Tác giả - Tác phẩm: Hội lồng tồng (Tóm tắt, nội dung, nghệ thuật, HCST, sơ đồ tư duy)

Khái quát Tác giả - Tác phẩm: Hội lồng tồng bao gồm Hoàn cảnh sáng tác, thể loại, bố cục, tóm tắt, giá trị nội dung, đặc sắc nghệ thuật tác phẩm Hội lồng tồng - SGK Kết nối tri thức Văn 7

I. Khái quát tác phẩm Hội lồng tồng

1. Hoàn cảnh sáng tác

Mùa xuân là mùa khởi đầu cho một năm, mùa sinh sôi nảy nở của vạn vật, cỏ cây. Giữa tiết trời ấm áp ấy, người dân rủ nhau đi hội, hành hương về cội nguồn, vui chơi và cầu mong cho mùa màng tốt tươi, cuộc sống hạnh phúc.

Quyển sách “Mùa xuân và phong tục Việt Nam” do Trần Quốc Vượng, Lê Văn Hảo và Dương Tất Từ biên soạn sẽ đưa người đọc khám phá những khía cạnh khác nhau của phong tục và lễ hội vào mùa xuân ở nước ta. Sách do Nhà xuất bản Văn hóa thông tin Phát hành năm 2006.

2. Thể loại

Hội lồng tồng thuộc thể loại văn thuyết minh

3. Bố cục

Văn bản Hội lồng tồng có bố cục gồm 2 phần

- Phần 1 (từ đầu đến “một cách tài tình”): Giới thiệu về hội lồng tồng.

- Phần 2 (còn lại): Các hoạt động và ý nghĩa của hội lồng tồng.

4. Tóm tắt

Hội lồng tồng được tổ chức ở vùng Việt Bắc từ sau Tết Nguyên đán đến Tết Thanh minh à Trong những ngày hội lồng tồng, dân làng mang cỗ đến cúng Thần Nông à Sau lễ cúng người ta ăn cỗ với thịt gà, thịt lợn, các loại bánh, loại rượu làm từ các sản phẩm nông nghiệp à tiếp đó là phần hội với các hoạt động như kéo co, thi bắn, ném còn, múa sư tử và lượn lồng tồng, đáng chú ý nhất là các trò ném còn, múa sư tử và lượn lồng tồng…

5. Giá trị nội dung

Giới thiệu phong tục truyền thống đầy ý nghĩa và đặc sắc của người dân Việt Bắc qua hình ảnh của lễ hội lồng tồng, từ đó thể hiện tình yêu của tác giả với những nét đẹp đậm đà bản sắc dân tộc. 

6. Giá trị nghệ thuật

- Miêu tả chi tiết hội lồng tồng

- Kiến thức xã hội sâu sắc thể hiện qua ngôn ngữ thuyết minh của tác giả

7. Tác phẩm Hội lồng tồng

Vùng Việt Bắc mở hội lồng tồng từ sau tết Nguyên đán đến tết Thanh minh. Lồng tồng tiếng Tày - Nùng có nghĩa là “xuống đồng”. Thần thành hoàng của đồng bào Tày - Nùng cũng tức là thần nông. Đình thành hoàng thờ những nhân vật ngày xưa đã có công khai phá ruộng nương, xây dựng và bảo vệ bản mường. Có nhiều truyền thuyết khác nhau về hôi lông tông ở từng địa phương.

[..] Trong những ngày hội lồng tông cầu mùa, vui xuân, dân làng mang cô đến cung thần nông. Hôi lỏng tổng cũng là dịp trưng bày những sản phẩm nông nghiệp của dân làng như gả thiển béo, lợn quay, các thứ bánh trái,... Sản phẩm được trình bày sao cho thật đẹp mắt. Sau khi cúng tế, người ta ăn cỗ với thịt gà, thịt lợn, bánh chưng hay bánh lá ngải, xôi nhuộm lá cẩm, uống rượu nếp, rượu mác mật,... Trong những trò chơi dân gian làm cho hôi lồng tồng rộn rịp có đánh vật, kéo co, thi bắn, đua thuyền, biểu diễn võ dân tộc,... nhưng hấp dẫn nhất là tung còn, múa sư tử và lượn “lồng tồng”.

Trò chơi ném còn có dụng cụ chính là một chiếc còn. Đó là một túi vải màu hình vuông, mỗi cạnh khoảng 10 cm, trong đổ cát, đuôi đãi hơn 1 m bằng vải ngũ sắc. Giữa đồng người ta dựng một cây mai cao vút, đóng giá như kiểu cột cờ đẻ có thể dựng lên hạ xuống được. Trên đỉnh chót người ta uốn ngọn cây mai thành một vòng tròn, dán giấy, trong có điểm hỏng tâm. Thanh niên gái trai chia làm hai bên thí sinh nhằm chiếc vòng giấy ấy mà tung còn. Người nào nhanh tay bắt được còn của đôi phương tùng đến mới được ném. Người ném trúng thủng vòng giày thì được thưởng, nêu ném thủng hỏng tâm thì được giải thưởng to hơn. Ném trúng rồi, người ta hạ cột vá lại vòng giấy và cuộc vui tiếp tục.

Múa sư tử được đồng bảo Tày — Nùng, nhất là thanh niên tra thích vì nó phù hợp với tinh thần thượng võ vồn có của họ. Múa sư tử là dịip rèn luyện thân thể, giúp cho thanh niên có được một vài môn võ nghệ để tự vệ, chồng giặc cướp, giặc ngoại xâm khi cản.

Múa sư tử thực chất là một điệu múa võ. Các miếng võ được biểu điển rõ nhất trong màn múa sư tử đùa nghịch vờn nhau với đười tươi và hai khí. Đười tơi và khi tìm đủ mọi cách đề trêu chọc sư tử. Con thú dữ lúc phát khùng lên nhe răng ra định ngoạm đầu đời ươi và khi, nhưng lũ này dùng đủ miếng võ để né tránh một cách tài tình.

Trong hội lồng tồng, theo tục lệ, con sư tử nào đến trước giữ vai trò đàn anh, có quyền chủ trì các buổi biểu điển; con đến sau phải đeo vào cằm con đến trước một miếng vải đỏ gọi là “quả hỏng” đề thừa nhân quyên đàn anh. Trường hợp tranh chấp người ta tổ chức một cuộc đấu miệng giữa hai con sư tử. Cơn bão quật ngã đối phương sẽ được nhận vai trò đàn anh; trường hợp nảy mỗi bên đều chọn một tay quyền thuật giỏi, một thầy dạy võ, để múa sư tử đọ tài với đối phương.

Nhân dịp hội lồng tông, thanh niên giả trai tụ họp thành những đám hát lượn, hát đổi đáp những bài “lượn lổng tổng” đề cầu mùa mảng, chúc mừng dân làng được mọi sự may mắn tốt lành, ca ngợi cái đẹp của thiên nhiên, của mùa xuân, của tình yêu, của cuộc sống lao động.

Mở đầu cho buổi hát lượn là những lời đón chào xuân:

Mở bài khai khẩu hước chào xuân

Nghe tiếng nhà người đầy ái ân

Nghe tiếng nhà người đầy xuân sắc

Sĩ tử xin chào kết cô nhân!

Để cầu mùa và chúc mừng sinh, gái trai hát:

Năm mới tới mùa màng sung túc

Không một người khổ cực gian nan

Trai gái được an nhàn thanh thảo

Chăm lo việc cấy lúa chăn tằm

Buổi hát lượn trong hội lổng tổng thường có hai phần. Phần “lượn tuông” gồm những bài hát cổ điển mà gái trai phải học thuộc lòng để hát kể cho nhau nghe về những cảnh đẹp của quê hương mường bản, những câu chuyện mượn trong cổ tích, truyền thuyết, những cảnh sinh hoạt sản xuất trong bốn mùa, mười hai tháng. Những bài hát đó giúp họ khơi gợi và gửi gắm tình yêu. [... ]

Sau phần “lượn tuồng” là phản “lượn sương”. “Lượn sương” thường sáng tác tại chỗ theo cảm hứng để gái trai đặt vấn đề yêu đương và trực tiếp thổ lộ tình cảm với nhau:

Thương hoa sói nhớ hoa nhài

Hoa sói người duyên lắm sắc tài

Ước sao ngắt vài bông về cắm vườn cảnh nhà ta

Đổ ải sớm về trưa ngắm bóng ai

Mùa xuân là mùa của tuổi trẻ, của tình yêu, của ca hát. Gái trai trây hôi lông tông, hát lượn lồng tổng nhiệt tình ca ngợi mùa xuân, thiết tha yêu mến mùa xuân, luyến tiếc xuân, sợ mùa xuân và tuổi trẻ qua nhanh. [... ]

Ở nhiều địa phương cuộc hát lượn lòng tông giữa gái trai có thể kéo dài đến bồn năm đêm liên mà vốn thơ ca về tình cảm vẫn chưa cạn. Lượn, tiếng nói của tình yêu, tiếng lòng của ngày hội xuân, lành mạnh, trong sáng, đầy sức sống, vang vọng sôi nồi mà đêm đêm dưới trời xuân Việt Bắc

(Theo Trần Quốc Vượng - Lê Văn Hào - Dương Tất Từ, Mùa xuân và phong tục Việt Nam,

NXB Văn hoá, Hà Nội, 1976, tr. 167 - 173)

8. Sơ đồ tư duy

II. Câu hỏi vận dụng kiến thức tác phẩm Hội lồng tồng

Câu 1: Sản vật cúng tế trong hội lồng tồng có liên quan gì với tục mở hội xuống đồng và tục thờ thành hoàng - thần nông?

Lời giải:

Lồng tồng tiếng Tày - Nùng có nghĩa là xuống đồng.

Thần thành hoàng làng của đồng bào Tày - Nùng là Thần Nông.

Đình thành hoàng thờ những nhân vật ngày xưa đã có công khai phá ruộng nương, xây dựng và bảo vệ bản mường.

=> Hội lồng tồng là dịp để trình bày các sản phẩm nông nghiệp của dân làng.

Câu 2: Người dân gửi gắm điều gì qua lễ hội?

Lời giải:

Người dân gửi gắm mong ước về mùa màng tươi tốt, sự may mắn tốt lành, ca ngợi cái đẹp của thiên nhiên, của mùa xuân, của tình yêu, của cuộc sống lao động.

Câu 3: Văn bản miêu tả những hoạt động nào của cư dân trong phần hội? Những hoạt động đó biểu thị những phẩm chất và khả năng nào của con người?

Lời giải:

Văn bản miêu tả những hoạt động: trò chơi ném còn, múa sư tử, hát “lượn lồng tồng”.

Những hoạt động đó biểu thị sức khỏe, sự khéo léo và tài năng của con người.

>>> Xem trọn bộ: Tác giả - Tác phẩm Văn 7 Kết nối tri thức

-----------------------------

Trên đây Top lời giải đã cùng các bạn Khái quát về Tác giả - Tác phẩm: Hội lồng tồng trong bộ SGK Kết nối tri thức theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Top lời giải đã có đầy đủ các bài giới thiệu về tác giả tác phẩm các bộ sách mới Cánh Diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Top lời giải để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!