Tại sao khi nền kinh tế vận động theo cơ chế thị trường, nhà nước lại phải can thiệp vào kinh tế

Câu hỏi: Tại sao khi nền kinh tế vận động theo cơ chế thị trường, nhà nước lại phải can thiệp vào kinh tế? Trong lịch sử các trường phái nào đề cao vai trò tự điều tiết của cơ chế thị trường? trường phái nào đề cao cơ chế của nhà nước?

Trả lời

Nghiên cứu sự hoạt động của nền kinh tế thị trường, P.S chỉ rõ: bàn tay vô hình nhiều khi cũng đưa nền kinh tế đến sai lầm. Đó chính là những khuyết tật vốn có của cơ chế thị trường. Những thất bại này có thể là do tác động bên ngoài gây ra như ô nhiễm môi trường mà doanh nghiệp không phải trả giá cho sự hủy hoại đó; hoặc những thất bại của thị trường do tình trạng độc quyền; khủng hoảng kinh tế, thất nghiệp, lạm phát và phân phối thu nhập bất bình đẳng…

Để đối phó với những khuyết tật, sai lầm của cơ chế thị trường, nền kinh tế hiện đại cần phối hợp bàn tay vô hình của thị trường với bàn tay
hữu hình của nhà nước như thuế khóa, chỉ tiêu, pháp luật… 

Nhà nước có 4 chức năng chính trong nền kinh tế thị trường:

- Thứ nhất, thiết lập khuôn khổ pháp luật: đề ra các quy tắc của trò chơi kinh tế mà người tiêu dùng, doanh nghiệp và bản thân chính phủ phải tuân theo

- Thứ hai, sửa chữa các thất bại của thị trường để thị trường hoạt động có hiệu quả. Cụ thể:

+ Đưa ra các luật lệ nhằm hạn chế độc quyền, đảm bảo tính cạnh tranh.

+ Đánh thuế hoặc đưa ra các tiêu chuẩn, thông số cho phép nhằm hạn chế ngoại ứng tiêu cực. Trợ cấp, khuyến khích ngoại ứng tích cực.
 

+ Đảm bảo cung ứng hàng hóa công cộng thông qua hoạt động của các doanh nghiệp công ích, trợ cấp về tài chính tín dụng cho các doanh nghiệp đó hoạt động hiệu quả.

- Thứ ba, đảm bảo sự công bằng. Cơ chế thị trường sinh ra sự phân hóa, bất bình đẳng về thu nhập. Chính phủ có nhiệm vụ phân phối lại thu nhập thông qua công cụ thuế đối với người có thu nhập cao, trợ cấp cho người có thu nhập thấp (tem phiếu thực phẩm, hỗ trợ y tế, nhà ở xã hội…) hệ thống hỗ trợ chăm sóc người già, người tàn tật, ng thất nghiêp…

- Thứ tư, ổn định kinh tế vĩ mô thông qua các công cụ thuế suất, chi tiêu chính phủ, lãi suất thành toán chuyển nhượng, chính sách tiền tệ nhằm khuyến khích hoặc hạn chế các hoạt động kinh tế.