Soạn KHTN 7 Bài 3: Sơ lược về bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học - Cánh diều

Hướng dẫn Soạn Khoa học tự nhiên 7 Bài 3: Sơ lược về bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học trong bộ Cánh diều theo chương trình sách mới đầy đủ nhất dành cho bạn đọc tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới.

Bài 3: Sơ lược về bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học trang 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25 Khoa học tự nhiên Cánh diều

Mở đầu 

Trả lời câu hỏi trang 19 SGK KHTN 7

Ai nhanh hơn?

Hãy sắp xếp những tấm thẻ vào các ô trong bảng dưới đây theo quy luật nhất định.

- Hãy cho biết các tấm thẻ được sắp xếp theo quy luật nào theo hàng và theo cột. 

- Tương tự như vậy, có thể sắp xếp các nguyên tố hóa học theo quy luật vào một bảng được không?

Lời giải:

Các tấm thẻ được sắp xếp như sau:

(2)	(5)	(10)	(8)
(9)	(11)	(1)	(4)
(12)	(3)	(6)	(7)

+ Theo hàng ngang từ trái sang phải các tấm thẻ được sắp xếp theo quy luật: Các chú gấu trong tấm thẻ có kích thước bằng nhau, số khuy áo của các chú gấu tăng dần. 

+ Theo cột từ trên xuống dưới các tấm thẻ được sắp xếp theo quy luật: Các chú gấu trong tấm thẻ có cùng số khuy áo, kích thước các chú gấu tăng dần.

- Tương tự như vậy, nếu coi các khuy áo là những electron, kích thước chú gấu tăng dần như  số lớp electron tăng dần ta có thể sắp xếp các nguyên tố hóa học theo quy luật vào một bảng.

I. Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố hoá học trong bảng tuần hoàn

Trả lời câu hỏi trang 20 SGK KHTN 7

Câu 1: Cho biết số đơn vị điện tích của hạt nhân của mỗi nguyên tử C, Si, O, P, N, S lần lượt là 6,14,8,15,7,16. Hãy sắp xếp các nguyên tố trên theo chiều điện tích hạt nhân tăng dần từ trái sang phải và từ trên xuống dưới.

C	?	O
Si	?	?

Lời giải:

Sắp xếp các nguyên tố trên theo chiều điện tích hạt nhân tăng dần từ trái sang phải và từ trên xuống dưới:

C (6)	N (7)	O (8)
Si (14)	P (15)	S (16)

Câu 2: Việc tìm ra bảng tuần hoàn là một trong những phát hiện xuất sắc nhất trong ngành hóa học. Em hãy tìm hiểu lịch sử phát minh ra bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học.

Lời giải:

Ngay từ khi chưa biết rõ về cấu tạo nguyên tử, các nhà khoa học đã tìm ra cách phân loại, sắp xếp các nguyên tố hóa học để tìm ra quy luật về tính chất của chúng. Trong lịch sử nghiên cứu, một số quy luật sắp xếp đã được tìm ra nhưng đều không thành công.

Đến năm 1869, nhà bác học Nga Men-đê-lê-ép (Dmitri Ivanovich Mendeleev) (1834 – 1907) sắp xếp 63 nguyên tố hóa học đã biết thời đó theo chiều tăng dần khối lượng nguyên tử và phát hiện ra rằng tính chất của các nguyên tố được lặp lại đều đặn sau một số nguyên tố nhất định. Tuy nhiên, ông đã hiệu chỉnh vị trí một số nguyên tố trái với nguyên tắc sắp xếp để chúng phù hợp với quy luật về biến đổi tính chất và dự đoán vị trí một số nguyên tố chưa biết. Tiên đoán của Men-đê-lê-ép là đúng sau khi các nhà khoa học tìm ra các nguyên tố mới. Để ghi nhận sự cống hiến vĩ đại của ông, năm 1955, các nhà vật lí người Mỹ đã đặt tên nguyên tố họ tổng hợp được có số thứ tự 101 trong bảng tuần hoàn là Mendelevium (Md).

II. Cấu tạo bảng tuần hoàn

1. Ô nguyên tố

Trả lời câu hỏi trang 20 SGK KHTN 7

Câu 1: Hình 3.1 cho biết các thông tin về nguyên tố carbon?

Lời giải:

- Từ hình 3.1, ta biết được các thông tin sau:

   + Số hiệu nguyên tử của carbon là 6

   + Kí hiệu hóa học: C

   + Tên nguyên tố: Carbon

   + Khối lượng nguyên tử carbon: 12

Câu 2: Hãy tìm nguyên tố hóa học có số thứ tự lần lượt là 16 và 20 trong bảng tuần hoàn. Đọc tên hai nguyên tố. Hãy cho biết số hiệu nguyên tử, kí hiệu hóa học và khối lượng nguyên tử của hai nguyên tố đó.

Lời giải:

Dựa vào bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học trang 25 - SGK Khoa học tự nhiên 7 - Cánh diều ta có:

- Nguyên tố hóa học có số thứ tự 16 là sulfur (lưu huỳnh):

+ Số hiệu nguyên tử: Z = 16

+ Kí hiệu hóa học: S

+ Khối lượng nguyên tử: 32 (amu).

- Nguyên tố hóa học có số thứ tự 20 là calcium:

+ Số hiệu nguyên tử: Z = 20

+ Kí hiệu hóa học: Ca

+ Khối lượng nguyên tử: 40 (amu)

2. Chu kì

Trả lời câu hỏi trang 21 SGK KHTN 7

Câu 1: Quan sát bảng tuần hoàn, cho biết số hiệu nguyên tử lần lượt các nguyên tử Cacbon ( C), Aluminium ( Al). Hai nguyên tố đó nằm ở chu kỳ nào trong bảng tuần hoàn? Từ đó cho biết số lớp của C và Al.

Lời giải:

- Nguyên tố carbon:

+ Có số hiệu nguyên tử: 6

+ Nằm ở chu kì 2 => Có 2 lớp electron

- Nguyên tố nhôm:

+ Có số hiệu nguyên tử: 13

+ Nằm ở chu kì 3 => Có 3 lớp electron

Câu 2: Nguyên tố X có số thứ tự 15 trong bảng tuần hoàn. Hãy cho biết nguyên tố đó ở chu kì nào và có mấy lớp electron

Lời giải:

Nguyên tố có số thứ tự 15 là nguyên tố phosphorus, nằm ở hàng số 3

=> Nguyên tố đó nằm ở chu kì 3 và có 3 lớp electron

Câu 3: Dựa vào hình 3.4, hãy cho biết một số thông tin về nguyên tố sodium và argon (số hiệu nguyên tử, điện tích hạt nhân, số lớp electron, chu kì, số electron ở lớp ngoài cùng).

Lời giải:

Nguyên tố	Số hiệu nguyên tử (Z)	Điện tích hạt nhân	Số lớp electron	Chu kì	Số electron ở lớp ngoài cùng
Sodium (Na)	11	+11	3	3	1
Argon (Ar)	18	+18	3	3	8

Trả lời câu hỏi trang 22 SGK KHTN 7

Câu 1: Nguyên tố X tạo nên chất khí duy trì sự hô hấp của con người, động vật, thực vật, thực vật và có nhiều trong không khí. Hãy cho biết tên của nguyên tố X nằm ở ô nào và chu kì nào trong bảng tuần hoàn?

Lời giải:

+ Chất khí duy trì sự hô hấp của con người và có nhiều trong không khí => Khí oxygen

+ Tên nguyên tố: Oxygen

+ Oxygen nằm ở ô số 8, hàng số 2 => Oxygen thuộc chu kì 2 trong bảng tuần hoàn

Câu 2: Quan sát hình 3.5 và bảng tuần hoàn, hãy cho biết số electron lớp ngoài cùng của nguyên tử Li ( Lithium ), Cl ( Clorine ). Hai nguyên tố đó nằm ở nhóm nào trong bảng tuần hoàn?

Lời giải:

- Xét mô hình cấu tạo của nguyên tử lithium: có 1 hình tròn xanh ở vòng tròn ngoài cùng => Có 1 electron ở lớp vỏ ngoài cùng => Thuộc nhóm IA

- Xét mô hình cấu tạo của nguyên tử chlorine: có 7 hình tròn xanh ở vòng tròn ngoài cùng => Có 7 electron ở lớp vỏ ngoài cùng => Thuộc nhóm VIIA

Trả lời câu hỏi trang 23 SGK KHTN 7

Cho các nguyên tố có số thứ tự lần lượt là 9, 18 và 19. Số electron lớp ngoài cùng của mỗi nguyên tố trên là bao nhiêu? Cho biết mỗi nguyên tố nằm ở nhóm nào và đó là kim loại, phi kim hay khí hiếm.

Lời giải:

Xét nguyên tố có số thứ tự 9:

- Số thứ tự = 9 = số hiệu nguyên tử Z = số proton = số electron.

- Các electron được sắp xếp vào 2 lớp ⇒ Nguyên tố nằm ở chu kì 2 trong bảng tuần hoàn.

- Lớp ngoài cùng có 7 electron ⇒ Nguyên tố thuộc nhóm VIIA, là phi kim.

Xét nguyên tố có số thứ tự 18:

- Số thứ tự = 18 = số hiệu nguyên tử Z = số proton = số electron.

- Các electron được sắp xếp vào 3 lớp ⇒ Nguyên tố nằm ở chu kì 3 trong bảng tuần hoàn.

- Có 8 electron lớp ngoài cùng ⇒ Nguyên tố thuộc nhóm VIIIA, là khí hiếm.

Xét nguyên tố có số thứ tự 19:

- Số thứ tự = 19 = số hiệu nguyên tử Z = số proton = số electron.

Dựa vào sơ đồ nguyên tử trên ta thấy nguyên tử nguyên tố có 4 lớp electron, 1 electron lớp ngoài cùng

⇒ Nguyên tố thuộc chu kì 4, nhóm IA trong bảng tuần hoàn, là kim loại.

Ngoài ra, học sinh có thể quan sát trực tiếp bảng tuần hoàn để xác định.

III. Vị trí của các nguyên tố kim loại, phi kim và khí hiếm trong bảng tuần hoàn

Trả lời câu hỏi trang 23 SGK KHTN 7

Quan sát bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học, hãy cho biết vị trí của các nguyên tố kim loại, phi kim và khí hiếm

Lời giải:

Trong bảng tuần hoàn:

+ Các nguyên tố kim loại: nằm ở phía bên trái và góc dưới bên phải, nhóm IA trừ hydrogen

+ Các nguyên tố phi kim: nằm ở phía trên, bên phải, thuộc nhóm VIIA

+ Các nguyên tố khí hiếm nằm ở nhóm VIIIA.

IV. Ý nghĩa của bảng tuần hoàn

Trả lời câu hỏi trang 24 SGK KHTN 7

Câu 1: Nguyên tố X nằm ở chu kì 2, nhóm VA trong bảng tuần hoàn. Hãy cho biết một số thông tin của nguyên tố X (tên nguyên tố, kí hiệu hóa học, khối lượng nguyên tử), vị trí ô của nguyên tố trong bảng tuần hoàn. Nguyên tố đó là kim loại, phi kim hay khí hiếm?

Lời giải:

- Nguyên tố X nằm ở chu kì 2, nhóm VA => Hàng số 2, cột VA

=> Nguyên tố phosphorus

   + Tên nguyên tố: Phosphorus

   + Kí hiệu hóa học: P

   + Khối lượng nguyên tử: 31

   + Ví trí ô của nguyên tố trong bảng tuần hoàn = số hiệu nguyên tử = 15

   + Ô nguyên tố có màu hồng => Phi kim

Câu 2: Hãy tự thiết kế bảng tuần hoàn với 3 chu kì và 8 nhóm bằng các tấm thẻ (bìa) cho 18 nguyên tố có số thứ tự từ 1 đến 18 với các thông tin mà em biết. Tô màu để phân biệt các nguyên tố kim loại, phi kim, khí hiếm

Lời giải:

>>> Xem trọn bộ: Soạn Khoa học tự nhiên 7 Cánh diều

-----------------------------

Trên đây Top lời giải đã cùng các bạn Soạn KHTN 7 Bài 3: Sơ lược về bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học trong bộ SGK Cánh diều theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Top lời giải đã có đầy đủ các bài soạn cho các môn học trong các bộ sách mới Cánh diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Top lời giải để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!