Trình bày mối quan hệ giữa vị thế xã hội và vai trò xã hội?

Câu hỏi: Trình bày mối quan hệ giữa vị thế xã hội và vai trò xã hội?

Trả lời:

Mối quan hệ giữa vị thế xã hội và vai trò xã hội là mối quan hệ đồng thuận

+ Vị thế là cơ sở xác định vai trò của cá nhân. Nhiều vị thế sẽ dẫn đến nhiều vai trò, vị thế càng cao vai trò càng quan trọng. Vị thế như thế nào thì vai trò như thế ấy. Vị thế quyết định vai trò, hay vị thế là chỗ đứng của vai trò. Khi vị thế thay đổi thì vai trò cũng thay đổi theo.

+ Việc thực hiện tốt hay không tốt vai trò đều có ảnh hưởng đến vị thế xã hội của các cá nhân. Nếu thực hiện tốt vai trò thì sẽ củng cố và thăng tiến vị thế, nếu không thực hiện tốt vai trò sẽ làm suy giảm vì thế.

Cùng Top lời giải tìm hiểu thêm vị thế xã hội và vai trò xã hội nhé!

1. Vị thế xã hội

a. Định nghĩa vị thế xã hội

Theo quan điểm của Robertsons: Vị thế là một vị trí xã hội. Mỗi vị thế quyết định chỗ đứng của một cá nhân hay một nhóm xã hội trong kết cấu xã hội cũng như quan hệ của cá nhân và nhóm xã hội đó với xã hội xung quanh.

Quan điểm của H. Fischer: vị thế là vị trí của một người đứng trong cơ cấu tổ chức xã hội theo sự thẩm định, đánh giá của xã hội. VỊ thế xã hội là vị trí (địa vị) hay thứ bậc mà những người đang sổng chung với một người đó dành cho anh ta một cách khách quan.

Như vậy, vị thế là một vị trí xã hội của một người hay một nhóm người trong kết cấu xã hội, được sắp xếp, thẩm định hay đánh giá của xã hội nơi người đó sinh sống. Khi nói đến vị thế là nói đến vị trí, thứ bậc cao, thấp gắn với những trách nhiệm và những quyền lợi, nghĩa vụ tương ứng với vị trí đó.

+ Các loại vị thế xã hội:

* Vị thế gán cho (vị thế người phụ nữ)

* Vị thế đạt được (từ một học sinh nghèo trở thành một giám đốc)

* Vị thế vừa gán cho vừa đạt được (vị thế của một giáo sư)

* Vị thế chủ yếu – vị thế thứ yếu

b. Đặc điểm của vị thế xã hội: 

+ Vị thế không nhất thiết phải gắn với những người có uy tín và địa vị cao

+ Vị thế không thuần túy phụ thuộc vào ý kiến chủ quan của mỗi người về chính mình.

+ Vị thế của mỗi người cần đối chiếu hay gắn với những tiêu chuẩn khách quan của xã hội

+ Vị thể của mỗi người có tính ổn định tương đối, nó không đơn giản phụ thuộc vào những ý kiến đánh giá thay đổi thất thường của những người xung quanh.

2. Vai trò xã hội

a.  Định nghĩa vai trò xã hội

- Theo Robertson, vai trò là một tập hợp các chuẩn mực, hành vi, nghĩa vụ và quyền lợi gắn với một vị thế nhất định

- Có tác giả lại cho rằng: vai trò xã hội là kiểu hành vi, hoạt động mà xã hội mong đợi cá nhân hay nhóm người cần phải thực hiện một cách tương ứng với vị thế của họ.

- Vai trò xã hội là chức năng xã hội, là mô hình hành vi được xác lập một cách khách quan bởi vị thế xã hội của cá nhân trong hệ thống các quan hệ xã hội hoặc hệ thống các quan hệ giữa các cá nhân. Hay nói cách khác vị thế là chỗ đứng của vai trò.

b. Đặc trưng của vai trò xã hội

+ Vai trò là sự kết hợp của khuôn mẫu tác phong bên ngoài (hành động) và tác phong tinh thần ở bên trong (kiến thức, sự suy nghĩ). Nó không phải bao giờ cũng là những cơ chế tác phong độc đoán, cứng rắn, thụ động (như các vai trò trong một số nghi thức tôn giáo) mà có tính co giãn (có thể lựa chọn, lầm lẫn…), chủ yếu chịu sự tác động từ phía chủ thể, phong cách thực hiện vai trò, mức độ tích cực, mức độ nhận thức về vai trò đó.

+ Vai trò xã hội mô tả các tác phong đồng nhất được xã hội chấp nhận. Nó xuất hiện từ những mối quan hệ xã hội, những mối quan hệ qua lại của những người cùng hoạt động. Vai trò xã hội bao hàm các quyền lợi và nghĩa vụ liên quan tới một nhiệm vụ nào đó.

+ Vai trò được thực hiện trong sự phù hợp với các chuẩn mực xã hội nói chung, với sự mong đợi của người xung quanh, không phụ thuộc vào cá nhân – người thực hiện vai trò.

+ Các cá nhân chấp nhận vai trò (vai trò chủ động, vai trò lựa chọn) chủ yếu dựa vào mức độ phù hợp của chúng với nhu cầu và lợi ích cá nhân trong sự tồn tại phát triển của mình. Khi nó không còn phù hợp nữa sẽ bị loại bỏ.

+ Một cá nhân có thể đóng nhiều vai trò. Trong tình huống ấy thường xảy ra sự xung đột vai trò. Vì vậy cần có sự điều chỉnh để vai trò này hoà hợp với vai trò khác (cha – con, chủ – thợ, thầy – trò…).

+ Các loại vai trò: Vai trò chủ yếu – thứ yếu, chính – phụ. Vai trò then chốt (là khi nó được giành nhiều thời gian, nỗ lực và đại diện cho giá trị cao cả nhất của xã hội), vai trò không then chốt.