Giải GDCD 9 Cánh diều Bài 4: Khách quan và công bằng

Mở đầu trang 22 Giải GDCD 9 Cánh diều Bài 4 GDCD 9: Em hãy quan sát hình ảnh và nhận xét bạn nào nói đúng, bạn nào nói sai? Vì sao?

Lời giải:

- Trong hình ảnh trên, dù đáp án của hai bạn Hà và Ninh có sự khác nhau, nhưng cả hai bạn đều nói đúng.

- Vì: Hà và Ninh đưa ra lời nhận xét, đánh giá các sự vật, hiện tượng từ những góc nhìn khác nhau, nên đáp án của 2 bạn có sự khác biệt.

Khám phá trang 23 GDCD 9: Em hãy xác định việc làm thể hiện sự khách quan của Ngô Sĩ Liên trong câu chuyện trên và giải thích ý nghĩa của những việc làm đó.

Lời giải:

a. Ngô Sĩ Liên vừa đưa ra những đánh giá cao đối với những nhà sử học tiền bối đồng thời cũng nêu lên những nhược điểm của hai bộ quốc sử => Thể hiện người công tư rõ ràng, dám khen dám chê, nhìn nhận khách quan

b. Một nhà báo viết Giải GDCD 9 Cánh diều Bài báo về một vụ tai nạn giao thông. Nhà báo này phải thu thập các thông tin từ các nguồn tin cậy, chẳng hạn như cảnh sát địa phương, nhân chứng và báo cáo từ các cơ quan chức năng. Nhà báo phải chọn những thông tin có chứng cứ cụ thể để viết Giải GDCD 9 Cánh diều Bài báo một cách khách quan, tránh việc có ý kiến riêng => thể hiện sự khách quan

Công ty A mở cuộc tuyển chọn đầu bếp. Do A nấu ăn hợp khẩu vị của Giám đốc nên được đánh giá cao trong khi những giám khảo còn lại là những vị đầu bếp nổi tiếng trên thế giới nên muốn lựa chọn B. Giám đốc công ty A đã không nghe theo lời khuyên mà tự ý lựa chọn theo sở thích của cá nhân mình => Giám đốc công ty A cần khách quan trong lựa chọn, lắng nghe ý kiến số đông

Khám phá trang 23 GDCD 9: Em hãy nêu một số trường hợp thể hiện sự khách quan, thiếu khách quan trong cuộc sống và đưa ra nhận xét cho mỗi trường hợp.

Lời giải:

- Trường hợp thể hiện sự khách quan:

+ Trường hợp. Chủ tịch Hồ Chí Minh, từng căn dặn các nhà báo: trong mọi trường hợp khen cũng như chê đều với động cơ trong sáng, khách quan, không thể viết báo vì mục đích vụ lợi, cá nhân, ích kỉ. Người nói: “Không biết rõ, hiểu rõ, chớ nói, chớ viết. Khi không có gì cần nói, không có gì cần viết, chớ nói, chớ viết càn” và “chưa điều tra, chưa nghiên cứu, chưa biết rõ, chớ nói, chớ viết”; “Viết giản dị thôi và phải đúng sự thật. Không được bịa ra"; “Không nên chỉ viết cái tốt và giấu đi cái xấu. Nhưng phê bình phải đúng đắn. Nêu cái hay, cái tốt thì phải có chừng mực, chớ phóng đại, ... Phê bình thì phải phê bình một cách thật thà, chân thành, đúng đắn".

+ Nhận xét: thái độ khách quan không chỉ quan trọng đối với người làm báo mà còn với tất cả mọi người trong xã hội. Khi giữ được thái độ khách quan, chúng ta sẽ nhìn nhận sự vật, hiện tượng đúng với bản chất vốn có của nó để xây dựng nên những mối quan hệ đoàn kết, tích cực và tốt đẹp.

- Trường hợp thể hiện sự thiếu khách quan:

+ Trường hợp. Bạn N và bạn K cùng tham gia một dự án học tập, với đề tài: Khảo sát thực tế mức độ ô nhiễm môi trường ở khu vực em đang sinh sống. Bạn N lên kế hoạch: “Bọn mình nên xây dựng mẫu phiếu để đi khảo sát, sau đó đi quan sát thực tế để lấy số liệu viết báo cáo” nhưng bạn K gạt đi: “không cần phải phiền phức thế, lấy tư liệu trên mạng xã hội để viết báo cáo là đủ rồi, bây giờ ở đâu mà chẳng ô nhiễm, cứ kết luận ô nhiễm là được".

+ Nhận xét: Bạn K có thái độ và hành vi thiếu khách quan trong quá trình xây dựng kế hoạch khảo sát về mức độ ô nhiễm môi trường tại địa phương. Nếu thực hiện theo ý tưởng “bịa số liệu” này của K, thì kết quả khảo sát của nhóm sẽ không sát với thực tế, từ đó, nhóm bạn sẽ không đề ra được những giải pháp phù hợp giúp cải thiện chất lượng môi trường sống ở địa phương.

Khám phá trang 24 GDCD 9: Em hãy xác định các biểu hiện của sự công bằng trong câu chuyện trên và giải thích ý nghĩa của những biểu hiện đó.

Lời giải:

- Biểu hiện của sự công bằng trong câu truyện:

+ Trước khi đi công tác, Bác Hồ đã yêu cầu các chú cận vệ: hãy chia đồ đạc ra ba chiếc ba lô để mỗi người mang một ít.

+ Đến trạm dừng chân, sau khi kiểm tra vật dụng trong 3 chiếc ba lô, Bác Hồ không đồng ý khi thấy: chiếc ba lô của Bác nhẹ nhất; đồng thời, Bác yêu cầu hai đồng chí cận vệ phải san đều đồ vật ra ba chiếc ba lô.

- Ý nghĩa:

+ Thể hiện tình yêu thương, nhân ái và thái độ tôn trong sự công bằng của Bác Hồ.

+ Góp phần xây dựng và duy trì xã hội bình đẳng, dân chủ, văn minh.

Khám phá trang 24 GDCD 9: Em hãy nêu một ví dụ về công bằng trong cuộc sống hằng ngày. Nếu thiếu sự công bằng trong trường hợp này thì điều gì sẽ xảy ra? Vì sao?

Lời giải:

- Ví dụ tham khảo: một gia đình có ba annh chị em, em là con út khi có đồ ăn hai anh chị sẽ chia đều thức ăn cho cả ba, mỗi người đều nhận được phần thức ăn hợp lý.

- Trong trường hợp này, nếu không có sự công bằng, hai anh chị chỉ chia phần đồ ăn cho chính mình thì có thể dẫn đến tình trạng thiếu công bằng người em sẽ bị bỏ đói làm rạn nứt tình cảm giữa ba anh chị em.

Khám phá trang 25 GDCD 9: Em hãy nhận xét lời nói, hành động của các nhân vật trong hai trường hợp hợp trên?

Lời giải:

- Trường hợp 1.

+ Bạn N có tinh thần tích cực học tập và tôn trọng sự khách quan khi nhìn nhận, đánh giá các sự kiện, hiện tượng.

+ Bạn K có thái độ và hành vi thiếu khách quan trong quá trình xây dựng kế hoạch khảo sát về mức độ ô nhiễm môi trường tại địa phương. Nếu thực hiện theo ý tưởng “bịa số liệu” này của K, thì kết quả khảo sát của nhóm sẽ không sát với thực tế, từ đó, nhóm bạn sẽ không đề ra được những giải pháp phù hợp giúp cải thiện chất lượng môi trường sống ở địa phương.

- Trường hợp 2.

+ Bà của bạn M đã có thái độ và hành động thiếu sự công bằng, khi bà yêu cầu chị họ phải nhường nhịn M mỗi khi xảy ra mâu thuẫn, lý do bà đưa ra là: "Em ở xa, lâu ngày mới về, cháu là chị phải nhường cho em mới đúng".

+ Thái độ và hành động thiếu công bằng của bà có thể dẫn tới tình trạng: làm tổn thương và rạn nứt tình cảm giữa các thành viên trong gia đình.

Khám phá trang 25 GDCD 9: Nếu là N, em sẽ thuyết phục bạn K như thế nào?

Lời giải:

Nếu là N, em sẽ thuyết phục K rằng: “chúng ta nên trung thực, khách quan trong quá trình làm khảo sát. Nếu như mình tham khảo số liệu trên mạng, thì kết quả khảo sát không đúng với tình hình thực tiễn của địa phương mình.Kết quả khảo sát sai lệch, thì làm sao chúng ta có thể đề ra giải pháp khắc phục phù hợp được. Vậy nên, chúng mình cùng nhau cố gắng hoàn thành tốt Giải GDCD 9 Cánh diều Bài khảo sát này nhé”.

Khám phá trang 25 GDCD 9: Dựa trên nguyên tắc khách quan và công bằng, em hãy đề xuất một số cách để giải quyết khúc mắc giữa bạn M và người chị họ.

Lời giải:

Để giải quyết khúc mắc giữa bạn M và người chị họ, theo em, mỗi khi giữa hai bạn xảy ra mâu thuẫn, bà/ người thân cần phải:

+ Cần phải tìm hiểu nguyên nhân gây mâu thuẫn giữa hai chị em

+ Ngồi lại với nhau giữ bình tĩnh và giải quyết vấn đề

+ Tha thứ cho nhau những lỗi lầm và nhận lỗi sai của nhau.

Luyện tập 1 trang 26 GDCD 9: Em hãy chỉ ra và giải thích biểu hiện của khách quan, công bằng; thiếu khách quan, công bằng trong các trường hợp sau:

Lời giải:

(*) HS điền các thông tin sau vào bảng

- Trường hợp A. Bạn M bình chọn cho một bộ phim mới chỉ vì đây là bộ phim của đạo diễn nổi tiếng.

+ Biểu hiện:chưa khách quan

+ Giải thích:bạn M bình chọn cho bộ phim không dựa trên các yếu tố về chất lượng mà chỉ dựa vào danh tiếng của đạo diễn.

- Trường hợp B. Dù biết có người chăm làm, có người lười làm, nhưng để động viên mọi người làm việc, Giám đốc công ty vẫn quyết định thưởng cho tất cả mọi người như nhau.

+ Biểu hiện:chưa công bằng

+ Giải thích:Giám đốc công ty không đánh giá đúng thái độ và hiệu quả làm việc của các nhân viên.

- Trường hợp C. Chị H không thừa nhận sáng kiến kinh nghiệm của đồng nghiệp vì không thích họ.

+ Biểu hiện: chưa khách quan

+ Giải thích: vì cảm tính, mâu thuẫn cá nhân mà chị H không thừa nhận sáng kiến kinh nghiệm của đồng nghiệp.

- Trường hợp D. Ông B thường dùng rất nhiều cách thức khi tuyển dụng nhân sự cho công ty (đánh giá qua hồ sơ, qua thi tuyến, phỏng vấn trực tiếp ...) nhằm tuyển được đúng người phù hợp với công việc.

+ Biểu hiện: khách quan

+ Giải thích: năng lực của các ứng viên được thể hiện qua nhiều phương diện khác nhau, do đó, ông B đã sử dụng nhiều cách thức khi tuyển dụng để tuyển được người phù hợp với công việc.

- Trường hợp E. Anh K thường viết Giải GDCD 9 Cánh diều Bài đưa tin về các vụ tai nạn giao thông dựa trên quan sát và suy luận của bản thân.

+ Giải thích: anh K viết báo nhưng không dựa trên những gì thực tế đã diễn ra mà lại dựa trên sự quan sát và suy luận của bản thân.

Luyện tập 2 trang 27 GDCD 9: Em hãy dựa vào câu ca dao dưới đây để thuyết trình trước lớp về ý nghĩa của khách quan, công bằng và tác hại của sự thiếu khách quan, công bằng.

“Thương nhau củ ấu cũng tròn

Ghét nhau đến quả bồ hòn cũng vuông".

Lời giải:

- Ý nghĩa của khách quan, công bằng:

+ Khách quan giúp tìm ra sự thật và đưa ra những giải pháp đúng đắn, dựa trên sự thật và dữ liệu chứ không phải cảm xúc của bản thân.

+ Công bằng đảm bảo rằng mọi người đều có quyền lợi và nghĩa vụ như nhau, không phân biệt giới tính, tuổi tác, sắc tộc, hay hoàn cảnh cá nhân.

- Thiếu khách quan và công bằng sẽ dẫn đến sự chênh lệch, bất công giữa các tầng lớp, nhóm người khác nhau, ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của xã hội.

Luyện tập 3 trang 27 GDCD 9: Em hãy cùng bạn xử lí các tình huống sau:

Tình huống a. Khi đọc thông báo về kết quả thi đua tháng 11, bạn N thấy điểm thành tích của các lớp khối 9 không có sự chênh lệch, nhưng điểm trừ thì lại chênh lệch khá lớn. N phát hiện thấy lớp mình không bị trừ điểm trong khi quá trình tham gia các hoạt động của lớp vẫn có một số sai sót, nếu xét theo tiêu chí thì sẽ bị trừ điểm thi đua. N băn khoăn không biết nên xử lí như thế nào.

Nếu là N, em sẽ làm như thế nào? Giải thích vì sao em làm như thế.

Tình huống b. Hai vợ chồng anh T làm cùng một phân xưởng của nhà máy. Phân xưởng của anh chị thường phải trực đêm. Anh T có nhiệm vụ phân công trực đêm cho mọi người. Khi thấy anh T thường không phân công trực đêm cho vợ, có người thắc mắc, anh T trả lời: “Tôi là người có quyền, tôi phân công thế nào là việc của tôi".

Em nhận xét gì về việc làm và câu trả lời của anh T? Nếu là người làm việc trong phân xưởng, em giải quyết vấn đề này như thế nào?

Lời giải:

- Tình huống a:

+ Xử lí: Nếu là N, em sẽ chọn cách báo cáo với giáo viên chủ nhiệm hoặc ban giám hiệu về những sai sót trong quá trình tham gia các hoạt động của lớp mình. Em sẽ nêu rõ lý do mà mình cho rằng lớp mình đáng bị trừ điểm, kèm theo bằng chứng cụ thể về các sai sót đó.

+ Giải thích: Cần khắc phục lại những sai sót để phản ánh lại với thầy cô và đem lại sự công bằng giữa các lớp với nhau

- Tình huống b.

+ Nhận xét: Việc làm và câu trả lời của anh T cho thấy một sự hiểu lầm về quyền lực và vai trò trong môi trường làm việc. Việc không phân công trực đêm cho vợ một cách công bằng có thể gây ra sự bất mãn không chỉ trong gia đình mà còn trong cả phân xưởng, bởi nó tạo ra ấn tượng rằng anh T lạm dụng quyền lực của mình vì lí do cá nhân.

+ Xử lí: Thay vì chỉ thắc mắc, em nên nói chuyện riêng với anh T để hiểu rõ hơn lý do cho cách phân công của anh.

Luyện tập 4 trang 28 GDCD 9: Em hãy kể những việc làm của bản thân thể hiện tính khách quan hoặc chưa khách quan; công bằng hoặc chưa công bằng theo gợi ý trong bảng sau:

Lời giải:

Vận dụng 1 trang 28 GDCD 9: Em hãy sưu tầm những câu chuyện về các tấm gương có thái độ, lời nói, hành động thể hiện khách quan công bằng trong cuộc sống hằng ngày. Từ đó, rút ra Giải GDCD 9 Cánh diều Bài học và xây dựng kế hoạch rèn luyện cho bản thân.

Lời giải:

(*) Tham khảo: câu chuyện người giáo viên công bằng.

Một giáo viên tại một trường tiểu học luôn cố gắng đối xử công bằng với tất cả học sinh của mình. Khi có một học sinh gặp khó khăn trong học tập, thầy không chỉ giúp đỡ riêng em mà còn tổ chức các buổi ôn tập nhóm để tất cả học sinh cùng tham gia. Thầy tin rằng mỗi học sinh đều có khả năng tiến bộ nếu được hỗ trợ đúng cách. Hành động này không chỉ giúp học sinh yếu kém cải thiện mà cũng dạy cho các bạn khác sự quý trọng và tôn trọng sự khác biệt.

(*) Giải GDCD 9 Cánh diều Bài học rút ra: Đối xử công bằng với mọi người không chỉ giúp xây dựng lòng tin mà còn tạo ra một môi trường khuyến khích và hỗ trợ lẫn nhau.

Vận dụng 2 trang 28 GDCD 9: Em hãy liệt kê những khó khăn em có thể gặp phải khi phê phán những biểu hiện không khách quan, công bằng. Đề xuất cách khắc phục những khó khăn đó và chia sẻ với các bạn trong lớp.

Lời giải:

- Những khó khăn em có thể gặp phải khi phê phán những biểu hiện không khách quan, công bằng:

+ Việc phê phán có thể khiến người khác cảm thấy bị chỉ trích cá nhân, làm tổn hại đến mối quan hệ và gây mất lòng.

+ Dẫn đến không khí căng thẳng trong lớp học

+ Ảnh hưởng đến cảm xúc cá nhân của mỗi người trong lớp

- Đề xuất cách khắc phục:

+ Nắm vững thông tin và dữ liệu liên quan trước khi phê phán.

+ Trình bày ý kiến một cách tế nhị