Soạn bài: Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí

Soạn bài: Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí (Chi tiết)

I. TÌM HIỂU BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍ

Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi:

a. Văn bản trên bàn về vấn đề gì?

Bài viết bàn vị trí của kiến thức, tri thức và người có kiến thức, người trí thức trong đời sống xã hội.

b. Văn bản được chia làm mấy phần? Nội dung mỗi phần và mối quan hệ của chúng?

- Văn bản được chia làm ba phần

- Nội dung mỗi phần như sau:

+ Phần mở bài (Đoạn 1): Giới thiệu vấn đề “Tri thức là sức mạnh”

+ Phần thân bài (2 đoạn tiếp): Chứng minh tri thức là sức mạnh qua 2 ví dụ về 2 lĩnh vực: công nghệ và cách mạng

+ Phần kết bài: Phê phán những người không biết coi trọng tri thức và sử dụng tri thức không đúng mục đích

- Mối liên hệ giữa các phần: Các phần có mối liên hệ rất chặt chẽ với nhau, phần sau bổ súng và làm rõ hơn cho phần trước. Nhìn chung, cả 3 phần đều nhằm chứng minh một cách khách quan và toàn diện mệnh đề “ Tri thức là sức mạnh”

c. Đánh dấu các câu mang luận điểm chính? Các luận điểm ấy đã thể hiện rõ ràng, dứt khoát ý của người viết chưa

- Mở bài: Các câu trong đoạn mở bài đều mang luận điểm chính của bài viết.

- Thân bài:

+ “Tri thức đúng là sức mạnh”, “Rõ ràng người có tri thức thâm hậu có thể làm được việc mà nhiều người khác không làm nổi”

+ “Tri thức cũng là sức mạnh của cách mạng”

+ “Tri thức có sức mạnh to lớn như thế nhưng đáng tiếc là còn không ít người chưa biết quý trọng tri thức”, “Họ không biết rằng , muốn biến nước ta thành một quốc gia giàu mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh, sánh vai cùng bạn bè năm châu cần sự đóng góp công sức của rất nhiều nhà trí thức có chuyên môn sâu trên rất nhiều lĩnh vực.

=> Các luận điểm được chỉ ra ở trên được trình bày rất logic, có sự liên kết với luận điểm chính “Tri thức là sức mạnh”. Cách triển khai cũng rất chi tiết, hợp lý và thuyết phục.

d. Văn bản sử dụng phép luận luận nào là chính? Phép luận luận ấy có logic không?

- Văn bản sử dụng phép lập luận phân tích, chứng minh là chính. Đầu tiên tác giả sử dụng việc phân tích các dẫn chứng cụ thể để từ đó khẳng định sự đúng đắn của tư tưởng, qua đó phê phán những người không biết quý trọng tri thức, sử dụng tri thức sai mục đích và khẳng định vai trò cốt lõi của tri thức với sự bứt phá toàn diện của một đất nước.

e. Bài nghị luận về vấn đề tư tưởng, đạo lý khác với bài nghị luận về 1 sự việc, hiện tượng đời sống như thế nào?

- Bài nghị luận về sự việc, hiện tượng đời sống: Từ một sự việc, hiện tượng trong đời sống (thường là sự việc, hiện tượng nóng), người viết có sự kiến giải và kết luận lại vấn đề mang tư tưởng, đạo lý từ sự việc, hiện tượng được bàn luận.

- Bài nghị luận về tư tưởng, đạo lý: Bằng các thao tác chứng minh, giải thích, chứng minh, so sánh, đối chiếu, phân tích, … người viết sẽ làm sóng tỏ một vấn đề tư tưởng, đạo lí cần bàn luận. Thường dạng bài này có thể lấy dẫn chứng là hiện tượng, sự việc có liên quan những hiện tượng đó chỉ có tính chất minh họa để làm dẫn chứng cho tư tưởng đó chứ không phải yêu cầu chính của đề.

 II. LUYỆN TẬP

Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi: “Thời gian là vàng”

a. Văn bản thuộc loại nghị luận nào?

Văn bản thuộc dạng bài nghị luận về một tư tưởng, đạo lí

b. Văn bản nghị luận về vấn đề gì?

Văn bản nghị luận về vấn đề: Ý nghĩa của thời gian

c. Phép lập luận chủ yếu là gì? Sức thuyết phục của cách nghị luận trong bài?

• Phép lập luận chủ yếu là phân tích và chứng minh.
• Cách lập luận trong bài có sức thuyết phục, đơn giản nhưng rất chặt chẽ. Sự chặt chẽ ấy được thể hiện qua hệ thống luận điểm và dẫn chứng rất rõ ràng. Vấn đề trên được chứng minh qua hệ thống luận điểm như sau:

- So sánh câu ngạn ngữ “Thời gian là vàng” => khẳng định thời gian vô giá hơn vàng

- Thời gian là sự sống

- Thời gian là thắng lợi

- Thời gian là tiền

- Thời gian là tri thức

- Từ đó chốt lại ích lợi của thời gian và tác hại của việc lãng phí thời gian

Tham khảo toàn bộ: Soạn văn 9 ( chi tiết)