Giải thích câu Hiền tài là nguyên khí của quốc gia

Câu trả lời chính xác nhất: Hiền tài tức là những người có phẩm chất đạo đức tốt đẹp, có bản tính hiền lương, có học thức uyên sâu và bản lĩnh, tài năng hơn người. Nguyên khí là khí chất ban đầu, trong sạch, vững mạnh, làm nên sự sống còn và phát triển của sự vật. Cách nói: “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia, nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh, rồi lên cao, nguyên khí suy thì thế nước yếu, rồi xuống thấp” chính là dựa vào vai trò, vị trí và tầm quan trọng của các bậc hiền tài đối với vận mệnh tổ quốc. Sau đây, Toploigiai sẽ mang đến một số bài văn nghị luận giải thích câu nói “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia”. Cùng theo dõi nhé!

1. Dàn ý nghị luận giải thích câu nói “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia”

a. Mở bài: giới thiệu về câu nói "Hiền tài là nguyên khí của quốc gia"

Ví dụ:

Một trong những câu nói, nói lên tầm quan trọng của những người tài giỏi, của những người ưu tú có vai trò quan trọng đối với vận mệnh của đất nước, với số phận của dân tộc đó là câu nói Hiền tài là nguyên khí quốc gia. Đây là một câu nói rất đúng, những người hiền tài sẽ mang lại vận mệnh, những sự hung thịnh cho đất nước cho dân tộc. chính vì thế mà câu nói Hiền tài là nguyên khí quốc gia mang tầm ý nghĩa rất lớn lao đối với dân tộc cũng như đối với đất nước.

b. Thân bài: nghị luận về câu nói Hiền tài là nguyên khí quốc gia

- Giải thích câu nói "Hiền tài là nguyên khí của quốc gia"

Hiền tài: là người tài giỏi, người có ý chí hướng, có tài năng, hiểu biết và học rộng

Nguyên khí là khả năng tiềm tàng, là sức mạnh tiềm ẩn của con người, là động lực để phát triển

- Ý nghĩa của câu nói Hiền tài là nguyên khí quốc gia: 

+ Những người hiền tài, tài giỏi có vai trò rất quan trọng đối với đất nước

+ Người hiền tài, tài giỏi là người giúp sự phồn vinh và phát triển của đất nước

+ Người hiền tài là nhân tố phát triển của đất nước

- Những sự tri ân đối với những người hiền tài:

+ Lấy tên người tài đặt tên cho đường, cho trường,…

+ Lấy tên người tài khắc lên tượng đá để biết ơn

+ Làm tấm gương mọi người noi theo và học hỏi

c. Kết bài:nêu cảm nghĩ của em về câu nói "Hiền tài là nguyên khí của quốc gia"

>>> Tham khảo: Phân tích tư tưởng trọng người hiền tài trong bài: Hiền tài là nguyên khí của quốc gia

2. Một số bài văn mẫu

Bài văn mẫu số 1:

Bài "Hiền tài là nguyên khí quốc gia" được trích trong bài kí đề danh tiến sĩ khoa Nhâm Tuất, niên hiệu Đại Bảo thứ 3 (1442) do Thân Nhân Trung soạn năm 1484 thời Hồng Đức. Bài kí này được khắc đá hiện còn ở Văn miếu (Hà Nội).

Thân Nhân Trung tự là Hậu Phủ quê ở Yên Dũng, Bắc Giang, đỗ Tiến Sĩ làm quan dưới thời Hồng Đức có văn tài lỗi lạc, đức trọng tài cao từng được vua Lê Thánh Tông tin dùng ban chức "Tao đàn phó nguyên suý". Câu mở đầu cho ta biết Thân Nhân Trung được vua Lê Thánh Tông uỷ thác cho trọng trách. Một cách nói vừa kính cẩn, vừa khiêm nhường: "Tôi dẫu nông cạn, vụng về, nhưng đâu dám từ chối, xin kính cẩn chắp tay cuối đầu mà làm bài kí rằng …".

Các tiến sĩ được khắc tên vào bia đá ở Văn Miếu là những hiền tài, những người học rộng, tài cao và có đạo đức. Tác giả coi "Hiền tài là nguyên khí của quốc gia" khẳng định nguyên khí có hệ trọng với sự thịnh suy, hưng vong của đất nước. Cách lập luận của tác giả rất chặt chẽ và đầy sức thuyết phục: "Hiền tài là nguyên khí của quốc gia, nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh, rồi lên cao, nguyên khí suy thì thế nước yếu, rồi xuống thấp".

Câu văn đẹp, ý tưởng sâu sắc, ngôn từ trang nhã, phép đối của thể văn cổ biền ngẫu được vận dụng tài tình. Từ xưa đến nay, câu văn này được nhiều nhà viết sử nhắc lại, được nhiều người ghi nhớ và truyền tụng, càng đọc càng suy ngẫm, ta càng thấy rõ: khi hiền tài xuất hiện như hoa mùa xuân thì quốc gia cường thịnh, khi "tuấn kiệt như sao buổi sớm, nhân tài như lá mùa thu" thì vận nước khó khăn, yếu hèn.

Tiếp theo Thân Nhân Trung nói về sự quan tâm đào tạo nhân tài là chính sách hàng đầu, là điều quan tâm đặc biệt: "Vì vậy, các đấng thánh đế minh vương chẳng ai không lấy việc bồi dưỡng nhân tài, kén chọn kẻ sĩ, vun trồng nguyên khí" làm việc đầu tiên. Triều đình nhà Lê, từ năm 1439 trở đi đã có nhiều việc làm biệt đãi và quý trọng kẻ sĩ. Nào là "đã yêu mến cho khoa danh, lại đề cao bằng tước trật". Nào là "nêu tên ở tháp Nhạn, ban cho danh hiệu Long hổ, bày tiệc Vân hỉ". Sau mỗi khoa thi kén được nhiều tiến sĩ, trạng nguyên, "Triều đình mừng được người tài, không có việc gì không làm đến mức cao nhất". Đó là các việc như đặt ra lệ xướng danh, yết bảng, ban mũ áo, cấp ngựa, đãi yến và vinh quy bái tổ cho những người đỗ đạt cao.

Làm thế vẫn chưa đủ, nên vua Lê Thánh Tông, vị thánh minh lại cho khắc tên các tiến sĩ vào bia đá đặt ở cửa Hiền Quan (Quốc Tử Giám) nhằm mục đích "khiến cho kẻ sĩ trông vào mà phấn chấn hâm mộ, rèn luyện danh tiết, gắng sức giúp vua". Ý nghĩa sâu xa của việc "dựng đá đề danh ở cửa Hiền Quan" thể hiện việc đào tạo và bồi dưỡng nhân tài, ươm nguồn nguyên khí quốc gia, được tổ tiên ông cha ta đặc biệt coi trọng, đâu phải là "chuộng văn suông, ham tiếng hão". Trách nhiệm, nghĩa vụ của "kẻ sĩ chốn trường ốc lều tranh" phải như thế nào? Phải "tự trọng tấm thân" rèn đức rèn tài, phải "ra sức báo đáp" ân đức minh quân thánh đế.

Sau khi ca ngợi những tiến sĩ "đã đem văn học, chính sự ra tô điểm cho cảnh trị bình suốt mấy chục năm, được quốc gia tin dùng", Thân Nhân Trung đã nghiêm khắc chỉ trích "những kẻ vì nhận hối lộ mà hư hỏng, hoặc rơi vào hàng ngũ bọn gian ác".

Cuối bài văn, tác giả nói lên lợi ích to lớn, tác dụng to lớn của việc dựng bia tiến sĩ ở Văn Miếu: "kẻ ác lấy đó làm răn, người thiện theo đó mà gắng, dẫn việc dĩ vãng, chỉ lối tương lai, vừa để rèn giũa danh tiếng cho sĩ phu, vừa để củng cố mệnh mạch cho nhà nước". Lí lẽ sắc sảo, lập luận chặt chẽ, đối ý đối lời mạch lạc, giọng văn trang trọng, càng đọc ta càng thấy ý nghĩa tốt đẹp của việc tổ tiên ông cha ta ngày xưa dựng bia đá đề danh tiến sĩ.

Trong "Bình Ngô đại cáo" Nguyễn Trãi tự hào viết:

"Như nước Đại Việt ta từ trước,

Vốn xưng nền văn hiến đã lâu".

Đọc bài "Hiền tài là nguyên khí của quốc gia" ta càng hiểu rõ và sâu hơn nền văn hiến của dân tộc. Chính việc "bồi dưỡng nhân tài, kén chọn kẻ sĩ, vun trồng nguyên khí, (dựng bia tiến sĩ đã góp phần to lớn xây nền văn hiến ngày càng thêm rạng rỡ). Bài học lịch sử được rút ra từ việc khắc bia ghi tên tiến sĩ là lấy việc giáo dục làm quốc sách, coi trọng việc đào tạo nhân tài, biệt đãi kẻ sĩ để công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.

>>> Tham khảo: Bạn đã thấy, đã nghe câu “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia” ở đâu, trong hoàn cảnh nào?

Bài văn mẫu số 2:

Được chứng minh và khẳng định từ thế kỉ XV trong tác phẩm Bài kí để danh tiến sỹ khoa Nhâm Tuất niên hiệu Đại Bảo thứ ba, tư tưởng ” Hiền tài là nguyên khí quốc gia ” của Thân Nhân Trung là một trong những tư tường lớn đã được kiểm nghiệm qua nhiều quá trình lịch sử dân tộc của quốc gia. Trong sự tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ và cũng rất là phức tạp lúc bấy giờ, tư tưởng này đang được liên tục tôn vinh chú trọng.

Tư tưởng của Thân Nhân Trung cho rằng: ” Hiền tài là nguyên khí của quốc gia, rồi lên cao, nguyên khí suy thì thế nước yểu, rồi xuống thấp “. Chính vì vậy ” tu dưỡng nhân tài, kén chọn kẻ sĩ, vun trồng nguyên khí ” là việc tiên phong đã, đang và cần phải làm của nhà nước. Như vậy, theo Thân Nhân Trung hiền tài có vai trò quyết định hành động ” đến sự thịnh – suy của quốc gia, hiền tài chính là khí chất làm ra sự sống còn sự tăng trưởng của xã hội, của quốc gia ; một nước muốn mạnh thì điều thứ nhất cần chăm sóc chú trọng là bổi dượng, chú ý, đãi ngộ hiền tài.

Có thể nói tư tưởng của Thân Nhân Trung là một tư tưởng rất là đúng đắn và tân tiến. Hiền tài là những người tài cao, học rộng lại đức độ, đó là những người vừa có trí tuệ lại vừa có nhân cách đáng trọng. Tài năng, trí tuệ sáng suốt của họ sẽ tạo nên những giá trị, những thành quả, những loại sản phẩm mới cho con người, cho xã hộ, góp thêm phần cài biến xã hội, thôi thúc xã hội hoạt động, họ là những người có năng lực phán đoán, quan tâm đến thấu đáo, có tầm nhìn xa trông rộng cho nên vì thế hoàn toàn có thể vạch ra nhưng đường hướng quan trọng thiết yếu cho sự hoạt động của xã hội trong tương lai … Để xây đựng một quốc gia giàu mạnh về mọi mặt thiết yếu phải có những con người tài năng, những cá thể có năng lượng, có tài, có trí tuệ thực sự. Bên cạnh năng lực thì dức độ, nhân cách của họ sẽ giúp họ biết sử dụng cái tài của mình vào những mục tiêu tốt đẹp, họ sẽ tạo ra những giá trị có ích cho đời sống. Trong một xã hội không thiếu những cá thể có tài, nhưng trong sô ‘ đó không phải ai cũng là hiền tài. Có nhiều người có tài nhưng lại thiếu đức. Những người này thường đem cái tài của mình Giao hàng cho quyền lợi cá thể ; không chăm sóc, thậm chí còn đi ngược lại quyền lợi chung của hội đồng. Trái lại, người hiền tài khi nào cũng biết tâm lý về quyền lợi chung của hội đồng, về những giá trị chân chính đích thực cho con người. Chính do đó những gì mà họ tạo ra khi nào cũng đem lại những tác động ảnh hưởng tích cực, lành mạnh cho sự tăng trưởng, sự văn minh chung của cả xã hội. Xã hội, quốc gia ngày càng đi lên, ngày càng cường thịnh là nhờ sự đóng góp-của hiền tài. Như vậy, rõ ràng hiền tài chính là ” nguyên khí ” của một quốc gia, có vai trò quyết định hành động tới sự thịnh – suy của một quốc gia. Một xã hội, một quốc gia càng nhiều hiền tài thì càng tăng trưởng nhanh gọn ; một xã hội, một quốc gia mà thiếu vắng hiền tài thì sẽ rất khó bền vững và kiên cố, khó có được sự không thay đổi và tăng trưởng.

Tư tưởng của Thân Nhân Trung không chỉ chứng minh và khẳng định vai trò quan trọng của hiền tài so với quốc gia mà còn nêu cao sự thiết yếu của việc chăm sóc đến hiền tài. Đất nước nào, xã hội nào cũng có những người hiền tài, tuy nhiên những người hiền tài đó có được phát huy hết những gì mà họ có hay không còn phụ thuộc vào vào việc có trọng dụng hay không và trọng dụng của xã hôi, quốc gia đó. Một quốc gia, một xã hội muốn tăng trưởng thiết yếu phải chăm sóc tu dưỡng, trọng dụng hiền tài, cần trân trọng, tôn vinh những góp sức, những góp phần của họ, cần bào vệ, phát huy những giá trị quý giá mà họ đã đem lai cho xã hội, cần tạo một mối trường trong sáng, lành mạnh để người hiền tài được phát huy hết tiềm năng, Cần có sự chăm sóc đãi ngộ kịp thời, đúng đắn với người hiền tại. Có như vậy thì hiền tài mới ngày càng dồi dào và quốc gia mới thực sự hưng thịnh. Ngược lại, có hiền tài mà không trọng dụng, thậm chí còn còn tìm cách huý hoại thì hiến tài hết sạch, không còn những người tài đức đế kiến thiết quốc gia, xã hội lâm vào suy thoái và khủng hoảng., ngưng trệ, quốc gia tất sẽ đi đến chỗ suy yếu. Điều này đã được vật chứng rõ ràng bằng lịch sử vẻ vang. Chăm lo đến hiền tài là việc cần làm tiên phong không riêng gì của riêng một nhà nước, một xã hội nào mà là của mọi nhà nước, mọi xã hội .

Hiền tài không phải tự nhiên mà có. Những người hiền tài có một phần nhỏ là tư chất bẩm sinh, phần nhiều là nhờ tu dưỡng, rèn luyện không ngừng trong quy trình sống. Vì thế, bản thân những người tài đức trong xã hội phải luôn thấy rõ vai trò của mình so với quốc gia, từ đó mà liên tục trau dồi bản than, phát huy tận độ mọi tiềm năng, góp sức hết mình cho xã hội trong mọi thực trạng, xứng danh với sự kì vọng của cộng đổng. Mọi cá thể trong xã hội phải luôn ra sức rèn luyện, phấn đấu để thành người tài đức góp thêm phần kiến thiết xây dựng quốc gia. Đất nước tăng trưởng thì đời sống của mỗi cá thể cũng sẽ được bảo vệ.

Trong toàn cảnh hội nhập lúc bấy giờ, nhu yếu tăng trưởng quốc gia càng đặt ra một cách bức thiết. Để sánh vai cùng những nước mạnh trong khú vực và trẽn quốc tế, tất cả chúng ta cần có nhiều hơn nữa những người tài đức. Chính thế cho nên tư tường của Thân Nhân Trung thêm một lần nữa cần được khẳng định tính đúng đắn và tân tiến của nó. Đó chính là kim chi nam không riêng gì của một thời đại để thiết kế xây dựng một quốc gia phồn vinh, thịnh vượng thực sự.

--------------------------------

Trên đây Toploigiai đã đưa ra dàn ý và sưu tầm một số bài văn về chủ đề Viết bài văn nghị luận giải thích câu nói “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia”. Chúng tôi hi vọng bài viết giúp ích cho các bạn trong việc rèn luyện kĩ năng viết bài văn của mình, chúc các bạn học tốt!