Tác giả - Tác phẩm: Bếp lửa (Hoàn cảnh sáng tác, Tóm tắt, Nội dung, Sơ đồ tư duy)

I. Tìm hiểu tác giả Bằng Việt

1. Tiểu sử

2. Sự nghiệp sáng tác

- Các tác phẩm chính: Hương cây - Bếp lửa (thơ, in chung, 1968); Những gương mặt những khoảng trời (thơ, 1973); Đất sau mưa (thơ, 1977); Khoảng cách giữa lời (thơ, 1983); Cát sáng (thơ, 1986); Bếp lửa - khoảng trời (thơ tuyển, 1988), Phía nửa mặt trăng chìm (thơ, 1986); Mozart (truyện danh nhân, 1978); Lọ lem (dịch thơ Eptusenko); Hãy nói bằng ngôn ngữ của tình yêu (dịch thơ Ritsos).

- Tác giả đã được nhận: Giải nhất văn học - nghệ thuật Hà Nội năm 1967 với bài thơ Trở lại trái tim mình; Giải thưởng chính thức về dịch thuật văn học quốc tế và phát triển giao lưu văn hóa quốc tế do Quỹ Hòa Bình (Liên Xô) trao tặng năm 1982.

>>>Xem thêm: Soạn bài: Bếp lửa (ngắn nhất)

II. Tìm hiểu tác phẩm Bếp lửa

Bếp lửa

Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.

Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi,
Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy,
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay!

Tám năm ròng, cháu cùng bà nhóm lửa
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa
Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà?
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế.
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế!
Mẹ cùng cha công tác bận không về,
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe,
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học,
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,
Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà,
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?

Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh
Vẫn vững lòng, bà dặn cháu đinh ninh:
“Bố ở chiến khu, bố còn việc bố,
Mày có viết thư chớ kể này kể nọ,
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!”

Rồi sớm rồi chiều, lại bếp lửa bà nhen,
Một ngọn lửa, lòng bà luôn ủ sẵn,
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng…

Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa
Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm,
Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi,
Nhóm niềm xôi gạo mới, sẻ chung vui,
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ…
Ôi kỳ lạ và thiêng liêng - bếp lửa!

Giờ cháu đã đi xa. Có ngọn khói trăm tàu,
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả,
Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở
- Sớm mai này, bà nhóm bếp lên chưa?

1. Xuất xứ:

- Bài thơ Bếp lửa được tác giả Bằng Việt sáng tác năm 1963, khi tác giả là sinh viên đang học ở nước ngoài.

2. Giá trị nội dung

Bài thơ gợi lại những kỉ niệm sâu sắc của người cháu về người bà và tuổi ấu thơ được ở cùng bà.

>>>Xem thêm: Phân tích bài thơ Bếp lửa

III. Sơ đồ tư duy Bếp lửa

IV. Trắc nghiệm Bếp lửa

Câu 1: Bài thơ Bếp lửa của ai sáng tác?

   A. Lưu Quang Vũ

   B. Bằng Việt

   C. Huy Cận

   D. Nguyễn Minh Châu

Câu 2: Nhân vật trữ tình trong bài thơ Bếp lửa là ai?

   A. Người bà

   B. Người bố

   C. Người cháu

   D. Người mẹ

Câu 3: Bài thơ là sự hồi tưởng về lại những kỉ niệm tuổi thơ về người bà và tình bà cháu của nhà thơ. Đúng hay sai?

   A. Đúng

   B. Sai

Câu 4: Bài thơ sử dụng phương thức biểu đạt nào là chủ yếu?

   A. Tự sự

   B. Biểu cảm

   C. Nghị luận

   D. Miêu tả

Câu 5: Nội dung chính của bài thơ là gì?

   A. Miêu tả vẻ đẹp của hình ảnh bếp lửa mỗi buổi sớm mai

   B. Nói về tình cảm sâu nặng, thiêng liêng của người cháu đối với người bà

   C. Nói về tình cảm yêu thương của người bà dành cho con và cháu

   D. Nói về tình cảm nhớ thương của người con dành cho cha mẹ đang chiến đấu ở xa.

Câu 6: Hình ảnh bếp lửa trong những câu thơ đầu tiên có ý nghĩa khơi nguồn cho dòng hồi tưởng và cảm xúc về bà của nhân vật trữ tình. Đúng hay sai?

   A. Đúng

   B. Sai

Câu 7: Trong dòng hồi tưởng của nhân vật trữ tình, hình ảnh người bà gắn với hình ảnh nào?

   A. Người cháu

   B. Bếp lửa

   C. Tiếng chim tu hú

   D. Cuộc chiến tranh

Câu 8: Từ “ấp iu” trong câu “Một bếp lửa ấp iu nồng đượm” gợi đến hình ảnh bàn tay của người bà như thế nào?

   A. Kiên nhẫn, khéo léo

   B. Cần cù, chăm chỉ

   C. Vụng về, thô nhám

   D. Mảnh mai, yếu đuối

Câu 9: Nội dung của ba khổ thơ “Lên bốn tuổi… chứa niềm tin dai dẳng” nói về nội dung gì?

   A. Chủ yếu miêu tả hiện thực cuộc chiến tranh ác liệt, tàn khốc

   B. Là sự hồi tưởng lại những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà của người cháu

   C. Chủ yếu là cảnh bà dạy cho người cháu học chữ

   D. Nói về những câu chuyện bà kể cho cháu nghe khi bà còn ở Huế

Câu 10: Tuổi thơ người cháu bên bà được tái hiện như thế nào?

   A. Một tuổi thơ nhiều niềm vui sướng, hạnh phúc

   B. Một tuổi thơ trong chiến tranh biến động dữ dội

   C. Một tuổi thơ nhiều gian khổ, thiếu thốn, nhọc nhằn nhưng ấm áp tình yêu thương của bà

   D. Cả A, B, C đều đúng