Giải GDCD 9 Cánh diều Bài 1: Sống có lí tưởng

Mở đầu trang 6 Giải GDCD 9 Cánh diều Bài 1 GDCD 9: Dựa vào dữ liệu dưới đây, em hãy cho biết tên các nhân vật và chia sẻ hiểu hiết của mình về những nhân vật đó.

Lời giải:

Hình ảnh 1: Nữ Anh hùng Võ Thị Sáu

Chị Võ Thị Sáu, sinh năm 1933 trong một gia đình nghèo ở Đất Đỏ, cha làm nghề đánh xe ngựa, mẹ bán bì bún tại chợ Đất Đỏ; đầu năm 1946, thực dân Pháp trở lại chiếm các địa bàn tại Bà Rịa lần thứ hai, trong đó có Đất Đỏ. Chi Sáu lúc ấy cũng vừa tròn 11 tuổi, với bản chất thật thà, hiền lành và chất phát, yêu quê hương, đất nước, nên nhìn thấy những cảnh giết người, cướp của tàn bạo của bọn lính Pháp, trong lòng chị đã hình thành một ý chí căm thù mãnh liệt, sâu sắc bọn thực dân xâm lược. Chị Võ Thị Sáu hy sinh vào sáng ngày 23/01/1952. Khi giặc Pháp đưa chị ra xử bắn, với nét mặt ung dung, bước đi vững chắc, ngẩng cao đầu, cất lên Giải GDCD 9 Cánh diều Bài hát Quốc tế ca, với tinh thần lạc quan cách mạng, chị đã thể hiện tinh thần bất khuất của người chiến sĩ cộng sản. Chị Võ Thị Sáu là người tử tù đầu tiên ở Côn Đảo cũng là người nữ tù nhỏ tuổi nhất, chị đã được Nhà nước truy tặng danh hiệu AHLL vũ trang nhân dân vào ngày 02/08/1993. Đó là tấm gương sáng của chị để lại cho chúng ta noi theo, chúng ta nguyện hết lòng ra sức phấn đấu rèn luyện về thể chất, nâng cao trình độ về mọi mặt để cống hiến cho sự nghiệp xây dựng, bảo vệ quê hương Đất Đỏ nói riêng và cả nước nói chung, đưa đất nước ta ngày càng phát triển phồn vinh, văn minh và giàu đẹp

Hình ảnh 2: Anh hùng Lý Tự Trọng

Lý Tự Trọng tên thật là Lê Hữu Trọng, con trai cụ Lê Khoan (tức Lê Hữu Đạt), quê ở làng Việt Xuyên - huyện Thạch Hà - tỉnh Hà Tĩnh và cụ Nguyễn Thị Sờm, quê ở huyện Can Lộc - tỉnh Hà Tĩnh. Do không chịu nổi ách áp bức bóc lột của bọn thực dân phong kiến, cụ Khoan đã cùng một số bà con rời quê sang Thái Lan sinh sống và tham gia hoạt động cách mạng. Ngay từ nhỏ, Lý Tự Trọng đã tỏ ra là người sớm hiểu biết, có khả năng học tốt nhiều ngoại ngữ như tiếng Thái, Việt, Anh, Pháp, Nga; được nuôi dưỡng trong môi trường cách mạng, Lý Tự Trọng sớm hiểu được nỗi khổ cực của nhân dân ta dưới chế độ cai trị của thực dân phong kiến.

Năm 11 tuổi, anh được đưa sang Quảng Châu, Trung Quốc đào tạo. Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, bấy giờ lấy tên Lý Thụy, đưa anh vào nhóm “Thiếu niên tiền phong Việt Nam” và mang tên mới là Lý Tự Trọng. Anh thông minh, học giỏi, tiếp thu rất nhanh tư tưởng cách mạng, nhanh chóng nói thạo tiếng Trung Quốc và tiếng Anh. Học xong trường Tôn Trung Sơn về làm liên lạc cho Tổng bộ Hội Việt Nam Cách mạng thanh niên, anh tỏ ra vừa chững chạc, nghiêm túc lại vừa tháo vát, khôn ngoan. Đoàn thể tin tưởng, tháng 5-1929 đưa Lý Tự Trọng về Sài Gòn làm công tác vận động thanh niên tiến tới thành lập Đoàn Thanh niên Cộng sản.

Khám phá trang 7 GDCD 9: Em hiểu như thế nào về câu nói nổi tiếng trong tác phẩm “Thép đã tôi thế đấy” của văn hào N.A.Ostrotsky? Theo em, câu nói đó có ý nghĩa như thế nào đối với Đặng Thuỳ Trâm và các thế hệ thanh niên thời đó?

Lời giải:

"- Câu nói nổi tiếng trong tác phẩm “Thép đã tôi thế đấy” của N.A. Ostrovski thể hiện tinh thần kiên cường và quyết tâm vượt qua khó khăn, thử thách.

- Đối với Đặng Thùy Trâm, câu nói này đã cổ vũ cô trong quá trình cống hiến trong cuộc chiến tranh, khơi dậy lòng yêu nước và tinh thần phục vụ nhân dân. Nó cũng mang ý nghĩa định hướng cho các thế hệ thanh niên thời đó, khuyến khích họ phấn đấu và vượt lên trong hoàn cảnh khó khăn để cống hiến cho quê hương, đất nước."

Khám phá trang 7 GDCD 9: Em nhận xét gì về mục đích sống, hành động, việc làm của bác sĩ Đặng Thuỳ Trâm trong thông tin trên?

Lời giải:

Nhận xét:

+ Bác sĩ Đặng Thùy Trâm đã có mục đích sống cao đẹp, khi cô luôn tâm niệm: mục đích sống của mình là cống hiến hết mình để phụng sự cho cách mạng, cho đất nước, cho nhân dân.

+ Từ mục đích sống cao đẹp ấy, bác sĩ Đặng Thùy Trâm đã không quản ngại khó khăn, vất vả, luôn nỗ lực đem tài năng và y đức của mình để chữa trị cho các thương - bệnh binh.

Khám phá trang 7 GDCD 9: Hãy kể về một tấm gương sống có lí tưởng ở quê hương em. Điều em học được từ tấm gương đó là gì?

Lời giải:

- Tấm gương sống có lí tưởng (tham khảo: chiến sĩ Nguyễn Văn Thạc):

+ Nguyễn Văn Thạc sinh năm 1952 tại làng Bưởi, Hà Nội trong gia đình một thợ thủ công. Anh Thạc là con thứ 10 trong gia đình 14 anh chị em. Vào thời kỳ kháng chiến chống Mỹ gia đình anh Thạc phải sơ tán về Cổ Nhuế, Từ Liêm. Khi ấy không có việc làm mà gia đình đông con nên tài sản của gia đình anh nhanh chóng cạn dần. Mẹ anh Thạc phải đi cắt cỏ bán lấy tiền. Tuy nhà nghèo nhưng anh Thạc vừa đi học vừa đi làm thêm giúp đỡ bố mẹ. Anh Thạc là một học sinh rất giỏi và đã thi đỗ vào Khoa Toán - Cơ của Đại học Tổng hợp,anhThạc đã học thêm để qua chương trình năm học thứ hai để lên năm thứ ba.

+ Nhưng vào khoảng thời gian kháng chiến đó đất nước đang rất cần những người trẻ, anh Thạc đã dừng việc học để bổ sung lực lượng chiến đấu cho quân đội. Trong thời gian kháng chiến anh thường xuyên viết thư kể câu chuyện về cho gia đình. Kể từ bức thư cuối cùng anh gửi về gia đình ngày 21/7/1972 thì gia đình không nhận được bức thư nào từ anh. Tháng 5/1973 gia đình nhận tin anh đã hi sinh và được chôn cất tại tỉnh Quảng Trị do bị thương nặng và không thể chữa trị.

- Điều em học hỏi được: Tấm gương anh Nguyễn Văn Thạc cho em thấy được sự cố gắng rèn luyện, học tập trau dồi bản thân và cả sự kiên cường. Anh đã học tập không ngừng nghỉ để có thể học nhanh nhất có thể. Anh cũng đã cống hiến tuổi trẻ của mình cho đất nước, bảo vệ những người thân yêu trước kẻ địch. Đây là hình mẫu lý tưởng để cho thanh niên hiện nay học tập, rèn luyện có lý tưởng sống đúng đắn đó là lý tưởng của Đảng.

Khám phá trang 8 GDCD 9: Dựa vào thông tin, em hãy xác định những nhiệm vụ của thanh niên trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Lời giải:

a. Thanh niên Việt Nam có nhiệm vụ đi đầu trong công cuộc đổi mới, xây dựng đất nước và bảo vệ tổ quốc Việt Nam

Khám phá trang 8 GDCD 9: Em hãy nêu những việc thanh niên Việt Nam hiện nay cần phải làm để thực hiện các nhiệm vụ trên.

Lời giải:

Những việc thanh niên Việt Nam hiện nay cần phải làm để thực hiện các nhiệm vụ trên:

- Tích cực học tập, lao động, rèn luyện, tham gia các hoạt động xã hội, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

- Gương mẫu chấp hành và vận động mọi người thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước.

- Tham gia xây dựng, bảo vệ Đảng, chính quyền và các đoàn thể nhân dân.

Khám phá trang 8 GDCD 9: Hãy kể những việc em và các bạn đã làm để thực hiện nhiệm vụ của thanh niên.

Lời giải:

Những việc em và các bạn đã làm để thực hiện nhiệm vụ của thanh niên:

- Tích cực học tập, rèn luyện phẩm chất, đạo đức.

- Tích cực tham gia các hoạt động cộng đồng do nhà trường, địa phương tổ chức. Ví dụ như: phong trào “kế hoạch nhỏ”; tham gia dọn dẹp, giữ gìn vệ sinh đường làng ngõ xóm; tham gia hoạt động “đền ơn - đáp nghĩa”,…

- Nghiêm túc tuân thủ các quy định của pháp luật, chủ trương, chính sách của nhà nước.

- …

Luyện tập 1 trang 10 GDCD 9: Em hãy nhận xét việc làm của thanh niên trong các hình ảnh dưới đây. Phân tích ý nghĩa của những việc làm đó.

Lời giải:

Hình 1: Thanh niên tình nguyện dọn dẹp khu phố => trách nhiệm trong việc bảo vệ, giữ gìn môi trường, cảnh quan

Hình 2: Tham gia tích cực vào các chương trình => không ngừng học hỏi, nâng cao trình độ bản thân

Hình 3: Tham gia các diễn đàn khởi nghiệp => trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, ý chí quyết tâm cao độ

Hình 4: Tham gia nghĩa vụ quân sự => bảo vệ nước nhà, giữ vững an ninh, chủ quyền

Luyện tập 2 trang 10 GDCD 9: Em hãy dựa vào câu nói sau để thuyết trình về lí tưởng sống của thanh niên và ý nghĩa của sống có lí tưởng đối với thanh niên Việt Nam hiện nay.

“Tuổi trẻ không có lí tưởng giống như buổi sáng không có Mặt Trời”.

(Vissarion Belinsky)

Lời giải:

Lý tưởng sống chính là ánh sáng soi đường dẫn lối cho thanh niên trên hành trình khám phá bản thân và thực hiện ước mơ, khát vọng. Một lý tưởng sống rõ ràng giúp thanh niên xác định được mục tiêu, động lực phấn đấu và tìm ra được hướng đi đúng đắn trong cuộc sống. Nếu không có lý tưởng, thanh niên có thể dễ dàng bị cuốn theo những cám dỗ, xu hướng tiêu cực của xã hội, từ đó đánh mất bản thân và những giá trị mà mình đang theo đuổi.

Sống có lý tưởng giúp thanh niên phát triển nhân cách và phẩm chất cá nhân. Lý tưởng sống không chỉ tập trung vào lợi ích cá nhân mà còn nhấn mạnh giá trị của cộng đồng và xã hội. Khi thanh niên sống theo những lý tưởng tốt đẹp như yêu nước, yêu hòa bình, quý trọng lẽ phải, họ sẽ phát triển thành những con người có trách nhiệm và đóng góp tích cực cho xã hội

Trong bối cảnh hiện nay, đất nước ta đang trải qua quá trình đổi mới và hội nhập sâu rộng. Thanh niên Việt Nam cần phải có lý tưởng sống vững vàng và phù hợp để không chỉ bắt kịp nhịp sống hiện đại mà còn giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa, truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Những lý tưởng như “độc lập, tự do, hạnh phúc”; “phát triển bền vững” là những định hướng hết sức cần thiết để thanh niên có thể vừa tạo ra những đột phá mới trong công việc mà vẫn giữ được bản sắc văn hóa dân tộc

Sống có lý tưởng giúp thanh niên nâng cao năng lực cạnh tranh trong thời gian hội nhập. Khi có một lý tưởng rõ ràng, mỗi cá nhân sẽ luôn nỗ lực học hỏi, rèn luyện bản thân và nâng cao kỹ năng, nhằm đóng góp tốt nhất vào sự phát triển của đất nước, qua đó khẳng định vị trí, vai trò của thanh niên trong xã hội.

Câu nói của Vissarion Belinsky đã khẳng định rằng lý tưởng sống là ánh sáng cần thiết cho thanh niên trên con đường trưởng thành. Ước vọng xây dựng một xã hội tốt đẹp, một đất nước phồn vinh sẽ trở thành nguồn động lực mạnh mẽ, giúp thanh niên Việt Nam tự tin vững bước tiến về phía trước. Mỗi chúng ta cần xác định rõ ràng lý tưởng sống của bản thân, từ đó góp phần tạo dựng tương lai tươi sáng cho chính mình và cho đất nước.

Luyện tập 3 trang 10 GDCD 9: Em hãy kể về một tấm gương tiêu biểu của thanh niên Việt Nam có đóng góp to lớn cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và rút ra Giải GDCD 9 Cánh diều Bài học cho bản thân.

Lời giải:

Nguyễn Thị Phương Thảo khởi nghiệp từ những năm đầu thập niên 2000, khi ngành hàng không Việt Nam còn đang trong giai đoạn đầu phát triển. Với tầm nhìn chiến lược và quyết tâm mạnh mẽ, bà đã xây dựng VietJet Air thành một trong những hãng hàng không lớn nhất tại Việt Nam, nổi bật với mô hình kinh doanh hiệu quả và chiến lược marketing sáng tạo. Điều này không chỉ tạo ra hàng triệu việc làm cho lao động trẻ mà còn thúc đẩy sự phát triển của ngành du lịch và thương mại trong nước.

- Giải GDCD 9 Cánh diều Bài học cho bản thân:

+ Cần có một tầm nhìn rõ ràng và kiên trì theo đuổi mục tiêu.

+ Không ngừng sáng tạo và đổi mới tạo ra những giá trị khác biệt

+ Luôn không ngừng học hỏi.

Luyện tập 4 trang 10 GDCD 9: Em hãy xác định lí tưởng sống của mình và xây dựng kế hoạch học tập, rèn luyện bản thân.

Lời giải:

- Xác định lí tưởng sống: tích cực học tập, lao động, rèn luyện, tham gia các hoạt động xã hội để góp phần tích cực vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

- Gợi ý kế hoạch hành động:

+ Biết phấn đấu, vươn lên trong cuộc sống của mình, nỗ lực hết sức để mong muốn đạt được những thành tựu cho riêng mình.

+ Khi vấp ngã không chán nản, buông xuôi mà tìm cách đứng dậy sau vấp ngã để đi tiếp con đường mình đã chọn.

+ Biết yêu thương những người xung quanh, luôn muốn lan tỏa những thông điệp tích cực ra xã hội, làm cho xã hội này tốt đẹp hơn.

Vận dụng 1 trang 10 GDCD 9: Em hãy cùng bạn thiết kế một tác phẩm tuyên truyền về lí tưởng sống của thanh niên Việt Nam.

Gợi ý sản phẩm: sáng tác truyện, thơ, vẽ tranh, làm tập san, ...

Lời giải:

(*) Sản phẩm tham khảo (tranh vẽ):

Vận dụng 2 trang 10 GDCD 9: Em hãy thực hiện kế hoạch học tập, rèn luyện bản thân đã xây dựng ở Giải GDCD 9 Cánh diều Bài luyện tập 4 và báo cáo kết quả thực hiện trước lớp.

Lời giải:

(*) Lưu ý: Học sinh tự thực hiện kế hoạch rèn luyện bản thân sau đó báo cáo trước lớp