Đơn chất, hợp chất và phân tử & Trạng thái của các chất

Khi tìm hiểu về môn hóa học thì các em sẽ đặt câu hỏi rằng: Làm sao mà học hết được hàng chục triệu chất khác nhau. Không phải băn khoăn về điều đó, các nhà hóa học đã tìm ra cách phân chia các chất thành từng loại rất thuận tiện cho việc nghiên cứu chúng. Trong bài viết này, hãy cùng Toploigiai tìm hiểu về đơn chất, hợp chất, phân tử và trạng thái của các chất nhé.

1. Đơn chất

a. Đơn chất là gì?

Đơn chất là chất được tạo nên từ một hay nhiều nguyên tử cùng loại có cùng số proton trong hạt nhân. Một hay nhiều nguyên tử cùng loại có cùng số proton trong hạt nhân đó cũng chính là khái niệm của nguyên tố hóa học.

Do vậy, đơn chất được tạo nên bởi 1 nguyên tố hóa học và ngược lại một nguyên tố hóa học có thể tạo nên một đơn chất chính là nó mà thôi.

Đơn chất gồm 2 loại: đơn chất kim loại và đơn chất phi kim:

- Đơn chất kim loại: đây là những đơn chất dẫn được điện, có ánh kim và dẫn được nhiệt. Có thể kể đến các kim loại như đồng, nhôm bạc…

- Đơn chất phi kim: Là những đơn chất không có khả năng dẫn điện và dẫn nhiệt, trừ một số chất. Một số ví dụ trong đơn chất phi kim như lưu huỳnh, than, khí hidro.

Ví dụ:

– Khí nitơ tạo nên từ nguyên tố N

– Kim loại Kali tạo nên từ nguyên tố K

– Kim loại Nhôm tạo nên từ nguyên tố Al

→ Nitơ, kim loại Na, Al gọi là đơn chất

b. Đặc điểm cấu tạo của đơn chất

Trong đơn chất kim loại các nguyên tử được sắp xếp khít với nhau và theo một trật tự xác định nhưng trong đơn chất phi kim các nguyên tử thường liên kết với nhau theo một số nhất định và thường là 2 nguyên tử liên kết với nhau.

>>> Xem thêm: Baking soda là phân tử đơn chất hay phân tử hợp chất?

2. Hợp chất

a. Hợp chất là gì?

Hợp chất là những chất được tạo nên từ hai nguyên tố hóa học trở lên, gồm 2 loại: hợp chất vô cơ và hợp chất hữu cơ

- Hợp chất vô cơ: NaCl, HCl, HNO₃ ...

- Hợp chất hữu cơ: CH₃COOH, CH₄ ...

Ví dụ:

– Nước H₂O gồm 2 nguyên tốt H và O

– Muối ăn: NaCl gồm 2 nguyên tốt Na và Cl

– Axit Sunfuric: H₂SO₄ gồm 3 nguyên tố H, S và O.

b. Đặc điểm cấu tạo của hợp chất

Các nguyên tử của các nguyên tố có trong hợp chất sẽ liên kết với nhau theo một thứ tự và một tỷ lệ nhất định. Đây là điểm cấu tạo của hợp chất.

Lấy ví dụ là nước, công thức của nó là H₂O, tức là 2 nguyên tử H, 1 nguyên tử O, tức là nguyên tử O liên kết với 2 nguyên tử H, theo tỷ lệ nhất định là 2H:1O.

>>> Xem thêm: Đơn chất là những chất được tạo nên từ bao nhiêu nguyên tố hóa học

3. Phân tử

a. Phân tử là gì?

Phân tử là hạt đại diện cho chất, gồm một số nguyên tử liên kết với nhau và thể hiện đầy đủ tính chất hóa học của chất đó.

Như trước đây chúng ta đã tìm hiểu thì khí hidro và khí oxy hợp thành đều gồm 2 nguyên tử cùng loại liên kết với nhau, nước có các hạt hợp thành gồm 2 nguyên tử hidro và 1 nguyên tử oxy, muối ăn hợp thành bởi Natri và Clo theo tỷ lệ 1:1 thì các hạt hợp thành của một chất thì đồng nhất như nhau về thành phần và hình dạng. Tính chất hóa học của chất đó sẽ bao gồm tính chất của từng hạt. Mỗi hạt thể hiện đầy đủ tính chất hóa học của chất là đạo diện cho chất về hóa học và chúng được gọi là phân tử.

Ví dụ:

- Khí clo: Cl₂

- Khí hidro: H₂

- Khí flo: F₂

b. Phân tử khối là gì?

Phân tử khối là tổng nguyên tử khối của các nguyên tử trong phân tử đó. Đây là cái gốc nhất của hóa học. Lấy ví dụ phân tử khối của oxy. Phân tử khối của oxy chính là 32, tức là đơn vị tính như sau: M O₂ = 16x2=32đvC.

4. Trạng thái của chất

Mỗi mẫu chất là một tập hợp vô cùng lớn những nguyên tử (như đơn chât kim loại) hay những phân tử (như các hợp chất).

– Tùy điều kiện nhiệt độ và áp suát, mỗi chất có thể tồn tại ở 3 trạng thái: rắn, lỏng và khí, ví dụ: Nước đá, nước lỏng và hơi nước.

Khi ở trạng thái rắn, các nguyên tử sắp xếp khít với nhau và chúng dao động tại chỗ, ở trạng thái lỏng các hạt ở sát gần nhau và chuyển động trượt lên nhau, còn ở trạng thái khí các hạt xa nhau và chuyển động nhanh hơn về nhiều phía khác nhau.

5. Bài tập vận dụng kiến thức:

Câu 1: Cho biết phân tử chất nào là phân tử đơn chất, phân tử chất nào là phân tử hợp chất trong các chất sau: HNO₃, HCl, K₂SO₄, O₂, I₂, BaSO₄

Lời giải:

Phân tử đơn chất: O₂, I₂

Phân tử hợp chất: HNO₃, HCl, K₂SO₄, BaSO₄

Câu 2: Trong số các hợp chất cho dưới đây, hãy chỉ ra và giải thích chất nào là đơn chất, là hợp chất:

a) Khí amoniac tạo nên từ N và H.

b) Photpho đỏ tạo nên từ P.

c)  Axit clohiđric tạo nên từ H và Cl.

Lời giải:

Khí NH₃: hợp chất vì được tạo từ 2 nguyên tố nitơ và hidro

Photpho (P): đơn chất vì được tạo nên từ một nguyên tố Photpho

Axit clohiđric: hợp chất vì được tạo từ 2 nguyên tố Cl và H

-----------------------------

Trên đây Toploigiai đã giới thiệu qua về đơn chất, hợp chất, phân tử và các trạng thái của chất. Chúc bạn ôn tập thật tốt nhé.