Đề bài: Cảm nhận của em về vẻ đẹp đoạn thơ sau:
“Sáng mát trong như sáng năm xưa
Gió thổi mùa thu hương cốm mới
Tôi nhớ những ngày thu đã xa
Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội
Những phố dài xao xác hơi may
Người ra đi đầu không ngoảnh lại
Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy”
(Đất nước - Nguyễn Đình Thi)
1. Mở bài
Giới thiệu bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi.
Dẫn dắt vào khổ thơ cần phân tích
2. Thân bài
a) 3 câu thơ đầu tiên
- Cảm nhận vẻ đẹp của mùa thu Hà Nội bằng hình ảnh của hoài niệm “sáng mát trong như sáng năm xưa”
- Bức tranh mùa thu gợi ra bằng hình ảnh giản dị: hương cốm mới, sáng mát trong.
- Từ đây cảm xúc nhà thơ dâng trào, nhớ về mùa thu Hà Nội, nhớ những ngày thu đã xa
=> Mùa thu Hà Nội đẹp được cảm nhận qua tâm trạng của người xa quê, khi đất nước đang bị chia cắt, giày xéo bởi thực dân, thế nên mang màu sắc đượm buồn.
b) 4 câu thơ tiếp theo
- Cảm xúc của tác giả khi nhớ về mùa thu Hà Nội:
+ Không khí se lạnh quen thuộc của mùa thu.
+ Những con phố dài, hơi heo may của tiết trời mùa thu.
- Hình ảnh “người ra đi đầu không ngoảnh lại” => tư thế của những người lính, quyết tâm cầm súng chiến đấu để giành độc lập cho quê hương. Dứt khoát, mạnh mẽ “không ngoảnh lại” nhưng con tim hẳn đều day dứt với nỗi nhớ về Hà Nội nên “sau lưng thềm nắng lá rơi đầy”
3. Kết bài
- Khái quát nội dung, nghệ thuật của đoạn thơ
- Cảm xúc bản thân, liên hệ, đánh giá tài năng tấm lòng của tác giả…
Đất nước là bài thơ nổi tiếng của thi sĩ Nguyễn Đình Thi. Bài thơ được sáng tác trong một khoảng thời gian khá dài từ 1948 đến 1955, tiếp nối chặng đường đi lên của đất nước, của dân tộc. "Đất Nước" được in trong tập thơ "Người Lính". Bài thơ bày tỏ cảm xúc về đất nước con người Việt Nam với vẻ đẹp hiền hòa và bất chấp gian khổ anh dũng đứng lên chiến đấu và chiến thắng với nghị lực phi thường.
“Sáng mát trong như sáng năm xưa
…………………………..
Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy”
Bảy câu thơ đầu tiên vẽ lên nỗi nhớ của người đi xa mang theo bao tâm sự nặng trĩu nỗi lòng mình giữa một trời thu Hà Nội. Bên cạnh đó còn xuất hiện tâm trạng bồi hồi, xao xuyến khi nhớ về những bức tranh tuyệt đẹp của mùa thu Hà Nội, trong đó có bức tranh tình không thể đẹp hơn. Mùa thu trong nỗi nhớ hiện lên qua một không khí rất điển hình giúp gợi lên trong người đọc một không gian mát mẻ của trời thu. So sánh ánh sáng trong lành với buổi sáng cũ, gợi một mùa thu xưa, không biết có từ bao giờ nhưng chắc chắn mùa thu Hà Nội đẹp nhất. Đó có thể là mùa thu năm 1945, trước Quảng trường Dinh lịch sử nơi chủ tịch nước đọc tuyên ngôn độc lập, ngày hòa bình mùa thu. Mùa thu này hiện về qua không khí, thời gian và qua những thức quà rất đỗi bình dị “hương cốm mới”, "trái hồng chín đỏ”, “trái na thơm”… mọi thứ hiện lên thật đơn giản, ngọt ngào, nhưng lại thật ý nghĩa.
Nguyễn Đình Thi vẽ lên một hình ảnh người ra đi với tư thế và khí thế hiên ngang, kiên quyết nhưng tâm hồn họ vẫn ở trong trời thu Hà Nội và những điều nên thơ của thủ đô yêu dấu. Những chàng trai Hà Nội đã sẵn sàng chia tay quê hương và lên đường thực hiện nghĩa vụ công dân. Cảnh mùa thu và con người Hà Nội là niềm tự hào của tác giả. Trong nỗi nhớ của nhà thơ , mùa thu Hà Nội với cảnh sắc thiên nhiên và con người hiện lên thật cụ thể và sinh động. Và tâm trạng nhà thơ lúc này có chút trầm lặng đan xen là những nỗi buồn không tên. Thu Hà Nội đẹp nhưng buồn vì lời ly phải rời xa Hà Nội tìm lối thoát trong đau thương tủi nhục.
Tuy chỉ đơn thuần là một bài thơ ngắn, nhưng lột tả trọn vẹn cái hồn của Miền Bắc nói chung và mùa Thu nói riêng. Mùa thu đẹp đến nao lòng, nhưng có một cái gì đó buồn tê tái về nó. Nhất là vào thời điểm đó đất nước còn đang còn giày xéo nỗi đau chiến tranh. Qua bài thơ, ta cảm nhận được tình yêu thầm kín của nhà thơ đối với Hà Nội, niềm tự hào về mảnh đất văn hiến lâu đời này.
Đất nước là một trong những bài thơ hay nhất của tác giả Nguyễn Đình Thi. Bài thơ có thời gian thai nghén suốt một thời gian dài, là một bản tổng kết về hành trình dài của đất nước từ những năm thực dân Pháp giày xéo, đau thương trong chiến tranh đến ngày ca khúc ca chiến thắng. Bài thơ khá dài, có nhiều khổ thơ hay, đặc biệt là khổ thơ đầu tiên:
“Sáng mát trong như sáng năm xưa
…………………………..
Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy”
7 câu thơ đầu chính là nỗi nhớ của người ra đi trước mùa thu của Hà Nội. Mang tâm sự của người lính ra đi,chưa có ngày trở về, nhà thơ vô cùng bồi hồi, xao xuyến khi nhớ về mùa thu Hà Nội, một mùa thu đẹp với bao nhiêu cảnh, bao nhiêu tình:
Sáng mát trong như sáng năm xưa
Gió thổi mùa thu hương cốm mới
Mùa thu trong nỗi nhớ hiện ra qua cái không khí rất đặc trưng “sáng mát trong”: gợi ra không gian mát lành của hồn thu, trời thu. Phép so sánh sáng mát trong với như sáng năm xưa, gợi lên một mùa thu trong quá khứ, không rõ là thời điểm nào nhưng chắc chắn đó là những ngày tháng tươi đẹp nhất của mùa thu Hà Nội. Đó có thể là mùa thu năm 1945, trước quảng trường Ba Đình lịch sử mà chủ tịch đã đọc bản Tuyên ngôn độc lập, hoặc là mùa thu của những ngày tháng còn hoà bình. Mùa thu ấy hiện ra qua không khí, tiết trời và qua những thức quà rất giản dị “hương cốm mới”, “trái hồng chín đỏ”, “trái na thơm lừng”... thật bình dị, thân thương mà ý nghĩa làm sao.
Chính trong không khí như vậy nhà thơ hồi tưởng về “ những ngày thu đã xa”. Ở thời điểm hiện tại nhà thơ nhìn về những năm tháng quá khứ, “nhớ” đồng hiện cả quá khứ và hiện tại trong một khổ thơ.
Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội
Những phố dài xao xác hơi may
Lúc này đương độ thu chín nhất nên cảm nhận rõ được cái chớm lạnh, chưa gay gắt, khắc nghiệt như mùa đông nhưng cũng đủ để gợi cảm giác mơn man nơi da thịt. Trong không khí lành lạnh của mùa thu đó là hình ảnh của những con phố dài đang trong mùa thay lá, xao xác những chiếc lá vàng rụng, từ láy “xao xác” kết hợp với “hơi may” khiến cho câu thơ có nhịp điệu trầm, buồn. Phải chăng đó cũng là tâm trạng của những con người đã lâu không được cảm nhận cái không khí của mùa thu Hà Nội.
Kết thúc khổ thơ là hình ảnh của người ra đi “đầu không ngoảnh lại”. Người ra đi ở đây ta có thể hiểu là những người lính quyết tâm ra đi vì non sông đất nước, đi để bảo vệ Hà Nội, với quyết tâm đất nước thoát khỏi giày xéo của chiến tranh. Người ra đi ôm bao hoài vọng, chí lớn nên có tư thế ngang tàng, quyết tâm “không ngoảnh lại”, nghe như âm vang của lời thề “quyết tử cho tổ quốc quyết sinh” . Cái quay lưng đi quyết tâm như thế nhưng tấm lòng, sự vương vấn với Hà Nội sao có thể dứt khoát ngay được, thế nên mới có cảnh “sau lưng thềm…rơi đầy:”
Một đoạn thơ ngắn nhưng đã thâu tóm được trọn vẹn cái hồn của mùa thu miền Bắc nói chung và mùa thu của Hà Nội nói riêng. Mùa thu đẹp đến nao lòng nhưng cũng có cái gì đó buồn đến tê tái. Nhất là khi ấy đất nước còn đang bị giày xéo đau thương do chiến tranh mang lại. Thông qua bài thơ chúng ta cảm nhận được tình yêu kín đáo nhưng sâu sắc của nhà thơ dành cho Hà Nội, tự hào về mảnh đất nghìn năm văn hiến này.
Nguyễn Đình Thi làm thơ từ những năm đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Thơ ông mang bản sắc và giọng điệu riêng vừa tự do, phóng khoáng, vừa hàm súc, vừa sâu lắng suy tư. Đặc biệt, Nguyễn Đình thi co những bài thơ đằm thắm, thiết tha về quê hương đất nước Việt Nam lam lũ, đau thương đứng lên chiến đấu và chiến thắng. Đất nước là một thi phẩm xuất sắc nhất cho sự nghiệp thơ ca của ông. Chỉ vài nét phác họa, phát thảo nhẹ nhàng, nhà thơ đã gợi lên được cái hồn của mùa thu Hà Nội năm xưa, cổ kính, đẹp một cách hắt hiu, vắng lặng và còn phảng phất nỗi buồn.
Tác giả mở ra một không gian vô cùng an lành, êm đềm gợi bao cảm xúc:
Sáng mát trong như sáng năm xưa
Gió thổi mùa thu hương cốm mới
Tôi nhớ những ngày thu đã xa
Tín hiệu gợi nhắc về mùa thu Hà Nội: sáng mát trong và gió thổi mùa thu hương cốm mới, đây là những nét đặc trưng quen thuộc của mùa thu Bắc Bộ, mùa thu Hà Nội. những hình ảnh trong hiện tại có sức gợi nhớ về ngày rời Hà Nội cổ kính, thơ mộng. Mùa thu Hà Nội ngày xưa trở về trong ký ức nhà thơ:
Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội
Những phố dài xao xác hơi may
Người ra đi đầu không ngoảnh lại
Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy
Từ láy gợi tả gợi lên cảnh mùa thu với nét quen thuộc, có nắng, có lá vàng rơi, có gió heo may – một mùa thu rất nhẹ, rất thơ mang nét buồn xao xuyến đọng lại trong lòng người ra đi. Bức tranh mùa thu có hình khối, đường nét, màu sắc những chứa đầy tâm trạng của người ra đi “Người ra đi… lá rơi đầy”. Cảnh sắc mùa thu chân thực, thi vị, mang đậm đặc trưng mùa thu Hà Nội nhưng thoáng buồn: những buổi sáng mát trong, gió thổi, hương cốm, chớm lạnh, hơi may xao xác, nắng lá, phố phường Hà Nội. Người ra đi: “đầu không ngoảnh lại, sau lưng thềm…”. Hình ảnh con người ra đi với tư thế và dáng đi tỏ ra kiên quyết, dứt khoát nhưng tâm hồn vẫn lưu luyến với trời thu Hà Nội, với những gì thơ mộng của thủ đô yêu dấu. Những chàng trai Hà Nội sẵn sàng từ biệt căn nhà, góc phố ra đi làm nghĩa vụ của một công dân. Cảnh thu và con người Hà Nội cũng chính là niềm tự hào của tác giả.
Trong hoài niệm của nhà thơ, mùa thu Hà Nội với những cảnh vật thiên nhiên và con người hiện ra thật cụ thể và sinh động. Còn tâm trạng của nhà thơ phảng phất một nỗi buồn hiu hắt. Mùa thu Hà Nội đẹp nhưng buồn thấm thía bởi nhân vật trữ tình phải ly biệt Hà Nội để đi tìm con đường thoát vòng nô lệ đau thương, tủi nhục.
----------------------------------------
Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn bài văn mẫu Cảm nhận của em về vẻ đẹp đoạn thơ sau: Sáng mát trong như sáng năm xưa/ Gió thổi mùa thu hương cốm mới/ Tôi nhớ những ngày thu đã xa. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này, chúc các bạn học tốt.