Tác giả Lê Hữu Trác

Lê Hữu Trác (1724 – 1791) được mệnh danh là một bậc thiên tài kiệt xuất của nền y học cổ truyền Việt Nam. Ông là một danh y, không chỉ chữa bệnh mà còn soạn sách và mở trường dạy nghề thuốc để truyền bá y học. Phần lớn cuộc đời hoạt động y học và trước tác của ông gắn với quê ngoại ở xã Sơn Quang, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh. Để hiểu rõ tác giả Lê Hữu Trác, mời bạn đọc cùng chúng tôi theo dõi nội dung bài viết dưới đây.

1. Tiểu sử tác giả Lê Hữu Trác

Lê Hữu Trác (1724 – 1791) hiệu là Hải Thượng Lãn Ông, người làng Liêu Xá, huyện Đường Hào, phủ Thượng Hồng, trấn Hải Dương (nay thuộc huyện Yên Mĩ, tỉnh Hưng Yên).

Xuất thân trong một gia đình quý tộc thời Lê - Trịnh. Ông là một danh y, không chỉ chữa bệnh mà còn soạn sách và mở trường dạy nghề thuốc để truyền bá y học. Phần lớn cuộc đời hoạt động y học và trước tác của ông gắn với quê ngoại ở xã Sơn Quang, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh. Ở Hương Sơn, ông làm nhà cạnh rừng đặt tên hiệu "Hải Thượng Lãn ông". Hải Thượng là hai chữ đầu của tỉnh Hải Dương và phủ Thượng Hồng quê cha và cũng là xứ Bầu Thượng quê mẹ. "Lãn ông" nghĩa là "ông lười", ngụ ý lười biếng, chán ghét công danh, tự giải phóng mình khỏi sự ràng buộc của danh lợi, của quyền thế, tự do nghiên cứu y học, thực hiện

Dòng tộc ông vốn có truyền thống khoa bảng: ông nội, bác, chú, anh và em họ đều đỗ Tiến sĩ và làm quan to.

Thân sinh của ông từng đỗ Đệ tam giáp Tiến sĩ, làm Thị lang Bộ Công triều Lê Dụ Tông, gia phong chức Ngự sử, tước Bá, khi mất được truy tặng hàm Thượng thư (năm Kỷ Mùi 1739). Khi ấy, Lê Hữu Trác mới 20 tuổi, ông phải rời kinh thành về quê nhà, vừa trông nom gia đình vừa chăm chỉ đèn sách, mong nối nghiệp gia đình, lấy đường khoa cử để tiến thân. Nhưng xã hội bấy giờ rối ren, các phong trào nông dân nổi dậy khắp nơi. Chỉ một năm sau (1740), ông bắt đầu nghiên cứu thêm binh thư và võ nghệ.

Chẳng bao lâu sau, ông nhận ra xã hội thối nát, chiến tranh chỉ tàn phá và mang bao đau thương, làm ông chán nản muốn ra khỏi quân đội, nên đã nhiều lần từ chối sự đề bạt. Đến năm 1746, nhân khi người anh ở Hương Sơn mất, ông liền viện cớ về nuôi mẹ già, cháu nhỏ thay anh, để xin ra khỏi quân đội, thực sự “bẻ tên cởi giáp” theo đuổi chí hướng mới.

Từ năm 26 tuổi trở đi ông chuyển đến quê mẹ ở xứ Bầu Thượng, xã Tĩnh Diệm, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh, nay là xã Sơn Quang, huyện Hương Sơn.

Một thời gian sau ông bỗng dưng ốm nặng tuy được đưa đi chữa trị khắp nơi nhưng vẫn không tiến triển. May mắn thay, có người chỉ ông đến một thầy thuốc có tiếng tên Trần Độc ở Nghệ An nhờ cứu chữa và ông đã khỏi bệnh.

Trong thời gian chữa bệnh tại đây, Lê Hữu Trác bắt đầu nghiên cứu sách về y học. Với trí thông minh, học cao hiểu rộng của mình, ông đã tự mình tiếp nhận những kiến thức về y học một cách rất nhanh chóng. Người thầy thuốc họ Trần nhận thấy khả năng và lòng quyết tâm của ông nên bày tỏ mong muốn truyền nghề. Từ đây, trở thành một y sĩ có tiếng và gắn bó trọn đời với nghề thầy thuốc.

Năm 1782, ông được lệnh chúa triệu về kinh đô để chữa bệnh cho Thế Tử Trịnh Cán. Vì tài năng nên ông nhận được rất nhiều ân sủng, biết vậy nên bọn ngự y trong triều đình ghen tỵ với ông, không bốc thuốc theo đơn của ông nên việc chữa bệnh cho thế tử không thành.

Sống trong kinh đô nhưng lòng ông lúc nào cũng muốn quay trở về quê hương của mình. Sau nhiều lần tìm cách thoái lui không thành, ông liền viện cớ người nhà ốm nặng để thoát khỏi kinh đô.

>>> Xem thêm: Dàn ý phân tích bút pháp kí sự của Lê Hữu Trác qua đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh

2. Sự nghiệp văn học của tác giả Lê Hữu Trác

Sự nghiệp của Lê Hữu Trác khá đồ sộ với bộ Hải Thượng y tông tâm lĩnh (Những lĩnh hội tâm huyết trong ngành y của Hải Thượng) gồm 66 quyển, được biên soạn trong gần bốn mươi năm. Đây là một công trình nghiên cứu y học xuất sắc nhất của ông trong thời trung đại Việt Nam. Hải Thượng y tông tâm lĩnh chẳng những có giá trị hết sức to lớn về y học mà còn có giá trị văn học , lịch sử, triết học.

Bộ phận văn học độc lập gồm 29 bài thơ ghi lại những cảm nghĩ của tác giả trong những lần đi về các làng quê chữa bệnh cho dân.

Ngoài ra, Thượng kinh kí sự cũng là tác phẩm văn học vô cùng quý giá không thể không nhắc đến của ông. Tác phẩm này được soạn năm 1782, vào lúc chúa Tĩnh Đô vương Trịnh Sâm triệu ông ra kinh đô Thăng Long để chữa bệnh cho thế tử Trịnh Cán.

Một số tác phẩm nổi bật khác của ông là:

Vệ sinh quyết yếu

Y hải cầu nguyện

Lĩnh Nam bản thảo

Thượng kinh ký sự

Y dương án

Y âm án

Hiệu phỏng tân phương

Hiện nay, để vinh danh và tưởng nhớ đến công lao to lớn của ông, cứ mỗi rằm tháng Giêng hằng năm người dân khắp nơi đã về Hương Sơn dâng hương để tưởng nhớ đại danh y. Đồng thời tên của ông còn được đặt cho rất nhiều đường phố trên khắp Việt Nam.

Năm 2011, tên của ông cũng đã được Thủ tướng Chính phủ đặt cho Học viện Quân y Việt Nam với tên mới là Trường Đại học Y - Dược Lê Hữu Trác.

Suốt cả cuộc đời làm thầy thuốc của mình, Lê Hữu Trác đã góp công rất to lớn cho sự phát triển của nền y học Việt Nam. Ông là người có công sưu tầm, phát triển và bổ sung 305 vị thuốc Nam, thu thập tổng hợp 2.854 phương thuốc hay của các bậc tiền bối lưu truyền trong dân gian.

Ông cũng chính là một người thầy vĩ đại truyền cảm hứng mãnh liệt tới các thế hệ trong tương lai. Đồng thời để lại kho tàng y học, dược học, văn học vô giá, dù trải qua hàng trăm năm vẫn vẹn nguyên giá trị và tính ứng dụng.

Như vậy, qua bài viết Top lời giải cùng các bạn tìm hiểu về Tác giả Lê Hữu Trác và cung cấp kiến thức về Lê Hữu Trác. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp ích trong học tập, chúc bạn học tốt!