Soạn bài: Kiểm tra thơ và truyện hiện đại

STT

Tên tác phẩm

Tác giả

Năm sáng tác

Thể loại

Nội dung chính

1

Đồng chí

Chính Hữu

1948

Tự do

Bài thơ thể hiện sâu sắc hình ảnh người lính thời kì kháng chiến chống Pháp với những phẩm chất cao đẹp như: chịu khó, chịu khổ, giàu đức hi sinh, tinh thần đồng đội đoàn kết, giàu lý tưởng chiến đấu. Qua bức ảnh người lính, tác giả cũng khắc họa thêm tình đồng đội vô cùng cao đẹp và đáng quý giữa đạn bom máu lửa. Đây cũng là động lực để người lính chiến đấu và chiến thắng. 

2

Bài thơ về tiểu đội xe không kính

Phạm Tiến Duật

1969

Tự do

Qua việc khắc họa hình ảnh thơ độc đáo nhưng vô cùng chân thực, tự nhiên – hình tượng những chiếc xe không kính, nhà thơ đã thể hiện rất thành công hình ảnh những người lính lái xe thời kì kháng chiến chống Mỹ. Họ là sự kết hợp giữa tinh thần quả cảm, anh dũng và tinh thần lạc quan, tếu táo đậm chất trẻ. Qua đó, tác giả thể hiện ý chí và lý tưởng của tuổi trẻ giai đoạn đó: tất cả vì miền Nam độc lập, đất nước thống nhất.

3

Đoàn thuyền đánh cá

Huy Cận

1958

Bảy chữ

Tác phẩm có sự hòa quyện giữa cảm hứng thiên nhiên và cảm hứng con người. Bài thơ khắc họa rất thành công nét đẹp của tinh thần lao động của những người dân thời đại mới. Cuộc sống mới mở ra trước mắt bao chân trời mới lạ cùng tinh thần lạc quan, tự hào trước cuộc sống mới.

4

Bếp lửa

Bằng Việt

1963

Tự do

Bài thơ khắc họa cả bầu trời kí ức tuổi thơ của người cháu cùng với bà của mình trong giai đoạn đất nước phải đối mặt với chiến tranh và đói khổ. Tuổi thơ cháu được trải qua sự yêu thương đùm bọc và chở che từ người bà. Qua đó cháu bày tỏ tình cảm yêu thương, trân trọng và biết ơn của mình với bà đồng thời thể hiện chân dung một người bà tảo tần, chịu thương chịu khó, giàu đức hi sinh. Bên cạnh đó, người cháu cũng bày tỏ tình cảm yêu thương và gắn bó với quê hương, đất nước. Đây đều là điểm tựa để cháu lớn khôn, trưởng thành.

5

Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

Nguyễn Khoa Điềm

1972

Tự do

Bài thơ khắc họa hình ảnh người mẹ Tà-ôi với tình yêu thương con sâu sắc, gắn bó với bộ đội, với cách mạng và với quê hương. Qua đó ngợi ca tình mẫu tử, tình yêu quê hương đất nước và một lòng hướng về cách mạng của nhân dân Việt Nam thời kì đó.

6

Ánh trăng

Nguyễn Duy

1978

Năm chữ

Thông qua hình ảnh ánh trăng ân nghĩa, thủy chung, tác giả ngầm nhắc nhở con người không được lãng quên quá khứ, lãng quên đi những gian lao, vất vả đã qua của lịch sử dân tộc. Bởi vậy nên con người cần luôn tự soi xét bản thân và giữ cho mình lối sống ân tình ân nghĩa, thủy chung với quá khứ để không tự đánh mất mình.

Tác phẩm - tác giả

Cốt truyện

Tình huống truyện

Chủ đề

Làng (Kim Lân)

Ông Hai là người làng chợ Dầu và ông có tình yêu làng vô cùng tha thiết và mãnh liệt. Do hoàn cảnh kháng chiến nên ông phải đến ở nơi tản cư nhưng chưa bao giờ ông thôi nhớ và quan tâm đến làng. Bỗng một ngày ông nhận được tin làng của ông theo giặc. Trải qua đủ mọi cung bậc cảm xúc từ đau khổ, trăn trở,… cuối cùng ông vẫn quyết định chọn cách mạng và nhân dân. Sau này khi nghe được tin cải chính ông Hai vô cùng vui mừng và tự hào về làng của mình. Qua đó tác giả khẳng định được tình yêu làng, yêu nước của người nông dân trong thời kì kháng chiến.  

Tác giả xây dựng tình huống éo le và nhiều bước ngoặt. Đấy là tình huống làng chợ Dầu mà ông Hai vô cùng yêu mến và nhớ thương theo giặc. Điều này đẩy ông Hai vào những sự lựa chọn vô cùng nghiệt ngã.

Truyện thể hiện sự hòa quyện, thống nhất giữa tình yêu làng, yêu nước của ông Hai. Đó cũng là những tình cảm cao đẹp của nhân dân ta trong cuộc kháng chiến chống Pháp nhiều gian lao hiểm nguy.

Lặng lẽ Sa Pa (Nguyễn Thành Long)

Cốt truyện tập trung chủ yếu đến cuộc gặp gỡ tình cờ giữa ông họa sĩ, cô kĩ sư và anh thanh niên đang làm công tác khí tượng thủy văn tại đỉnh núi. Qua cuộc gặp gỡ đó, tác giả làm nổi bật được vẻ đẹp của từng nhân vật và khái quát được vẻ đẹp của những người lao động trong công cuộc đổi mới và xây dựng đất nước.

Dựa trên cốt truyện là cuộc gặp gỡ tình cờ đó, tình huống truyện cũng vô cùng giản dị và chứa nhiều thông điệp.

Truyện ca ngợi tinh thần của anh thanh niên và của vô vàn những người lao động khác trên mọi miền tổ quốc. Họ đang ngày ngày âm thầm lặng lẽ cống hiến sức trẻ, sức lao động cho tổ quốc. Họ góp phần làm giàu đẹp hơn cho cuộc sống mọi người và lan tỏa trong cộng đồng cách sống vô cùng ý nghĩa.

Chiếc lược ngà (Nguyễn Quang Sáng)

Ông Sáu phải đi chiến đấu xa nhà và chưa từng được gặp con. Cho nên khi được về phép ông đã rất mong chờ giây phút cha con đoàn tụ. Nhưng bé Thu không chịu nhận ra do vết thẹo ở trên gương mặt của ông. Những giây phút sau đó hai cha con luôn sống trong sự căng thẳng và dù cố gắng bao nhiêu thì bé Thu cũng kiên quyết không nhận cha. Nhưng đến giây phút cuối thì con gái đã chịu gọi cha. Sau khi trở về chiến khu, anh dồn hết tình thương để làm chiếc lược cho con. Trong giây phút trước hi sinh, ông vẫn kịp trao lại kỉ vật nhờ người đồng đội trao lại cho con.

Tình huống truyện được xây dựng khá éo le và nhiều kịch tính. Qua đó bộc lộ được tình cảm cha con vô cùng thiêng liêng và sâu đậm. Tình cảm ấy vượt lên cả sự khốc liệt và tàn bạo của chiến tranh.

Ca ngợi tình phụ tử sâu sắc.