Tác giả Bình Nguyên - À ơi tay mẹ trang 37 Ngữ Văn 6 (tóm tắt, bố cục, nội dung, sơ đồ tư duy)

Khái quát Tác giả - Tác phẩm: À ơi tay mẹ bao gồm Giới thiệu tác giả Bình Nguyên và hoàn cảnh sáng tác, thể loại, bố cục, tóm tắt, giá trị nội dung, đặc sắc nghệ thuật, sơ đồ tư duy của tác phẩm À ơi tay mẹ - SGK Văn 6 Cánh Diều

Tác giả - Tác phẩm: À ơi tay mẹ

I. Đôi nét về tác giả Bình Nguyên

Bình Nguyên tên thật là Nguyễn Đăng Hào sinh ngày 25 tháng 1 năm 1959. Quê quán xã Ninh Phúc, Tp Ninh Bình, tỉnh Ninh Bình. Ông vừa là nhà thơ vừa là Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam. Hiện nay tác giả Nguyễn Đăng Hào đang làm Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Ninh Bình. Nhà thơ của cố đô Hoa Lư này đã nhận tới hai giải “Thơ lục bát” (Giải A-2003; Giải Ba-2010) trên báo Văn Nghệ.

* Tác phẩm chính:

+ Hoa thảo mộc (2001)

+ Trăng đợi (2004)

+ Đi về nơi không chữ (2006)

+ Lang thang trên giấy (2009)

II. Khái quát tác phẩm À ơi tay mẹ

1. Hoàn cảnh sáng tác

Năm 2003, bài thơ được tác giả gửi dự thi Thơ lục bát trên báo Văn Nghệ.

2. Bố cục

+ Khổ 1: 2 câu đầu: Bàn tay mẹ trước giông bão cuộc đời

+ Khổ 2: 4 câu tiếp: Bàn tay mẹ dịu dàng nuôi nấng con

+ Khổ 3: 4 câu tiếp: Bàn tay mẹ hi sinh vì con

+ Khổ 4: 4 câu tiếp: Lời ru của người mẹ hiền

+ Khổ 5: 2 câu tiếp. Bàn tay mẹ nhiệm màu

+ Khổ 6: 4 câu tiếp. Ý nghĩa lời ru và bàn tay mẹ

3. Giá trị nội dung

Bài thơ bày tỏ tình cảm của người mẹ với đứa con nhỏ bé của mình. Qua hình ảnh đôi bàn tay và những lời ru, bài thơ đã khắc họa thành công một người mẹ Việt Nam điển hình: vất vả, chắt chiu, yêu thương, hi sinh...đến quên mình.

4. Thể thơ

- Thơ lục bát

5. Nghệ thuật

- Phối hợp hài hòa các biện pháp tu từ: ẩn dụ, điệp từ, điệp cấu trúc.

6. Phương thức biểu đạt

- Biểu cảm

III. Sơ đồ tư duy tác phẩm À ơi tay mẹ

IV. Câu hỏi vận dụng

1. Chuẩn bị 

Câu hỏi: Bài thơ viết về ai và về điều gì?

Lời giải:

Bài thơ về mẹ và về sự hi sinh của mẹ cho con

Câu hỏi: Bài thơ sử dụng các biện pháp nghệ thuật nào? Từ ngữ trong bài thơ có gì độc đáo? Việc sử dụng các từ ngữ và biện pháp nghệ thuật đó đem lại tác dụng ra sao?

Lời giải:

- Bài thơ sử dụng biện pháp nghệ thuật:

+ Điệp ngữ: “bàn tay", “à ơi này cái", “ru cho"

+ Biện pháp nhân hóa: “cái trăng vàng ngủ ngon”, “cái trăng tròn nằm nôi”

+ Biện pháp ẩn dụ: bàn tay mẹ ẩn dụ cho tình yêu thương bao la

- Từ ngữ trong bài thơ nhẹ nhàng, sâu lắng, chan chứa cảm xúc yêu thương.

=> Tác dụng: Khiến bài thơ mang âm điệu nhẹ nhàng tựa lời hát ru, giàu hình ảnh, mang tính biểu tượng cao, thể hiện tình cảm chứa chan thắm thiết của mẹ dành cho con.

Câu hỏi: Ai là người đang bày tỏ cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ trong bài thơ? Người đó bày tỏ cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ gì?

Lời giải: 

Người mẹ là người đang bày tỏ cảm xúc tình cảm trong bài, mong con ngủ ngoan đồng thời cũng mong con biết được tình yêu thương, sự hi sinh của mẹ dành cho con.

Câu hỏi: Em đã lần nào nghe bà hoặc mẹ ru chưa? Hãy chia sẻ cảm nhận của em về lời ru ấy.

Lời giải:

- Thời còn nhỏ, em đã được bà ru ngủ bằng lời ru:

Con cò mà đi ăn đêm

Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao

Ông ơi ông vớt tôi nao

Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng

Có xáo thì xáo nước trong

Đừng xáo nước đục đau lòng cò con

- Khi lớn lên nhớ lại lời bài hát ru em hiểu được ý nghĩa trong đó và thêm thương yêu kính phục những người nông dân Việt Nam cần cù, chất phác, chịu thương, chịu khó. Bài học “thà chết trong còn hơn sống đục" mà các tác giả dân gian gửi cho đến nay vẫn còn có nhiều ý nghĩa đối với thế hệ trẻ chúng ta. Và em tự hào, tự cảm thấy mình may mắn vì được lớn lên trong lời hát ru đậm chất dân tộc của bà, của mẹ.

2. Đọc hiểu

Câu hỏi: Nhan đề và tranh minh họa gợi cho em cảm nhận gì?

Lời giải:

Nhan đề và tranh minh họa gợi cho em về tình mẹ

Câu hỏi: Hãy chú ý các “phép nhiệm mầu" từ tay mẹ thể hiện trong các khổ thơ như thế nào.

Lời giải:

“Phép nhiệm màu" từ tay mẹ chắt chiu từ những dãi dầu, sương gió, vất vả trong cuộc đời mẹ. Cả đời mẹ dành trọn cho con, lam lũ sớm khuya và bảo vệ con trước những khó khăn của cuộc đời, chỉ mong con có cuộc sống hạnh phúc.

Câu hỏi: Những từ ngữ nào được lặp lại nhiều lần trong bài thơ?

Lời giải:

Những từ ngữ được lặp lại nhiều:  " bàn tay", " à ơi này cái"," ru cho"

3. Câu hỏi cuối bài

Câu hỏi: Tìm hình ảnh, chỉ tiết thể hiện “phép nhiệm mầu” của bàn tay mẹ. Những dòng thơ nào nói lên đức hi sinh của người mẹ?

Lời giải:

- Những hình ảnh chi tiết thể hiện phép màu từ tay mẹ:

+ Bàn tay mẹ - chắn mưa 

+ Bàn tay mẹ - chặn bão

+ Bàn tay mẹ - thức một đời, dù bể cạn đá mòn vẫn còn hát ru

- Những dòng thơ nói lên đức hi sinh của mẹ:

Bàn tay mẹ chắn mưa sa

Bàn tay mẹ chặn bão qua mùa màng

Bàn tay mẹ thức một đời

Mai sau bể cạn non mòn

À ơi tay mẹ vẫn còn hát ru

Bàn tay mang phép nhiệm màu

Chắt chiu từ những dãi dầu đấy thôi

Câu hỏi: Em nhỏ trong bài thơ được gọi bằng những từ ngữ nào? Cách gọi đó nói lên điều gì về tình cảm mẹ dành cho con?

Lời giải:

Em nhỏ trong bài thơ được gọi bằng: cái trăng vàng, cái trăng tròn, cái trăng, cái mặt trời, cái khuyết.

Câu hỏi: Trong bài thơ, cụm từ “à ơi” được lặp lại nhiều lần. Hãy phân tích tác dụng của sự lặp lại ấy.

Lời giải:

"À ơi" được lặp lại nhiều lần có tác dụng:

- Tăng tính nhịp điệu cho lời thơ.

- Khiến câu thơ mang âm điệu lời ru, gần gũi với văn học dân gian.

- Thể hiện tình cảm dịu dàng, trìu mến của mẹ dành cho con.

Câu hỏi: “Bàn tay mang phép nhiệm mầu / Chắt chịu từ những dãi dầu đấy thôi.”. Em có đồng ý với tác giả không? Vì sao?

Lời giải:

Em đồng ý với tác giả. Bởi cả đời mẹ vất vả vì con, lam lũ nhọc nhằn chịu mọi đắng cay, nguyện hi sinh cả cuộc đời để cho con có cuộc sống tốt đẹp. Chính vì thế nói rằng đôi bàn tay mẹ đã chịu những dãi dầu nắng mưa là đúng.

Câu hỏi: Hình ảnh “bàn tay mẹ” trong bài thơ tượng trưng cho điều gì?

Lời giải:

Hình ảnh “bàn tay mẹ” trong bài thơ tượng trưng cho tình yêu thương bao la vô bờ bến của người mẹ dành cho con.

Câu hỏi: Em thích khổ thơ nào nhất trong bài thơ? Vì sao?

Lời giải:

Em thích khổ  thứ 3. Bởi đọc khổ thơ em cảm nhận được tình cảm của mẹ dành cho con là vô bờ vô tận.

>>> Xem trọn bộ: Tác giả - Tác phẩm Ngữ văn 6 (Cánh diều)

-----------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Khái quát về Tác giả - Tác phẩm: À ơi tay mẹ trong bộ SGK Ngữ Văn 6 Cánh Diều theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Toploigiai đã có đầy đủ các bài giới thiệu về tác giả tác phẩm các bộ sách mới Cánh Diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Toploigiai để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!