Phân tích bức tranh thiên nhiên và vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi trong Cảnh ngày hè (Dàn ý + Bài mẫu)

Tham khảo Phân tích bức tranh thiên nhiên và vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi trong Cảnh ngày hè, tổng hợp đầy đủ dàn ý chung và những bài văn cảm nhận ngắn gọn, chi tiết, hay nhất. Qua các bài văn mẫu sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về tác phẩm, cùng tham khảo nhé!

Dàn ý phân tích bức tranh thiên nhiên và vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi trong Cảnh ngày hè

I. Mở Bài
- Giới thiệu đôi nét về tác giả, tác phẩm.
- Sơ lược về bức tranh thiên nhiên và vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi.

II. Thân Bài
- Hoàn cảnh sáng tác, thể thơ.
*Bức tranh thiên nhiên:
- Cảnh ngày hè:
+ Màu sắc: xanh, đỏ, hồng.
+ Hương thơm của hoa sen.
+ Động từ mạnh: "đùn đùn", "giương", "phun", "tiễn" góp phần thể hiện trạng thái cảnh vật.
+ Âm thanh: cuộc sống, con người, tiếng ve.
+ Đảo ngữ.
→ Bức tranh thiên nhiên sống động, có sự hài hòa về màu sắc, đường nét, âm thanh, con người và cảnh vật.

*Vẻ đẹp tâm hồn:
- Tâm trạng thư thái, thanh thản trước thiên nhiên ngày hè tươi đẹp.
- Tâm hồn yêu đời, yêu cuộc sống.
- Tấm lòng ưu ái với dân với nước:
+ Điển tích " Ngu cầm".
+ "Dẽ có": Ước mong, khát vọng cao đẹp về một cuộc sống thái bình, cơm no áo ấm cho muôn dân.
→ Vẻ đẹp tâm hồn: Yêu nước thương dân.

III. Kết Bài

Khẳng định lại bức tranh thiên nhiên và vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi. Suy nghĩ và tình cảm của em về bài thơ.

Bài Văn Mẫu 1 - Phân Tích Bức Tranh Thiên Nhiên Và Vẻ Đẹp Tâm Hồn Nguyễn Trãi Trong Cảnh Ngày Hè

     Vẻ đẹp độc đáo, đầy sức sống của bức tranh thiên nhiên và vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi đã làm nên những nét đặc sắc trong bài "Cảnh ngày hè". Cảnh sắc và con người đã có sự hòa điệu, cộng hưởng với nhau. Nguyễn Trãi chọn cách sống thanh nhàn nhưng tâm không nhàn. Ông luôn hướng lòng mình lo nghĩ cho dân, cho nước. "Cảnh ngày hè" là bài thơ số 43/61 trong chùm thơ có tên chung là " Bảo kính cảnh giới", trích trong " Quốc âm thi tập"- tập thơ đặt nền móng, mở đường cho sự phát triển của thơ ca bằng tiếng Việt.

    "Cảnh ngày hè" được viết trong khoảng thời gian Nguyễn Trãi lui về ở ẩn tại Côn Sơn. Bằng thể thơ thất ngôn xen lục ngôn, bài thơ phác họa bức tranh thiên nhiên và vẻ đẹp toàn diện con người Nguyễn Trãi. Ông ngắm cảnh với một tâm trạng thư thái, thanh thản trước thiên nhiên ngày hè tươi đẹp "Rồi hóng mát thuở ngày trường". Nhịp thơ 1/2/3 chầm chậm diễn tả sự thư thái khi ngắm cảnh. "Rồi" nhàn nhã, dường như không vướng bận gì, việc chủ yếu của tác giả là "hóng mát" trải qua những tháng rộng, năm dài của "ngày trường". Đây là cảm giác về thời gian của người sống trong cảnh nhàn rỗi. Khác với Nguyễn Bỉnh Khiêm trong "Nhàn", là vui thú với cảnh đẹp và sống nhàn tản, thanh cao thì Nguyễn Trãi tuy chọn sống gần gũi với thiên nhiên nhưng tâm của ông luôn vướng bận vì dân, vì nước. Thái độ vừa chấp nhận vừa không chấp nhận đối với thời cuộc bấy giờ. Ông vui với cuộc sống thanh nhàn, lánh đục tìm trong và cảm nhận hết vẻ đẹp của thiên nhiên xung quanh. "Cảnh ngày hè" được vẽ lên bằng ngôn từ với rất nhiều sắc thái, cung bậc cảm xúc.

" Hòe lục đùn đùn tán rợp giương
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương"

     Vạn vật hữu linh dường như cũng có linh hồn, cũng biết phô bày hết vẻ đẹp đầy sức sống theo cách riêng của chúng. Cây hòe xanh tốt, vươn tán rộng che rợp cả một khoảng không gian. Bên hiên nhà, cây thạch lựu đang "phun" màu đỏ. Trong ao, những cánh sen hồng nhẹ nhàng lan tỏa hương thơm ngát. Việc liệt kê ra các loài cây: cây hòe, cây thạch lựu, cây sen và các gam màu tươi sáng: xanh, đỏ, hồng làm nổi bật lên những nét đặc trưng mùa hè nơi làng quê thanh bình và yên ả. Cách sử dụng những động từ mạnh "đùn đùn", "giương", "phun", "tiễn" góp phần thể hiện trạng thái cảnh vật. Trước ánh nhìn của Nguyễn Trãi, cảnh vốn "tĩnh" nhưng lại trở nên "động", sự sống cứ tiếp tục sinh sôi, căng tràn. Phải là một người có tâm hồn yêu thiên nhiên sâu sắc, Nguyễn Trãi mới cảm nhận hết những vẻ đẹp của cảnh ngày hè bằng nhiều giác quan: thị giác- ngắm cảnh ở nhiều góc độ, khứu giác- cảm nhận mùi hương của hoa sen, thính giác- lắng nghe âm thanh của cuộc sống.

" Lao xao chợ cá làng ngư phủ
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương".

     Đảo ngữ đưa từ láy " dắng dỏi", "lao xao" lên đầu câu diễn tả không khí nhộn nhịp của ngày hè nơi làng quê. Tiếng người mua, kẻ bán " lao xao" từ chợ cá vọng lại. Đó là âm thanh của cuộc sống thái bình, yên vui. Tiếng ve râm ran như hòa tấu khúc đàn ngợi ca cuộc sống thanh bình, gọi về những âm thanh đặc trưng mùa hè rộn rã. Đúng là "thi trung hữu họa"- trong thơ có nét vẽ, Nguyễn Trãi vẽ nên bức tranh thiên nhiên sống động, có sự hài hòa về màu sắc, đường nét, âm thanh, con người và cảnh vật. Nguyễn Trãi rất tinh tế, sâu sắc trong cảm nhận và có sự giao cảm mạnh mẽ với thiên nhiên. Điều này thể hiện tâm hồn yêu thiên nhiên tha thiết của ông, đồng thời tâm hồn yêu đời, yêu cuộc sống cũng được làm rõ qua từng câu chữ. Không dừng lại ở đó, tâm hồn ông còn dành trọn cho dân, cho nước.

" Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng
Dân giàu đủ khắp đòi phương"

     Điển tích "Ngu cầm" kết hợp với "dẽ có"- lẽ ra nên có, thể hiện ước mong, khát vọng cao đẹp về một cuộc sống thái bình, cơm no áo ấm cho muôn dân. Đó cũng là lý tưởng lớn của ông. Có thể nói câu thơ cuối gói trọn tấm lòng ưu ái với dân với nước đồng thời dồn nén cảm xúc của cả bài thơ, làm nổi bật vẻ đẹp trong tâm hồn Nguyễn Trãi.

      Vẻ đẹp của thiên nhiên, vẻ đẹp của tâm hồn Nguyễn Trãi song hành cùng nhau mang đến cho người đọc nhiều cảm xúc qua bài thơ "Cảnh ngày hè". Nguyễn Trãi yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống và muốn mang những điều tốt đẹp đến cho mọi người. Tư tưởng lớn suốt đời vì dân, vì nước ấy Nguyễn Trãi dùng cả đời theo đuổi để rồi kết thúc trong án oan "Lệ chi viên" liệu có mấy ai đời sau thấu hiểu và nguyện tiếp nối?

Bài Văn Mẫu 2 - Phân Tích Bức Tranh Thiên Nhiên Và Vẻ Đẹp Tâm Hồn Nguyễn Trãi Trong Cảnh Ngày Hè

   Nguyễn Trãi là một nhà thơ kiệt xuất của dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới. Ông để lại cho đời sau nhiều tác phẩm có giá trị lớn. Nếu như "Bình Ngô đại cáo" của ông mang đầy nhiệt huyết, lòng tự tôn dân tộc thì bài thơ "Cảnh ngày hè" là một bức tranh về vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi.

   Mở đầu bài thơ "Cảnh ngày hè" là sáu câu thơ miêu tả cảnh ngày hè:

    "Rồi hóng mát thuở ngày trường

    Hòe lục đùn đùn tán rợp giương

    Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

    Hồng liên trì đã tiễn mùi hương

    Lao xao chợ cá làng Ngư phủ

    Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương"

   Tác giả đã đón nhận cảnh ngày hè trong tư thế ung dung, thoải mái khi ở ẩn, lúc nhà vua không còn trọng dụng tới nữa. Bức tranh cảnh ngày hè được tác giả vẽ lên thật rực rỡ và tươi đẹp với nhiều màu sắc. Đó là màu xanh của cây hòe, màu đỏ của hoa lựu, màu hồng của hoa sen, màu vàng lung linh của ánh nắng chiều. Tất cả hòa quyện lại với nhau. Tạo nên cảnh vật đặc trưng của mùa hè. Không chỉ cảm nhận bằng thị giác, tác giả còn cảm nhận cảnh vật bằng thính giác và khướu giác. Ông thấy mùi hương của ao sen, thấy âm thanh "lao xao" của làng chài, "dắng dỏi" của tiếng ve. Bức tranh cảnh ngày hè đã trở nên sinh động hơn, đặc sắc hơn với âm thanh và mùi vị. Mặc dù khung cảnh mà tác giả miêu tả là cuối ngày, khi mặt trời lặn nhưng mọi vật vẫn tràn đầy sức sống với những từ ngữ "đùn đùn", "giương", "phun", "tiễn", "lao xao", "dắng dỏi". Những từ ngữ đó cũng góp phần thể hiện những điều trong lòng tác giả – ước mong được cống hiến cho nhân dân, cho đất nước. Nhiệt huyết đó như muốn phun ra, trào ra và lan tỏa đi khắp nơi. Trong sáu câu thơ này, tác giả đã thay đổi, không đi theo tính quy phạm của văn học phong kiến nữa. Ông miêu tả cảnh ngày hè với những sự vật vô cùng gần gũi với cuộc sống hằng ngày.

   Hai câu cuối của bài thơ đã được tác giả gửi gắm trọn vẹn tâm tư và suy nghĩ:

    "Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng

    Dân giàu đủ khắp đòi phương"

   Tuy tác giả đón nhận cảnh ngày hè với tư thế ung dung trong một ngày nhàn rỗi nhưng ông vẫn luôn suy nghĩ, lo lắng cho nhân dân, cho đất nước. Cảm nhận cảnh ngày hè nhưng tác giả vẫn quan tâm tới cuộc sống của nhân dân. Thế nên ông nghe thấy âm thanh tấp nập, lao xao của làng chài. Ông quan tâm tới nhân dân, lo cho dân cho nước. Chính vì vậy, ông ước mong mình có cây đàn của vua Ngu Thuấn. Với cây đàn đó, Nguyễn Trãi có thể mang tới cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân và đất nước.

   Bài thơ "Cảnh ngày hè" được viết theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật có chen hai câu thơ lục ngôn. Tuy vậy, nhà thơ lại không tuân theo bố cục: Đề – Thực – Luận – Kết của thể thơ Đường luật. Chính vì thế, bài thơ mang nét đặc sắc riêng của một nhà thơ kiệt xuất của dân tộc Việt Nam. Không chỉ thế, bài thơ còn có hình ảnh hoa lựu khiến ta liên tưởng tới hai câu thơ của Nguyễn Du:

    "Đầu tường hoa lựu lập lòe đơm bông"

   Câu thơ của Nguyễn Du mang đậm chất tạo hình nhưng câu thơ của Nguyễn Trãi lại thể hiện được cá tính về nhiệt huyết của mình. Điều đó cho thấy rõ hơn tài năng của Nguyễn Trãi về thơ văn.

   Bài thơ "Cảnh ngày hè" đặc sắc về cả nội dung và nghệ thuật. Qua đó, ta thấy được vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi. Ông là người yêu thiên nhiên, yêu quê hương đất nước. Nhưng trên hết, ông là một người vừa có tài, vừa có tâm bởi ông luôn lo lắng cho nhân dân, cho đất nước. Ông muốn cống hiến nhiệt huyết của mình để nhân dân hạnh phúc, ấm no, đất nước giàu mạnh. Tư tưởng của Nguyễn Trãi như một bài học gửi gắm cho thế hệ trẻ về lòng yêu nước, ước mong cống hiến cho đất nước.

---/---

Thông qua dàn ý và một số bài văn mẫu phân tích bức tranh thiên nhiên và vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi trong Cảnh ngày hè tiêu biểu được Top lời giải tuyển chọn từ những bài viết xuất sắc của các bạn học sinh. Mong rằng các em sẽ có khoảng thời gian vui vẻ và hữu ích khi học môn Văn!