Chơi chữ là gì?

Câu hỏi: Chơi chữ là gì?

Trả lời: 

- Chơi chữ là cách sử dụng từ ngữ độc đáo với ý nghĩa có thể ẩn dụ, nhân hóa, đã kích hay châm biếm sự việc, sự vật. Đây là biện pháp thường xuất hiện trong ca dao, tục ngữ, thành ngữ hoặc thơ ca. 

Cùng Top lời giải tìm hiểu về thể loại này nhé!

I. Khái niệm chơi chữ trong ngữ văn

Chơi chữ là cách biến hóa ngôn từ kết hợp tính nghệ thuật của người Việt. Nó được sử dụng phổ biến trong thơ ca chính thống và ca dao, tục ngữ gắn liền trong cuộc sống đời thường. Biện pháp tu từ này có tác dụng làm câu thơ, lời văn thêm phần dí dỏm, trào phúng và có tính giáo dục cao.

II. Cách nhận biết các kiểu chơi chữ phổ biến

Có nhiều cách chơi chữ khác nhau như sử dụng từ đồng âm nhưng khác nghĩa, nói lái, dùng từ trái nghĩa… Mình sẽ liệt kê một vài cách chơi chữ phổ biến nhất.

1. Chơi chữ bằng biện pháp nói lái

Nói lái hay còn gọi là cách nói ngược câu chữ, nó có tác dụng châm biếm, mỉa mai hoặc bông đùa… Loại này không phải người đọc nào cũng hiểu được hàm ý của tác giả nếu như không suy luận hay phân tích từng từ một. Chơi chữ bằng cách nói lái quen thuộc và dễ gặp nhất khi đọc văn thơ, tục ngữ.

* Trong câu đối, ca dao

Mục đích của chơi chữ trong lời nói hàng ngày là tạo ra những tiếng cười, thêm màu sắc cho cuộc sống.

Ví dụ:

– “Một con cá đối nằm trên cối đá, Hai con cá đối nằm trên cối đá”.

– “Thầy giáo, tháo giày đi dép lốp”.

– “Con mỏ kiến đậu trên miếng cỏ. Chim vàng lông đậu cạnh vồng lang”.

* Trong thơ ca:

Dùng để ẩn dụ hay châm biếm hiện thực khách quan, con người…

Ví dụ:

Cái kiếp tu hành nặng đá đeo.

Vị gì một chút tẻo tèo teo.

Thuyền từ cũng muốn về Tây Trúc.

Trái gió thành ra phải lộn lèo!

(Trích bài thơ Sư bị làng đuổi – Hồ Xuân Hương).

2. Chơi chữ bằng cách dùng từ đồng âm

Biện pháp này sử dụng các từ giống nhau về cách phát âm hoặc đồng âm, thường được gọi là từ đồng âm nhưng có nghĩa hoàn toàn khác nhau. Cách chơi chữ này mang nhiều hàm ý và nghĩa thường châm biếm, đả kích là chính.

Ví dụ:

– Vũ cậy mạnh vũ ra vũ múa, vũ gặp mưa vũ ướt cả lông

– Thị phải chầu thị đứng thị xem, thị cũng thèm thị không có ấy.

Hoặc

Bà già đi chợ cầu Đông

Bói xem một quẻ lấy chồng lợi chăng?

Thầy bói xem quẻ nói rằng.

Lợi thì có lợi, nhưng răng không còn.

3.Chơi chữ bằng cách dùng từ gần nghĩa, sát nghĩa

Là các từ khác nhau nhưng có nghĩa tương tự nhau

Ví dụ:

– Bà Đồ Nứa đi võng đòn tre, đến khóm trúc thở dài hi hóp

– Trời mưa đất thịt trơn như mỡ, dò đến hàng nem chả muốn ăn.

4. Chơi chữ bằng cách lặp phụ âm đầu

Loại này chỉ giống nhau phụ âm đầu, giúp tạo điểm nhấn cho toàn bộ bài thơ.

Ví dụ:

Mênh mông muôn mẫu một màu mưa

Mỏi mắt miên man mãi mịt mờ

Mộng mị mỏi mòn mai một một

Mỹ miều may mắn mấy mà mơ

5. Chơi chữ bằng chiết tự

Một kiểu từ Hán Việt được sử dụng trong thơ ca thời xưa, loại nay tương đối khó nhận biết nếu bạn không có nhiều kiến thức về từ điển Hán Nôm.

Ví dụ:

Tù nhân xuất khứ hoặc vi quốc.

Hoạn quá đầu thì thủy kiến trung.

Nhân hữu ưu sầu ưu điểm đại.

Lung khai trúc sản, xuất chân long.

III. Những câu chơi chữ vui

1. Hồn nhiên như con điên.

2. Già như trái cà.

3. Đuối như trái chuối.

4. Đói như con sói.

5. Chán như con gián.

6. Ngây thơ như bò đeo nơ.

7. Hãy cho tôi một điểm tựa…tôi đuối quá!!!

8. Ngu như con cóc,ngốc như con milu.

9. Sành điệu như củ kiệu.

10. Thà nhịn đói chứ không nhịn nói.

11. Muốn nhanh thì cứ phải từ từ.

12. Luôn luôn lắng nghe lâu lâu mới hiểu.

13. Chuẩn ko cần chỉnh.

14. Thà đầu hàng chứ không chịu chết.

15. Tôi từng có nhiều ham muốn. Ham muốn nhất bây giờ là bỏ được các ham muốn khác.

16. Cao nhân tắt thở vô phương trị.

17. Xấu mà biết phấn đấu.

18. Xấu xấu nhưng kết cấu nó hài hoà.

19. Nhìn vào tấm gương sáng,rọi vào đó mới thấy thân xác hoang tàn… nhưng đẹp trai.

20. Giàu đi xe hơi uống bia ôm,Nghèo đi xe ôm uống bia hơi.

21. Thứ 7 máu chảy về tim,lim dim đi tìm chỗ ngủ.

22. Đừng tự hào vì nghèo mà học giỏi,Hãy tự hỏi vì sao giỏi mà vẫn nghèo.

23. Dân thường chơi đẹp, đè bẹp dân chơi.

24. Tắt điện sản xuất….tương lai.

25. Chả biết gì về điện mà đòi đi sửa…ống nước.

26. Sống đơn giản cho đời thanh thản.Cứ hồn nhiên rồi sẽ bình yên.

27. Tôi yêu Việt Nam “đồng”.

28. Nhớ đến em anh vững vàng tay lái.Nhớ đến mẹ anh nhẹ nhàng tay ga è An toàn là bạn …tai nạn là …vào hòm.

29. Số lượng gái cua được tỉ lệ thuận với dung tích xilanh xe bạn chạy.

30. ” Khi tôi ăn cơm…Cả quán dõi theo từng động tác. Tự Tin – Gắp Nhanh – Phong Cách. Tôi thích cơm bụi.Cơm bụi rất lôi cuốn. Lôi cuốn là phải ăn nhanh.Ăn nhanh là sạch sẽ. Tôi là…Sinh Viên Nghèo!!!! ”