Soạn bài: Một thời đại trong thi ca (chi tiết)

Hướng dẫn soạn bài Một thời đại trong thi ca trong sgk Ngữ văn 11, với tài liệu soạn bài này hi vọng sẽ giúp các em dễ dàng hơn khi chuẩn bị bài trước khi đến lớp. Bên cạnh đó, các thầy cô giáo cũng có thể sử dụng tài liệu để tham khảo

Bố cục Một thời đại trong thi ca

Gồm 3 phần

- Phần 1: Từ đầu…nhìn vào đại thể: Nêu vấn đề đi tìm “Tinh thần thơ Mới”

- Phần 2: Tiếp...cùng Huy Cận: ND của tinh thần thơ mới.

- Phần 3: Còn lại : Giải quyết bi kịch của cái tôi.

Soạn bài Một thời đại trong thi ca

Câu 1 (trang 104 SGK Ngữ văn 11 tập 2)

- Tinh thần thơ mới: là nội dung bản chất, cốt lõi, chi phối toàn bộ thơ mới, làm nên đặc trưng của thơ mới, phân biệt được thơ cũ và thơ mới về cơ bản.

-> Đi tìm và xác định tinh thần thơ mới là một vấn đề rất cần thiết, quan trọng và gặp nhiều khó khăn.

+ Cái khó: ranh giới không rạch ròi, khó nhận ra giữa thơ cũ và thơ mới

+ Trong thơ cũ, mới đề có bài hay, bài dở.

- Cách nhận diện:

+ So sánh bài thơ hay với bài thơ hay.

+ Nhìn vào đại thể để xác định đặc sắc của mỗi thời đại -> Các thời đại vẫn liên tiếp cùng nhau, có tính chất kế thừa, hôm nay phôi thai từ hôm qua, do đó tinh thần thơ mới cần được tìm hiểu và đối sánh trong mối quan hệ với thơ cũ.

→ Quan điểm khách quan, đúng đắn, khoa học.

Câu 2 (trang 104 SGK Ngữ văn 11 tập 2)

- Tinh thần thơ mới: chữ tôi. Bản chất của cái tôi chính là quan niệm con người cá nhân trong cái nghĩa tuyệt đối của nó, tức là sự giải phóng, sự trỗi dậy và sự bừng nở của ý thức cá nhân.

Câu 3 (trang 104 SGK Ngữ văn 11 tập 2)

- Tác giả nói “chữ tôi, với cái nghĩa tuyệt đối của nó” lại ″đáng thương” và …”tội nghiệp” vì:

+ Bị đầy đọa về vật chất nên mất cốt cách hiên ngang ⇒bơ vơ, không điểm tựa

+ Bị quăng quật trong cảnh mất nước, cảnh tù túng, mòn mỏi của xã hội, thiếu một niềm tin đầy đủ vào thực tại, cái tôi muốn thoát li nhưng dù thoát li cũng vẫn phải trở về vạch xuất phát ban đầu, rơi vào bi kịch tột cùng không lối thoát.

+ Mất đi cốt cách hiên ngang : không có khí phách ngang tàng như Lí Bạch, không có lòng tự trọng khinh cảnh cơ hàn như Nguyễn Công Trứ.

Câu 4 (trang 104 SGK Ngữ văn 11 tập 2)

* Cách giải tỏa bi kịch:

- Gửi vào tình yêu tiếng Việt: đó là tình yêu quê hương xứ sở, tình yêu tổ quốc.

- Tìm về với dĩ vãng, vin vào những gì bất diệt.

=> Trân trọng tình yêu nước thầm kín gửi trong tình yêu tiếng mẹ đẻ của các nhà thơ Mới. Đằng sau lời hay ý đẹp của XD, HC, HMT…là hồn bạch đất nước, là những băn khoăn riêng chung cần được trao gửi, sẻ chia.

Câu 5 (trang 104 SGK Ngữ văn 11 tập 2)

- Người đọc thấy bài tiểu luận này hấp dẫn dù đây là một tiểu luận phức tạp bởi:

- Lập luận chặt chẽ, khoa học lo gic.

- Kết hợp hài hòa giữa tính khoa học với tính nghệ thuật.

+ Khoa học: hệ thống luận điểm sắp xếp chuẩn xác, rất mới mẻ, sâu sắc; dẫn chứng chọn lọc, phù hợp; sử dụng biện pháp so sánh đối chiếu.

+ Nghệ thuật: lời văn thấm đẫm cảm xúc, giọng điệu linh hoạt, nhiều hình ảnh cụ thể, gợi liên tưởng, cảm xúc chân thành.

- Ngôn ngữ phê bình, giản dị, dễ hiểu, giàu hình ảnh. Đó là một cách phê bình thiên về ấn tượng “lấy hồn ta để hiểu hồn người”.

=>Tất cả đã tạo nên một giọng điệu chia sẻ, thông cảm, giàu cảm xúc thẩm mĩ, hấp dẫn, lôi cuốn người đọc.

Luyện tập

Câu 1 (trang 104 SGK Ngữ văn 11 tập 2)

- Đặt cái tôi trong quan hệ với cái ta để tìm ra điểm giống và khác nhau giữa chúng:

+ Chữ tôi gắn với cái riêng, cá nhân, cá thể.

+ Chữ ta gắn với cái chung, tập thể, cộng đồng,

Câu 2 (trang 104 SGK Ngữ văn 11 tập 2)

Cách thể hiện tình yêu nước của các nhà thơ mới gắn với sứ mệnh của họ. Họ gửi gắm thông quan tình yêu ngôn ngữ tiếng mẹ đẻ, họ nâng niu, coi trọng và bảo vệ ngôn ngữ ấy. Bởi vì ngôn ngữ là biểu tượng cho tự tôn dân tộc, là tài sản vô giá và đúc kết bao đời của dân tộc. Họ hiểu sâu sắc ý nghĩa câu nói: “ Truyện Kiều còn, tiếng ta còn; tiếng ta còn, nước ta còn”. Tình yêu đó được thể hiện thấm nhuần vào từng câu, từng chữ mà họ dùng.

Câu 3 (trang 104 SGK Ngữ văn 11 tập 2)

Các nhà thơ lãng mạn gặp bi kịch của cái tôi mất bề rộng , không tìm được tiếng nói chung với cuộc đời, chỉ còn bề sâu“càng đi sâu càng lạnh”. Đó chinh là cái tôi đang bế tắc, bất lực, trốn chạy để thoát li cuộc đời.

Bi kịch của người thanh niên thời ấy : Cô đơn, buồnc chán, tìm cách rời khỏi thực tại vì thiếu niềm tin vào thực tại nhưng cuối cùng vẫn rơi vào bế tắc. Cái tôi bi kịch này “đại biểu đầy đủ nhất cho thời đại” nên nó vừa có ý nghĩa văn chương vừa có ý nghĩa xã hội.

Tổng kết Một thời đại trong thi ca

Các bài viết liên quan:

• Tác giả - Tác phẩm: Một thời đại trong thi ca