Soạn Địa lí 11 Chân trời sáng tạo Bài 12: Tự nhiên, dân cư, xã hội và kinh tế Đông Nam Á

Hướng dẫn Soạn Địa lí 11 Chân trời sáng tạo Bài 12: Tự nhiên, dân cư, xã hội và kinh tế Đông Nam Á ngắn gọn, hay nhất theo chương trình Sách mới.

Bài 12: Tự nhiên, dân cư, xã hội và kinh tế Đông Nam Á

Lý thuyết Địa lí 11 Chân trời sáng tạo Bài 12: Tự nhiên, dân cư, xã hội và kinh tế Đông Nam Á

Mở đầu trang 52 Địa Lí 11: Đông Nam Á là khu vực có thiên nhiên đa dạng, dân số đông, nguồn lao động dồi dào. Các quốc gia trong khu vực có những nét tương đồng và khác biệt về tự nhiên, văn hóa,..Đây còn là khu vực có nền kinh tế năng động. Vậy, những đặc điểm này ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển kinh tế - xã hội của khu vực? Tình hình phát triển kinh tế khu vực hiện nay ra sao?

Trả lời:

- Trước đây, hầu hết các nước Đông Nam Á dựa vào ngành nông nghiệp để phát triển kinh tế. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi sang kinh tế công nghiệp đã dẫn đến sự chênh lệch giữa các nền kinh tế, với một số quốc gia đạt được tốc độ tăng trưởng nhanh và sự chuyển đổi cơ cấu kinh tế mạnh mẽ. Các nước Đông Nam Á đã trải qua giai đoạn thuộc địa và có nền kinh tế lạc hậu, nghèo nàn.

- Tuy nhiên, nhờ vào nguồn tài nguyên phong phú, sức lao động dồi dào và khả năng thu hút vốn đầu tư nước ngoài, kinh tế của các nước đã được phát triển dựa trên sản xuất và xuất khẩu nguyên liệu.

- Mặc dù đã có nhiều kỳ tăng trưởng kinh tế cao hơn so với trung bình thế giới và khu vực châu Á, nhưng sự phát triển vẫn chưa ổn định và đối mặt với các kỳ suy thoái kinh tế.

- Ngoài ra, vấn đề môi trường cũng là một thách thức đối với sản xuất kinh tế, đặc biệt là trong bối cảnh ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng. Do đó, việc quan tâm đến vấn đề môi trường là rất quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế của khu vực này.

Câu hỏi trang 52 Địa Lí 11: Dựa vào hình 12.1 và thông tin trong bài hãy:

- Trình bày đặc điểm về phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí khu vực Đông Nam Á.

- Phân tích ảnh hưởng của phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí đến sự phát triển kinh tế - xã hội của khu vực.

Trả lời:

- Về vị trí địa lý, vùng Đông Nam Á nằm ở phía đông nam châu Á và thuộc khu vực nội chí tuyến. Vùng này là nơi tiếp giáp giữa Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, đồng thời cũng là cầu nối giữa lục địa Á-Âu với lục địa Ô-xtrây-li-a.

- Phạm vi lãnh thổ của vùng Đông Nam Á bao gồm 11 quốc gia, trong đó có hệ thống bán đảo, đảo và quần đảo đan xen biển và vịnh phức tạp và có diện tích khoảng 4,5 triệu km2 và kéo dài từ 10o N đến 28o B và từ 92o Đông đến 142o Đông.

- Ý nghĩa đối với sự phát triển kinh tế xã hội của khu vực Đông Nam Á:

Vị trí địa-chính trị của vùng Đông Nam Á rất quan trọng vì nó là điểm nối giữa các thị trường kinh tế lớn trên thế giới. Ngoài ra, vùng này còn là nơi giao thoa giữa các nền văn hoá khác nhau, tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển thương mại và du lịch.

Vùng Đông Nam Á có khí hậu nhiệt đới và nằm trong khu vực nội chí tuyến, điều này tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển nông nghiệp và sản xuất các mặt hàng nông sản.

Ngoài ra, vùng Đông Nam Á còn ảnh hưởng sâu sắc đến sản xuất và đời sống của khu vực và cả thế giới bởi vì đây là nơi có nhiều nguồn tài nguyên quan trọng như dầu mỏ, khí tự nhiên và các khoáng sản quý giá khác. Vùng Đông Nam Á cũng có dân số đông đúc và đang trải qua quá trình đô thị hóa nhanh chóng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển các ngành kinh tế như công nghiệp và dịch vụ.

Câu hỏi trang 53 Địa Lí 11: Dựa vào hình 12.1, hình 12.2 và thông tin trong bài, hãy:

- Trình bày đặc điểm tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của khu vực Đông Nam Á. 

- Phân tích ảnh hưởng của đặc điểm tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đến phát triển kinh tế - xã hội khu vực Đông Nam Á.

Trả lời:

Phần đất liền:

Các dãy núi dài và cao nối tiếp nhau, chủ yếu theo hướng Bắc-Nam và Tây Bắc-Đông Nam, bao quanh những khối cao nguyên và thung lũng sông. Địa hình phức tạp, phân bố các đồi núi, sông suối, thác nước và hang động.

Đồng bằng phù sa tập trung chủ yếu ven biển và hạ lưu sông, địa hình phẳng, phù sa mỏng, thích hợp cho sản xuất nông nghiệp và định cư.

Phần hải đảo:

Nằm trong khu vực có tính động đất, núi lửa cao, chịu tác động mạnh của các cơn bão và sóng thần, tạo ra những đảo và vùng biển đa dạng và phong phú.

Khu vực Đông Nam Á cũng có nhiều tài nguyên thiên nhiên quan trọng như quặng thiếc, kẽm, đồng, than đá, khí đốt, dầu mỏ,...

* Ảnh hưởng của đặc điểm tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đến phát triển kinh tế - xã hội khu vực Đông Nam Á.

Đặc điểm tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội khu vực Đông Nam Á. Với đa dạng địa hình và tài nguyên, khu vực này có thể phát triển nhiều ngành kinh tế như nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản, mỏ và dầu khí. Tuy nhiên, các rủi ro như động đất, núi lửa và thiên tai có thể gây tổn thất nghiêm trọng cho nền kinh tế và xã hội. Ngoài ra, việc khai thác tài nguyên cần được quản lý bền vững để đảm bảo bảo vệ môi trường và duy trì tài nguyên trong thời gian dài.

Câu hỏi trang 56 Địa Lí 11: Dựa vào bảng 12.1, hình 12.3, hình 12.4 và thông tin trong bài, hãy:

- Trình bày đặc điểm dân cư của khu vực Đông Nam Á.

- Phân tích tác động của đặc điểm dân cư đến phát triển kinh tế - xã hội khu vực Đông Nam Á.

Trả lời: 

Đông Nam Á là một khu vực có mật độ dân số đông đúc trên toàn cầu, với tốc độ gia tăng dân số khá nhanh, đạt 1,5%, cao hơn so với mức trung bình của châu Á và thế giới (1,3%). Tiếng Anh, Hoa và Mã Lai là những ngôn ngữ phổ biến nhất trong khu vực này. Ngoài ra, Đông Nam Á cũng có nguồn lao động dồi dào, thị trường tiêu thụ lớn và giao lưu hợp tác dễ dàng, nhờ sự đa dạng về thành phần dân tộc và sự tập trung dân cư đông đúc ở đồng bằng châu thổ và vùng ven biển. 

In-đô-nê-xi-a là quốc gia có dân số đông nhất và diện tích lớn nhất trong khu vực, trong khi đó Xin-ga-po lại là quốc gia có diện tích nhỏ nhất. Ngoài ra, cơ cấu dân số của khu vực này còn trẻ, với nhiều dân tộc thuộc chủng tộc Môn-gô-lô-it và Ô-xtra-lô-it cùng chung sống.

=> Đông Nam Á là một nguồn lao động dồi dào và thị trường tiêu thụ rộng lớn.

* Tác động đến phát triển kinh tế- xã hội:

Thuận lợi: Khu vực Đông Nam Á có dân số đông và tỷ lệ người trong độ tuổi lao động cao, cung cấp nguồn lao động dồi dào với giá thành rẻ. Thị trường tiêu thụ lớn và có khả năng thu hút đầu tư nước ngoài.

Khó khăn: Tuy nhiên, trình độ lao động về tay nghề và chuyên môn còn thấp, đây là một thách thức đối với phát triển kinh tế-xã hội của khu vực.

Câu hỏi trang 57 Địa Lí 11: Dựa vào thông tin trong bài hãy:

- Cho biết đặc điểm xã hội của khu vực Đông Nam Á.

- Phân tích những ảnh hưởng của đặc điểm xã hội đến sự hợp tác, phát triển kinh tế - xã hội trong khu vực.

Trả lời:

- Đặc điểm xã hội:

Vùng Đông Nam Á là khu vực đa dân tộc, với nhiều dân tộc phân bố rộng và không giới hạn bởi biên giới quốc gia. Điều này gây ra nhiều khó khăn trong việc quản lý, duy trì ổn định chính trị và xã hội.

Sự khác biệt về tôn giáo và ngôn ngữ giữa các quốc gia, dân tộc cũng là một thách thức cho sự đoàn kết và hội nhập trong khu vực. Mâu thuẫn tôn giáo có thể xảy ra ở một số nơi và có thể gây ra căng thẳng và xung đột trong xã hội.

-  Ảnh hưởng của đặc điểm xã hội đến sự hợp tác, phát triển kinh tế - xã hội trong khu vực:

Mặc dù các quốc gia Đông Nam Á có nhiều tương đồng về lịch sử, tập quán và phong tục, tuy nhiên, sự đa dạng về dân tộc, ngôn ngữ và tôn giáo cũng tạo ra nhiều thách thức trong việc hợp tác và phát triển kinh tế - xã hội trong khu vực. Bất đồng về chính trị, lãnh đạo, quan điểm, cách tiếp cận vấn đề cũng là những yếu tố khó khăn đối với sự hợp tác và phát triển. Tuy nhiên, các nước Đông Nam Á đã có nhiều nỗ lực để đối mặt với các thách thức này và hợp tác để thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội trong khu vực.

Câu hỏi trang 58 Địa Lí 11: Dựa vào bảng 12.2, 12.3, hình 12.5, 12.6 Và thông tin trong bài, hãy trình bày và giải thích tình hình phát triển kinh tế chung của khu vực Đông Nam Á.

Trả lời:

Các quốc gia Đông Nam Á từng là các thuộc địa, chịu ảnh hưởng nặng nề từ thực dân và kinh tế của họ lạc hậu, nghèo nàn.

Tuy nhiên, nhờ vào sự phong phú của tài nguyên và nguồn lao động dồi dào, kinh tế của khu vực đã phát triển nhanh chóng dựa trên sản xuất và xuất khẩu nguyên liệu và thu hút được vốn đầu tư nước ngoài.

Mặc dù tăng trưởng kinh tế đã đạt mức cao hơn mức trung bình của thế giới và châu Á, song vẫn còn không ổn định và gặp phải các thời kì suy thoái kinh tế.

Tuy nhiên, hiện nay, khu vực này đang chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ. Ngoài ra, Đông Nam Á còn sở hữu lượng lớn tài nguyên dầu mỏ và khí tự nhiên cũng như những ngành công nghiệp trọng điểm như Điện tử - Tin học, sản xuất hàng tiêu dùng, công nghiệp thực phẩm,...

Câu hỏi trang 60 Địa Lí 11: Dựa vào hình 12.7, hình 12.8 và thông tin trong bài, hãy trình bày và giải thích sự phát triển các ngành kinh tế của khu vực Đông Nam Á.

Trả lời:

Khu vực Đông Nam Á đã trải qua một quá trình phát triển kinh tế đáng kể trong những năm qua. Những ngành kinh tế quan trọng trong khu vực này bao gồm:

Công nghiệp chế biến: Đây là ngành kinh tế phát triển nhanh nhất trong khu vực Đông Nam Á. Các quốc gia như Việt Nam, Thái Lan, Indonesia, Philippines và Malaysia đều có sự phát triển đáng kể trong ngành công nghiệp chế biến và sản xuất.

Du lịch: Ngành du lịch là một ngành kinh tế khác rất quan trọng ở Đông Nam Á. Khu vực này được xem là một trong những điểm đến du lịch nổi tiếng trên toàn thế giới, với các địa điểm du lịch như Bali, Phuket, Manila, Hà Nội và Bangkok. Các quốc gia như Thái Lan và Indonesia đã đầu tư mạnh vào ngành du lịch và đã thu hút được một lượng lớn khách du lịch.

Năng lượng và khai thác tài nguyên: Khu vực Đông Nam Á cũng có nhiều nguồn tài nguyên tự nhiên quan trọng, bao gồm dầu, khí đốt, khoáng sản và đất đai. Vì vậy, các hoạt động khai thác tài nguyên cũng đóng một vai trò quan trọng trong kinh tế khu vực.

Công nghệ thông tin: Các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á đã đầu tư vào các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, blockchain và các dịch vụ công nghệ thông tin khác. Các startup công nghệ thông tin của khu vực này đã được đánh giá là có tiềm năng lớn và đang được quan tâm đến bởi các nhà đầu tư trên toàn thế giới.

Sự phát triển của các ngành kinh tế này có thể được giải thích bởi sự đổi mới và đầu tư vào các khu vực tăng trưởng, cũng như sự thuận lợi của các chính sách và điều kiện kinh doanh thuận lợi. Ngoài ra, vị trí địa lý của khu vực cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc thu hút đầu tư và phát triển kinh tế.

Luyện tập

Luyện tập 1 trang 65 Địa Lí 11: Hãy hoàn thành thông tin về ảnh hưởng của một số nhân tố tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đến phát triển kinh tế - xã hội khu vực Đông Nam Á theo bảng sau:

Trả lời:

Nhân tố	Đặc điểm	Ảnh hưởng đến phát triển kinh tế- xã hội
Địa hình, đất đai	Địa hình bị chia cắt mạnh bởi các dãy núi	- Khó khăn cho giao thông, giao lưu.
Khí hậu	Có 2 mùa rõ rệt mùa đông lạnh khô và mùa hạ nóng ẩm mưa nhiều.	- Thuận lợi phát triển  sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên có những nơi xảy ra thiên tai như bão, lũ,..
Sông ngòi	Mạng lưới sông ngòi dày đặc.	Đa dạng sinh vật, khai thác khoáng sản, nuôi trồng thủy sản

Luyện tập 2 trang 65 Địa Lí 11: Dựa vào bảng 12.3, hãy vẽ biểu đồ thể hiện tình hình tăng trưởng GDP của khu vực Đông Nam Á so với toàn thế giới, giai đoạn 2000 - 2020. Giải thích xu hướng biến động của tăng trưởng kinh tế trong khu vực ở giai đoạn này.

Trả lời: 

- Nhận xét:

+ Tốc tăng trưởng gdp toàn thế giới và khu vực Đông Nam Á có xu hướng tăng nhưng biến động.

+ Tốc độ tăng trưởng GDP của Đông Nam Á cao hơn thế giới.

- Giải thích:

+ Tốc độ tăng trưởng GDP của khu vực Đông Nam Á nói riêng và thế giới nói chung có xu hướng tăng do có sự giao lưu mở rộng quan hệ hợp tác, xúc tiến thương mại, đa dạng hoá thị trường giữa các quốc gia, khu vực và châu lục

+ Tốc độ tăng trưởng GDP của khu vực Đông Nam Á cao hơn thế giới do các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á đang trong quá trình công nghiệp hóa làm nền kinh tế, các nước đã có sự phân hóa một số nền kinh tế có sự phát triển nhanh, cơ cấu kinh tế chuyển dịch mạnh mẽ.

+ Tuy nhiên, trong năm 2020, tốc độ tăng trưởng GDP toàn thế giới có xu hướng giảm nhanh do ảnh hưởng của vấn đề dịch bệnh COVID 19.

 Vận dụng

Vận dụng trang 65 Địa Lí 11: Thu thập thông tin để chứng minh rằng Việt Nam và các nước Đông Nam Á có nét tương đồng về văn hóa.

Trả lời:

Các thông tin chứng minh rằng giữa Việt Nam với các nước trong khu vực Đông Nam Á có sự tương đồng về văn hóa bao gồm:

Văn hóa ẩm thực: Các nước Đông Nam Á đều có nền ẩm thực đa dạng và phong phú, đặc biệt là các món ăn có nguồn gốc từ châu Á như cơm, mì, phở, nasi goreng, pad thai,...

Tôn giáo: Các nước trong khu vực Đông Nam Á đều có sự đa dạng về tôn giáo, nhưng đa số là các tôn giáo ảnh hưởng bởi Phật giáo, Hồi giáo và Đạo Hindu.

Truyền thống và phong tục: Các nước Đông Nam Á có nhiều truyền thống và phong tục tương đồng nhau như Lễ hội năm mới, đón xuân, Vu Lan, lễ hội áo dài, lễ hội đua thuyền truyền thống,...

Nghệ thuật: Nghệ thuật truyền thống của các nước trong khu vực Đông Nam Á cũng có nhiều nét tương đồng, chẳng hạn như điêu khắc, vẽ tranh, điệu nhảy truyền thống,...

Ngôn ngữ: Các ngôn ngữ trong khu vực Đông Nam Á có nhiều điểm tương đồng nhau, như sự ảnh hưởng của chữ Hán và âm vị học đối với ngữ âm, từ vựng và cách phát âm.

>>> Xem toàn bộ: Soạn Địa 11 Chân trời sáng tạo

-------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Soạn Địa lí 11 Chân trời sáng tạo Bài 12: Tự nhiên, dân cư, xã hội và kinh tế Đông Nam Á trong bộ SGK Chân trời sáng tạo theo chương trình sách mới. Chúc các bạn học tốt!