Soạn bài: Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

Hình ảnh người mẹ Tà ôi giàu tình thương, chịu thương chịu khó địu con lên rãy trong bài thơ đã mang đến rất nhiều xúc cảm cho người đọc. Hãy cùng TOPLOIGIAI soạn bài Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ để hiểu hơn về vẻ đẹp của người mẹ ấy.

Soạn bài: Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ (chi tiết)

Câu 1. Tác dụng của lối ngắt nhịp điệu

• Cấu trúc của cả bài thơ có thể chia thành 3 đoạn thơ tương ứng với 3 khúc hát ru và có sử dụng thủ pháp điệp giữa các đoạn như.

- Mở đầu: “Em cu tai ngủ trên lưng mẹ ơi” è Đây là lời ru thiết tha của tác giả

- Tiếp theo: “Ngu ngoan a-kay ơi, …” è Lời ru của người mẹ được tách thành hai nhịp đối xứng tạo hiệu ứng âm thanh.

• Tác dụng của các ngắt nhịp trong lời ru đó:

- Đầu tiên xét về góc độ thanh điệu, việc ngắt nhịp bằng câu hát ru tạo nên hiệu ứng âm thanh du dương, mềm mại và khiến cho câu thơ mang âm hưởng lời ru của dân tộc vô cùng đặc sắc.

- Đặc biệt hơn ba đoạn thơ không đơn thuần chỉ là lặp đi lặp lại những cấu trúc có sẵn mà đã có sự mở rộng về cảm xúc và tư tưởng. Đoạn thơ sau, lời ru lại chứa chan những mong ước, những tình cảm rộng mở hơn của người mẹ.

Câu 2. Hình ảnh người mẹ Tà ôi

Bức chân dung người mẹ Tà Ôi được tác giả khắc họa qua nhiều đặc điểm và góc nhìn để đem đến cho người đọc cái nhìn chân thực nhất về người phụ nữ dân tộc trong những năm tháng kháng chiến gian khổ của dân tộc.

• Công việc: Những công việc mẹ làm rất vất vả, đòi hỏi sức khỏe, sự bền bỉ dẻo dai và đặc biệt là sự chăm chỉ và chịu khó. Những công việc ấy lặp đi lặp lại hàng ngày để nuôi con lớn khôn, để góp công sức cho tiền tuyến đang chiến đấu máu lửa, để có thể cùng đồng hành với dân tộc đi qua giai đoạn lịch sử ác liệt này.

- Công việc lao động sản xuất: Mẹ giã gạo để nuôi bộ đội, mẹ tỉa bắp trên núi Ka-lưi,

- Công việc chiến đấu: mẹ chuyển lán, đạp rừng, địu con đi để giảnh trận cuối

=> Những công việc ấy không dành cho những người phụ nữ chân yếu tay mềm nhưng mẹ có thể làm tất cả cho thấy sức sống phi thường, sự hi sinh vô bờ bến của mẹ dành cho con, dành cho quê hương và đất nước.

• Tình thương con tha thiết, mãnh liệt:

- Trong tất cả các hoạt động của mẹ dù cho tính chất công việc có như thế nào thì đứa con cũng là người bạn đồng hành cùng mẹ.

+ Nhịp chày nghiêng -> giấc ngủ em nghiêng

+ Mồ hôi mẹ -> rơi má em

+ Lưng mẹ gầy -> làm gối, đưa nôi

+ Tim -> hát thành lời ru con

+ Mẹ địu con đi giành trận cuối

• Đứa con là nơi để người mẹ có thể gửi gắm mọi mong ước, mọi khát khao. Đó cũng là điểm tựa tinh thần vô cùng mạnh mẽ để mẹ có thể vượt qua hết tất thảy khó khăn

+ Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần/… hạt bắp lên đều => mơ về cuộc sống ấm no, giàu mạnh

+ Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ => giấc mơ tự do, độc lập

• Tình thương con gắn với những tình cảm cao quý hơn như yêu bộ đội, yêu quê hương, đất nước thể hiện qua điệp cấu trúc lời hát ru tới 3 lần

 Mẹ thương a-kay, mẹ thương … (bộ đội -> làng đói -> đất nước)

=> Hình ảnh người mẹ Tà Ôi đại diện cho những người phụ nữ Việt Nam kiên cường bất khuất trong những năm tháng kháng chiến của dân tộc. Họ không phải là những vĩ nhân nhưng lại có sức sống và sức chiến đấu vô cùng mãnh liệt. Họ yêu thương con vô bờ bến và song song với tình thương đó là tình yêu đất nước, yêu nhân dân và giàu ước mơ về tương lai độc lập của dân tộc.

Câu 3. Phân tích 2 câu thơ và tình cảm của người mẹ trong câu thơ thứ hai

Hai câu thơ có sự liên kết với nhau qua hình ảnh ẩn dụ vô cùng sâu sắc.

• Câu 1: “Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi”

- Câu thơ có ý nghĩa tả thực dựa trên hiện tượng thường nhật của thiên nhiên. Mặt trời ở đây là một thực thể tự nhiên, xuất hiện để đem đến sự sống cho muôn loài. Bởi vậy nên nếu không có mặt trời thì con người không thể có được vụ mùa bội thu nhất.

- Câu thơ sử dụng hình ảnh rất giản dị và gần gũi với những người lao động

• Câu 2: “Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng”

- Mặt trời ở đây mang tính ẩn dụ cao. Nếu như mặt trời của thiên nhiên đem đến sự sống cho muôn loài thì mặt trời của mẹ là đứa con. Con xuất hiện trên cõi đời này để truyền cho mẹ động lực sống, niềm hạnh phúc và cũng là niềm hi vọng của mẹ.

- Qua đó góp phần khẳng định

+ Tầm quan trọng và vị trí của đứa con trong lòng người mẹ.

+ Lòng yêu thương và coi trọng con của người mẹ.

Câu 4. Tình cảm của mẹ với con. Mối liên hệ giữa lời ru của mẹ với công việc, hoàn cảnh của mẹ, sự phát triển của tình cảm,…

- Tình cảm của mẹ dành cho con được thể hiện trực tiếp qua những lời ru vỗ ngọt ngào mà mẹ dành cho con. Con chìm sâu vào giấc ngủ nhanh hơn nhờ lời ru êm ái của mẹ. Âm điệu ấy cho con cảm giác được bao bọc và an toàn nhờ có tình mẹ. Nhờ lời ru ấy mà con lớn lên và trưởng thành

- Tình cảm của mẹ còn được bộc lộ gián tiếp qua bao nỗi niềm hi vọng được mẹ gửi trao qua lời điệu bài hát ru.

+ Ước mơ một mai con của mẹ sẽ trưởng thành và tự nuôi sống mình bằng sức lao động.

+ Ước mơ về cuộc sống đủ đầy và giàu mạnh cho buôn làng, cho quê hương

+ Ước mơ lớn lao nhất là ước mơ được thấy Bác Hồ. Có lẽ không có người dân yêu nước nào mà không từng mơ ngày được gặp mặt vị cha già của dân tộc, được sống trong đất nước sạch bóng xâm lăng.

Câu 5. Tình cảm của mẹ gắn với tình cảm nào? Mong ước của nhân dân qua các khúc hát ru.

Mẹ yêu con nhưng đó không phải tình yêu độc tôn, duy nhất. Ẩn sau đó còn là bao tình cảm gắn bó và yêu thương với bộ đội – những người dành cả thanh xuân để chiến đấu vì dân tộc, với buôn làng – nơi con sinh ra và lớn lên trên mảnh đất đó, với đất nước – mẹ mong con được lớn lên trong hoàn cảnh hòa bình. Một mai đất nước được độc lập, con của mẹ sẽ được sống và lao động như một người tự do.

• Soạn bài: Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ (ngắn nhất)

Soạn bài Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ (hay nhất)

Câu 1. Bài thơ là lời hát ru những em bé dân tộc Tà – ôi “lớn trên lưng mẹ” ở vùng chiến khu Trị - Thiên khi cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra quyết liệt. Lời hát ru có ba khúc, mỗi khúc có hai khổ và đều mở đầu bằng hai câu: “Em cu Tai … Đừng rời lưng mẹ” rồi kết thúc bằng lời ru trực tiếp của người mẹ: “Ngủ ngoan a- kay ơi…” (bốn câu). Từng lời ru trực tiếp của người mẹ được ngắt nhịp đều đặn ở giữa dòng thơ. Theo em, cách lặp đi lặp lại, cách ngắt nhịp như thế có tác dụng tạo nhịp điệu như thế nào cho lời ru, có liên quan gì đến nội dung tình cảm của bài thơ?

- Cách lặp đi lặp lại, cách ngắt nhịp tạo nên âm điệu dìu dặt, vấn vương của lời ru. Giọng điệu trữ tình đã thể hiện một cách đặc sắc tình cảm tha thiết, trìu mến của người mẹ. Khúc hát ru và những em bé lớn trên lưng mẹ là những hình ảnh thân thuộc nhưng khi ghép lại tạo nên nhan đề tác phẩm lại gây cho người đọc sự tò mò, khó hiểu và ngạc nhiên.

Câu 2. Phân tích hình ảnh người mẹ Tà – ôi trong bài thơ?

- Mẹ địu con giã gạo cùng  góp phần nuôi bộ đội ăn no đánh giặc. Đó là một công việc nặng nhọc. “Nhịp chày nghiêng giấc ngủ em nghiêng … nhấp nhô làm gối.” Việc làm và tư thế của mẹ biểu hiện tình yêu, sự cảm thông của mẹ với đứa con với bộ đội cách mạng.

- Mẹ địu con tỉa bắp trên núi Ka- lưi. Hình ảnh so sánh “lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ” tuy ngộ nghĩnh nhưng lại chân thực phù hợp với cách suy nghĩ của người dân miền núi. Mẹ địu con chuyển lán, đi đạp rừng, địu con giành trận cuối: mẹ là người chiến sĩ cách mạng trên buôn làng, của quê hương mình. Đi liền với những công việc mà mẹ ngày đêm phải làm là đứa con bé nhỏ của mình, ngoan ngoãn không quấy khóc.

- Người mẹ vất vả, nghèo khổ nhưng một lòng một dạ với kháng chiến, thắm thiết yêu con và nặng tình với buôn làng, với bộ đội quyết tâm góp phần mình cho cuộc chiến đấu chung của dân tộc.

Câu 3. Em hiểu như thế nào về hai câu thơ: Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi – Mặt trời của mẹ, em nằm trên lung”? Phân tích tình cảm của người mẹ đối với con ở câu thơ thứ hai.

- Câu thơ là hình ảnh mặt trời mọc vừa mang nghĩa đen, vừa mang nghĩa ẩn dụ. so sánh ngầm đứa con với mặt trời là muốn nói với mẹ, đứa con của mẹ là cao quý là lẽ sống của mẹ như mặt trời với bắp. Tuyệt hơn là mặt trời đấy gần ngay trên lưng mẹ, vô cùng gần với mẹ. Đồng hành cùng mẹ trong cuộc sống và trong công việc.

- Con là mặt trời của mẹ, là nguồn sống, là niềm tin yêu, nguồn hạnh phúc lớn lao sưởi ấm cho mẹ. Tạo cho mẹ ý chí tuyệt vời trong cuộc sống kháng chiến gian khó. Mặt trời đó của mẹ ngày một lớn, ngày một khỏe mạnh, là niềm động lực to lớn mỗi ngày cho mẹ

Câu 4. Qua khúc ru, em cảm nhận tình cảm của người mẹ đối với con như thế nào? Nhận xét về mối liên hệ giữa lời ru trực tiếp của người mẹ với hoàn cảnh, công việc mà mẹ đang làm ở từng đoạn thơ, về sự phát triển của tình cảm và ước vọng của người mẹ qua ba khúc ru.

 Lời ru của mẹ là tất nhiên nói tình yêu thương vô bờ bến của mẹ với con nhưng hòa chung với tình cảm chung là tình cảm với bộ đội, với buôn làng, với cách mạng. Mơ ước của mẹ về con trai yêu quý cũng phát triển đồng hành với ước mơ về độc lập dân tộc.

Mẹ mong con trở thành chàng trai người Tà – ôi khỏe mạnh phi thường để có thể vung chày lún sân, để có thể giã cho hạt gạo trắng ngần nuôi bộ đội đnahs thắng trận. Mẹ tỉa bắp mơ hạt bắp trắng lên đều để có đủ lương thực nuôi bộ đội. Mơ ước thứ ba là mơ ước vô cùng giản dị mà thật cảm động của mẹ, đó là mẹ mơ được thấy Bác Hồ, được làm người Tự do. Thể hiện mẹ luôn kính trọng vị lãnh tụ bất khuất của dân tộc và mong muốn về một đất nước hòa bình độc lập. Bài thơ lại sử dụng “con mơ cho mẹ….” để nhấn mạnh sự nhất quán gắn bó máu thịt giữa hai mẹ côn. Một lời ru với những ước nguyện khác nhau nhưng luôn thể hiện tình yêu tha thiết với con với độc lập dân tộc.

Câu 5.  Em thấy tình yêu thương con của người mẹ gắn với những tình cảm gì? Em hiểu thế nào về những ước mong, ý chí của nhân dân ta trong cuộc kháng chiến chống Mĩ được thể hiện trong các khúc ru?

  Ở đoạn 1,2 là tình thương con gắn với tình thương bộ đội, buôn làng, quê hương. Đoạn 3 là tình thương con gắn với tình yêu đất nước anh dũng kháng chiến. Ước mong nhiều hạt gạo, hạt bắp lên đều, mong con chóng lớn để trở thành chàng trai cường tráng trong lao động, sản xuất. Mong con trở thành người người cách mạng luôn vì dân tộc thiêng liêng, mong con được làm người dân của đất nước hòa bình. Từ hình ảnh và tấm lòng của người mẹ đã thể hiện tình yêu quê hương đất nước, ý chí chiến đấu cho độc lập tự do, dân tộc

*) Tổng kết:

Trong gian lao, vất vả của cuộc sống ở chiến khu, người mẹ dành cho con tình cảm yêu thương thắm thiết, thể hiện tình yêu gắn bó với lòng yêu nước, với tinh thân chiến đấu của người mẹ hiền qua khúc hát với giọng điệu nhẹ nhàng trìu mến.

Tổng kết bài Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

Các bài viết liên quan bài Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ:

• Tác giả, tác phẩm Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
• Dàn ý phân tích Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ