Este của axit axetic

Câu hỏi: Chất X có công thức phân tử C₃H₆O₂, là este của axit axetic. Công thức cấu tạo thu gọn của X là:

A. HO-C₂H₄-COH

B. CH₃COOCH₃

C. C₂H₅COOH

D. HCOOC₂H₅

Trả lời: 

Đáp án: B. CH₃COOCH₃

X có công thức phân tử C₃H₆O₂, axit axetic là CH₃COOH có 2C

⇒ ancol tạo X có 1C là ancol metylic CH₃OH ⇒ cấu tạo X là CH₃COOCH₃

Sau đây, mời bạn đọc cùng với Top lời giải tìm hiểu thêm về axit axetic qua bài viết dưới đây.

1. Axit axetic là gì?

Axit axetic có công thức phân tử là CH₃COOH là một loại chất lỏng không màu, có vị chua và tan vô hạn trong nước. Dung dịch axit axetic có nồng độ từ 2 - 5% được dùng làm giấm ăn. Đây là một loại axit yếu, yếu hơn các axit khác như: HCl, H₂SO₄, HNO₃, H₂SO₄ nhưng mạnh hơn axit cacbonic.

2. Tính chất vật lý của axit axetic là gì?  

- Đây là một chất lỏng không màu, có vị chua và tan hoàn toàn trong nước.

- Axit axetic công thức là: CH₃COOH.

- Khối lượng riêng: 1.049 g/cm³ (l), 1.266 g/cm³ (s).

- Nhiệt độ nóng chảy: 16.5^oC.

- Nhiệt độ sôi của axit axetic: 118.2^oC.

- Khi đun nóng, nó có thể hòa tan một lượng nhỏ photpho và lưu huỳnh.

- Tan tốt trong xenlulozo và nitroxenlulozo. 

3. Tính chất hóa học của axit axetic là gì? 

- Làm quỳ tím đổi màu thành đỏ.

- Tác dụng với bazơ tạo thành muối và nước:  

CH₃COOH + NaOH  →  H₂O + CH₃COONa

- Tác dụng với oxit bazơ:

2CH₃COOH + CaO → H₂O + (CH₃COO)2Ca + H₂O

- Tác dụng với kim loại đứng trước H và giải phóng H₂: 

2CH₃COOH + 2Na  → 2CH₃COONa + H₂

- Tác dụng với muối của axit yếu hơn:   

2CH₃COOH + CaCO₃  → (CH₃COO)₂Ca + CO₂  + H₂O

- Tác dụng với rượu etylic tạo ra este và nước trong điều kiện có xúc tác axit sunfuric và nhiệt độ.

CH₃COOH + HO-C₂H₅   ↔  CH₃COO C₂H₅ + H₂O 

4. Điều chế axit axetic?

Năm 1910, các axit axetic được sản xuất bằng phương pháp chưng cất gỗ, phương pháp này rất phức tạp, tốn quá nhiều chất hóa học khác mà cho sản lượng axit axetic lại không nhiều.

Ước tính có khoảng 6 triệu tấn axit axetic được sản xuất mỗi năm trên toàn cầu. Axit axetic được sản xuất bằng 2 phương pháp sinh học và tổng hợp. Trong đó lượng axit sản xuất bằng phương pháp sinh học dùng để sản xuất giấm – chiếm 10% sản lượng.

5. Tìm hiểu những ứng dụng quan trọng của hóa chất axit axetic

5.1 Ứng dụng trong công nghiệp

- Giúp sản xuất monome vinyl axetate - đây là chất kết dính và sơn (Khoảng 40% - 45% sản lượng CH₃COOH trên thế giới). 

- Được dùng làm dung môi hoặc dùng để tạo độ chua nhẹ.

- CH₃COOH 5-7% là dấm ăn, không chỉ quen thuộc trong bữa ăn hàng ngày mà nó còn được dùng trong ngành công nghệ thực phẩm để chế biến đồ hộp, rau, quả, gia vị...

- Có vai trò quan trọng khi được dùng làm chất tẩy cặn vôi từ vòi nước và ấm đun nước.

- Sử dụng nhiều trong ngành dệt nhuộm, cao su và hóa chất xi mạ.

- Là sản phẩm quan trọng trong sản xuất cellulose acetate của lĩnh vực phim ảnh và polyvinyl acetate gỗ keo

5.2 Lĩnh vực y học hiện đại

• Nhờ đặc tính kháng khuẩn nên nó được sử dụng như một chất khử trùng (với nồng độ 1% pha loãng), giúp ngăn ngừa nhiễm trùng và tiêu diệt vi khuẩn.
• Được chế phẩm thành thuốc để chống bệnh tiểu đường.

5.3 Axit axetic quan trọng với sức khỏe con người ra sao?

• Giúp ức chế hoạt động thủy phân đường đôi thành đường đơn, để giảm chứng tăng đường huyết sau khi ăn.
• Ngăn chặn sự tích tụ mỡ trong cơ thể và gan, giảm lượng calo đưa vào cơ thể để giảm mỡ cũng như giảm cân nặng cơ thể khá tốt (Giấm ăn).
• Giấm táo cũng có tác dụng chống lão hóa hiệu quả.
• CH₃COOH còn giúp làm tan sỏi trong thận.

6. Tác hại của axit axetic với con người

- Hơi axit axetic sẽ gây kích ứng mũi, cổ họng và phổi và làm tổn thương nghiêm trọng tới các lớp lót của cơ quan mũi, thậm chí khiến nạn nhân bị khó thở. 

- Nuốt phải axit axetic có thể gây ăn mòn vùng miệng và đường tiêu hóa, khiến nạn nhân nôn mửa, tiêu chảy, trụy tuần hoàn, suy thận và nguy hiểm hơn là tử vong.

- Tiếp xúc với da sẽ gây ra kích ứng như đau, tấy đỏ, mụn nước. Nếu nặng hơn sẽ gây bỏng sau một vài phút tiếp xúc. 

7. Bài tập áp dụng

Bài 1: Dãy gồm các chất tác dụng được với axit axetic là 

A. ZnO; Cu(OH)₂; Cu; CuSO₄ ; C₂H₅OH.

B. CuO; Ba(OH)₂; Zn ; Na₂CO₃ ; C₂H₅OH.

C. Ag; Cu(OH)₂; ZnO ; H₂SO₄; C₂H₅OH.

D. H₂SO₄; Cu(OH)₂; C₂H₅OH; C₆H₆; CaCO₃.

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

CuO + 2CH₃COOH → (CH₃COO)₂Cu + H₂O

Ba(OH)₂ + 2CH₃COOH → (CH₃COO)₂Ba + 2H₂O

Zn + 2CH₃COOH → (CH₃COO)₂Z_n + H₂

Na₂CO₃ + 2CH₃COOH → 2CH₃COONa + CO₂ + H₂O

Bài 2:

1) Chia 200 gam một dung dịch CH₃COOH 4,8% làm hai phần bằng nhau.

a) Phần I trung hòa vừa đủ với 200 ml dung dịch NaOH. Tính nồng độ mol của dung dịch NaOH.

b) Cho phần II tác dụng với Mg dư. Tính thể tích khí H₂ sinh ra ở điều kiện tiêu chuẩn.

2) Tính khối lượng rượu etylic cần dùng để điều chế 200 gam dung dịch CH₃COOH trên bằng phương pháp lên men với hiệu suất 80%.

Hướng dẫn giải:

Bài 3: Cho 12 gam axit axetic tác dụng với lượng dư rượu etylic đun nóng và có mặt H₂SO₄ đặc làm xúc tác (giả sử hiệu suất phản ứng là 80%) khối lượng etyl axetat thu được là 

A. 8,8 gam.

B. 88 gam.

C. 17,6 gam. 

D. 14,08 gam.

Đáp án: D

0,2                                   →                0,2                         mol

Khối lượng etyl axetat theo lý thuyết là: m = 0,2.88 = 17,6 gam.

Do H = 80%, khối lượng este thực tế thu được là:

Bài 4: CH₃COOH phản ứng được với dãy chất nào sau đây? 

A. KOH; Mg; C₂H₅OH; KNO₃.

B. C₂H₅OH; NaCl; HCl; CaCO₃.

C. BaCO₃; Mg; C₂H₅OH; Ca(OH)₂.

D. NaOH; Cu; Na₂CO₃; C₂H₅OH.

Đáp án: C

2CH₃COOH + BaCO₃↓ → (CH₃COO)₂Ba + CO₂ + H₂O

2CH₃COOH + Mg → (CH₃COO)₂Mg + H₂

2CH₃COOH + Ca(OH)₂ → (CH₃COO)₂Ca + 2H₂O

Bài 5. Giả sử trong 1 lít giấm ăn có chứa 36 gam CH₃COOH. Thể tích dung dịch NaOH 20% (D = 1,2g/ ml) cần dùng để trung hòa 100ml giẩm ăn.

A. 10 ml.

B. 20 ml.

C. 50 ml.

D. 100 ml.

Đáp án: A