Soạn + Gợi ý Câu hỏi trên lớp bài Hoàng Lê nhất thống chí

Soạn bài Hoàng Lê nhất thống chí nhanh nhất chỉ với 10 phút??? Trọn bộ các câu hỏi giáo viên đặt ra cho học sinh trên lớp về tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí??? Đúng vậy, tất cả sẽ có trong bài viết này của Toploigiai, mời các bạn cùng tham khảo nhé

Soạn bài: Hoàng Lê nhất thống chí (trong 10 phút)

Ý nghĩa nhan đề 

Hướng dẫn Soạn bài

Câu 1 

Phần 1 (từ đầu ... năm Mậu Thân (1788)): Nguyễn Huệ cầm quân ra Bắc giết giặc khi nghe tin quân Thanh sang Thăng Long cướp thành

Phần 2( tiếp theo…rồi kéo vào thành): Cuộc chiến đấu thần tốc và thắng lợi vẻ vang của Quang Trung

Phần 3 phần còn lại : thất bại tê tái của nhà Thanh và sự nhục nhã của vua tôi Lê Chiêu Thống

Câu 2 

 Nguyễn Huệ:

+ Là vị tướng quyết đoán, mạnh mẽ, hành động dứt khoát, không chút do dự:

- Nghe tin giặc đến chiếm Thăng Lỏng, không tỏ ra sợ hãi, nao núng ý chí mà câm quân ra trận

- Lên ngôi vua để trấn an lòng dân, chiêu mộ binh sĩ

- Tế cáo trời đất, gặp gỡ cống sĩ

-  Tiến hành duyệt binh tại Nghệ An, ra phủ dụ, kiên quyết thực hiện hoạch

 định

+ Là vị tướng có trí tuệ anh minh, nhạy bén, sáng suốt:

- Có khả năng phân tích rõ ưu thế của ta và đich, biết nhìn nhận tình hình, nắm chắc thời cuộc

- Lời phủ dụ có lý, có tình, cảm kích quân dân

- Biết cách dùng người, chọn người

+ Biết nhìn xa trông rộng:

- lập các kế hoạch tiến đánh để thực hiện

+ Vị tướng lẫm liệt, dũng cảm:

- xông pha chiến trận không sợ hãi

- tinh thần, khí thế và sức mạnh của nghĩa quân khiến giặc lung lay

- giành chiến thắng thần tốc

=> Là linh hồn của cuộc chiến

Nguồn cảm hứng từ việc tôn trọng sự thật lịch sử và lòng tự hào về người hùng dân tộc.

Câu 3 

+ Nhà Thanh thất bại thảm hại:

- Sầm Nghi Đống chọn tự vẫn, sắt cổ chết để kết liễu đời mình

- Tôn Sĩ Nghị bỏ chạy, sợ mất mật

- Quan lính thì tan tác, chết khắp nơi, máu chảy thành suối, bỏ chạy trong sợ hãi, khổ sở

+ Vua tôi Lê Chiêu Thống:

- Vì lợi ích riêng mà bán đứng quốc gia mình

- Vội vàng đưa thái hậu chạy trốn bán sống bán chết

- Cướp thuyền dân mà qua sông, nhịn đói mấy ngày liền

- Cạo đầu đổi dạng để trốn chui, trốn lủi 

- Chết nhục nhã nơi xứ người

+ Cuộc tháo chạy của tướng sĩ nhà Thanh được miêu tả bằng nhịp điệu nhanh mạnh, thể hiện sự hối hả, dồn dập, trong từng lời cảm nhận được sự hả hê đầy sung sướng của tác giả trước thạm bại của quân cướp nước

+ Cuộc chạy trốn của vua tôi Lê Chiêu Thống, nhịp điệu có phần chậm hơn thể hiện sự chua xót, ngậm ngùi của tác giả trước kết cục bi thương của vương triều từng phụng sự.

Câu 4 

 Nghệ thuật:

+ Miêu tả sinh động, cụ thể, chân thực, ngôn ngữ chọn lọc

+ Hình ảnh đặc sắc, chị tiết tinh tế, gợi cảm

+ Kết hợp tự sự, miêu tả

+ Giọng điệu linh hoạt

Gợi ý Câu hỏi giáo viên đặt ra trên lớp bài Hoàng Lê nhất thống chí

Nêu xuất xứ của “Hoàng Lê nhất thống chí”

Trả lời:

- “Hoàng Lê nhất thống chí” viết bằng chữ Hán ghi chép về sự thống nhất của vương triều nhà Lê vào thời điểm Tây Sơn diệt Trịnh, trả lại Bắc Hà cho vua Lê. Nó không chỉ dừng lại ở sự thống nhất của vương triều nhà Lê, mà còn được viết tiếp, tái hiện một giai đoạn lịch sử đầy biến động của xã hội phong kiến Việt Nam vào 30 năm cuối thế kỷ XVIII và mấy năm đầu thế kỷ XIX. Cuốn tiểu thuyết có tất cả 17 hồi.

- Đoạn trích thuộc hồi thứ 14, viết về sự kiện Quang Trung đại phá quân Thanh.

Theo em, nguồn cảm hứng nào đã chi phối ngòi bút tác giả khi tạo dựng hình ảnh người anh hùng dân tộc Quang Trung - Nguyễn Huệ trong “Hoàng Lê nhất thống chí”?

Trả lời:

- Hình tượng vua Quang Trung đã được miêu tả với đầy đủ những phẩm chất của một vị anh hùng, mang vẻ đẹp oai phong lẫm liệt. Tác giả Ngô gia văn phái vốn trung thành với nhà Lê mà vẫn viết về vua Quang Trung đầy tinh thần ngợi ca như vậy là vì họ đứng trên tinh thần dân tộc mà phản ánh, tinh thần tôn trọng sự thật lịch sử. Có thể thấy, tác phẩm đi theo quan niệm văn sử bất phân - một nét đặc thù của văn học trung đại Việt Nam. Nhờ vậy, càng tạo ra cho tác phẩm sức thuyết phục, tính chân thực cao, chứng tỏ tinh thần tôn trọng sự thật lịch sử. Đây cũng là điểm đặc sắc của thể loại tiểu thuyết lịch sử.

Nêu bố cục của “Hoàng Lê nhất thống chí”

Trả lời:

- Đoạn 1: (Từ đầu đến “hôm ấy nhằm vào ngày 25 tháng chạp): Được tin báo quân Thanh chiếm Thăng Long, Bắc Bình Vương Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế thân chinh cầm quân dẹp giặc

- Đoạn 2: (“Vua Quang Trung tự mình dốc suất đại binh… vua Quang Trung tiến binh đến Thăng Long rồi kéo vào thành”): Cuộc hành quân thần tốc và chiến thắng lẫy lừng của vua Quang Trung

- Đoạn 3: (Từ “Lại nói Tôn Sĩ Nghị và vua Lê… cũng lấy làm xấu hổ”): Sự đại bại của tướng nhà Thanh và tình trạng thảm hại của vua tôi Lê Chiêu Thống

Giải thích ý nghĩa nhan đề tác phẩm “Hoàng Lê nhất thống chí”.

Trả lời:

Ý nghĩa nhan đề tác phẩm:

- Là cuốn tiểu thuyết ghi chép về sự thống nhất của vương triều nhà Lê vào thời điểm Tây Sơn diệt Trịnh, trả lại Bắc Hà cho vua Lê.

- Một sự mâu thuẫn: Nhan đề mang ý nghĩa ca ngợi nhà Lê,nhưng nội dung tác phẩm lại vạch rõ sự thối nát, mục ruỗng của triều đình nhà Lê, và ca ngợi người anh hùng áo vải Tây Sơn Nguyễn Huệ.

Tại sao gọi “Hoàng Lê nhất thống chí” là tiểu thuyết lịch sử.

Trả lời:

Hoàng Lê nhất thống chí được coi là cuốn tiểu thuyết lịch sử vì:

- Hoàng Lê nhất thống chí là tác phẩm văn xuôi đầu tiên có quy mô lớn của bộ sử thi. Tác phẩm mang giá trị về văn học và sử học.

- Tác giả tái hiện lại bức tranh xã hội phong kiến đầy biến động cuối thể kỉ XVIII, những nhân vật ở tầng lớp trên của xã hội phong kiến không còn giữ đúng vai trò, trách nhiệm với dân. Trong triều đình, vua chúa tham quan sống sa đọa. Vua Cảnh Hưng cam chịu sống bạc nhược, Trịnh Tông trở thành con rối của đám kiêu binh. Vua tôi Lê Chiêu Thống bán nước, luồn cúi.

- Cuốn tiểu thuyết lịch sử chương hồi này phản ánh rõ nét đời sống cơ cực của người dân dưới thời Lê mạt: bất ổn, đói khổ.

- Bên cạnh đó là hình ảnh nghĩa quân Tây Sơn mà nổi bật là hình ảnh người anh hùng áo vải Nguyễn Huệ trí tuệ sáng suốt, có tài cầm quân, có công đánh đuổi ngoại xâm ra khỏi bờ cõi.

Nêu ngắn gọn về tác giả của “Hoàng Lê nhất thống chí”

Trả lời:

– Ngô gia văn phái là một nhóm tác giả thuộc dòng họ Ngô Thì, ở làng Tả Thanh Oai, Hà Nội.

– Hai tác giả chính:

Ngô Thì Chí (1753-1788), em ruột Ngô Thì Nhậm, làm quan dưới thời Lê Chiêu Thống, tuyệt đối trung thành với nhà Lê, từng chạy theo Lê Chiêu Tống khi Nguyễn Huệ sai Vũ Văn Nhậm ra Bắc diệt Nguyễn Hữu Chỉnh. Dâng “Trung hưng sách” bàn kế khôi phục nhà Lê. Sau đó, được Lê Chiêu Thống cử đi Lạng Sơn chiêu tập những kẻ lưu vong lập nghĩa binh chống lại Tây Sơn. Trên đường đi, ông bị bệnh mất tại Bắc Ninh. Nhiều tài liệu nói, ông viết 7 hồi đầu của tác phẩm

Ngô Thì Du (1772-1840) anh em chú bác ruột với Ngô Thì Chí, học giỏi nhưng không đỗ đạt. Dưới triều Tây Sơn, ông sống ẩn ở Hà Nam. Thời nhà Nguyễn ông làm quan đến năm 1827 thì về nghỉ. Ông là tác giả của 7 hồi tiếp theo.

Thể loại của văn bản “Hoàng Lê nhất thống chí” là gì?

Trả lời:

- Chí là một lối văn ghi chép sự vật, sự việc.

- Cũng có thể xem Hoàng Lê nhất thống chí là một cuốn tiểu thuyết lịch sử viết theo lối chương hồi.

Nêu nội dung chính của văn bản “Hoàng Lê nhất thống chí”.

Trả lời:

- Đoạn trích tái hiện một sự kiện lịch sử trọng đại: cuộc tiến quân thần tốc ra Thăng Long và chiến thắng vĩ đại của quân ta dưới sự chỉ huy của Quang Trung.

- Đồng thời, đoạn trích còn thể hiện sự thảm bại của quan quân nhà Thanh và vua tôi Lê Chiêu Thống.

Qua “Hoàng Lê nhất thống chí”, nhân vật người anh hùng Quang Trung được miêu tả với những vẻ đẹp nào?

Trả lời:

Hình tượng người anh hùng Nguyễn Huệ:

- Con người hành động với tính cách mạnh mẽ, quyết đoán

- Con người có trí tuệ sáng suốt, nhạy bén trước thời cuộc

- Con người có ý chí quết thắng và tầm nhìn xa trông rộng

- Con người có tài dụng binh như thần

- Hình ảnh vị anh hùng lẫm liệt trong chiến trận

Qua “Hoàng Lê nhất thống chí”, ngòi bút của tác giả khi miêu tả hai cuộc tháo chạy (một của quân tướng nhà Thanh và một của vua tôi Lê Chiêu Thống) có gì khác biệt? Hãy giải thích vì sao có sự khác biệt đó.

Trả lời:

Tuy cùng miêu tả cuộc tháo chạy, các chi tiết đều là tả thực nhưng âm hưởng khác nhau:

 Đoạn văn miêu tả cuộc tháo chạy của quân tướng nhà Thanh có nhịp điệu nhanh, mạnh, hối hả “ngựa không kịp đóng yên, người không kịp mặc áo giáp”, “tan tác bỏ chạy, tranh nhau qua cầu sang sông, xô đẩy nhau…”,ngòi bút miêu tả khách quan nhưng vẫn hàm chứa tâm trạng hả hê, sung sướng trước sự thảm bại của lũ cướp nước.

 Đoạn văn miêu tả cuộc tháo chạy của vua tôi Lê Chiêu Thống có nhịp điệu chậm rãi hơn, tác giả miêu tả tỉ mỉ những giọt nước mắt thương cảm của người thổ hào, nước mắt tủi hổ của vua tôi Lê Chiêu Thống, cuộc thết đãi thịnh tình “giết gà, làm cơm”của kẻ bề tôi… âm hưởng có phần ngậm ngùi, chua xót.

Có sự khác biệt trên là do các tác giả là những cựu thần của nhà Lê, trước sự sụp đổ của một vương triều mình từng phụng thờ nay đã sụp đổ, dù biết đây là kết cục không thể tránh khỏi nhưng cũng không tránh khỏi sự mủi lòng, thương cảm.

Tại sao các tác giả “Hoàng Lê nhất thống chí” vốn có cảm tình với nhà Lê, “phò Lê” nhưng lại viết rất hay, rất đẹp về người anh hùng Nguyễn Huệ?

Trả lời:

Ngô gia văn phái là cựu thần nhà Lê vẫn trung thành với nhà Lê, không mấy cảm tình với Tây Sơn thậm chí xem Tây Sơn như giặc mà các tác giả vẫn viết về Quang Trung và những chiến công của đoàn quân áo vải một cách cảm tình hào hứng như vậy bởi vì:

- Cuộc khởi nghĩa của nghĩa quân Tây Sơn là sự thật lịch sử mà các tác giả đã được chứng kiến tận mắt, là những trí thức có lương tâm, những người có tâm huyết và tài năng nên các ông không thể không tôn trọng lịch sử.

- Mặt khác, các tác giả cũng được chứng kiến tận mắt sự thối nát, kém cỏi, hèn mạt của nhà Lê cùng sự độc ác, hống hách, ngang ngược của giặc Thanh nên các ông không thể không thở dài ngao ngán, cảm thấy nhục nhã, ý thức dân tộc không thể không được dâng cao.

- Tất cả những điều đó đã đem đến những trang ghi chép chân thực mà xúc động, tự hào như vậy.

Nêu vài nét nghệ thuật của văn bản “Hoàng Lê nhất thống chí”.

Trả lời:

– Cách trần thuật đặc sắc.

– Ghi lại những sự kiện lịch sử diễn biến gấp gáp, khẩn trương qua từng mốc thời gian.

– Miêu tả cụ thể từng hành động, lời nói của nhân vật chính,từng trận đánh và những mưu lược tính toán, thế đối lập giữa hai đội quân ( một bên thì xộc xệch, trễ nải, nhát gan; một bên thì xông xáo dũng mãnh, nghiêm minh).

– Hình ảnh người anh hùng Nguyễn Huệ được khắc họa khá đậm nét, có tính cách quả cảm, mạnh mẽ, có trí tuệ sáng suốt, có tài dụng binh như thần, là người có tổ chức và là linh hồn của những chiến công vĩ đại.

Chủ đề của tác phẩm “Hoàng Lê nhất thống chí” là gì?

Trả lời:

Chủ đề:

- Phản ánh sự sụp đổ không cưỡng nổi của triều đại Lê - Trịnh và sự hỗn loạn của Đàng Ngoài cuối thế kỉ XVIII.

- Ca ngợi khí thế sấm sét của phong trào nông dân Tây Sơn và tài trị xuất chúng của người anh hùng áo vải Nguyễn Huệ.

Các dạng đề tác phẩm: Hoàng Lê nhất thống chí

1. Dạng đề 2 hoặc 3 điểm:

Đề 1: Viết một đoạn văn ngắn tóm tắt hồi 14: Đánh Ngọc Hồi quân Thanh bị thua trận. Bỏ Thăng Long, Chiêu Thống trốn ra ngoài (trích Hoàng Lê nhất thống chí) của Ngô Gia Văn Phái.

Trả lời:

a/ Mở đoạn: Giới thiệu khái quát tác giả, tác phẩm và vị trí đoạn trích.

b/ Thân đoạn:

- Nhận được tin cấp báo quân Thanh chiếm được thành Thăng Long, Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế và thân chinh cầm quân đi dẹp giặc.

- Cuộc hành quân thần tốc và chiến thắng lẫy lừng của vua Quang Trung.

- Sự đại bại của quân tướng nhà Thanh và tình trạng thảm hại của vua tôi Lê Chiêu Thống.

Kết đoạn:

- Hình tượng người anh hùng Nguyễn Huệ với lòng yêu nước quả cảm tài chí và sự thất bại thảm hại của quân tướng nhà Thanh và vua tôi nhà Lê.

Đề 2: Viết một đoạn văn ngắn giới thiệu về tác giả và hoàn cảnh ra đời của tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí.

Trả lời:

Mở đoạn:

- Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm.

Thân đoạn:

- Giới thiệu nhóm tác giả Ngô Thì với hai tác giả chính là Ngô Thì Chí và Ngô Thì Du.

- Giới thiệu hoàn cảnh ra đời của tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí.

Kết đoạn:

- Khẳng định giá trị và nội dung nghệ thuật của tác phẩm.

2. Dạng đề 5- 7 điểm:

Đề 1: Phân tích ngắn gọn hình tượng người anh hùng Nguyễn Huệ ở hồi 14 trong tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí

Trả lời:

Mở bài:

- Giới thiệu khái quát về tác giả và hoàn cảnh ra đời tác phẩm.

- Giới thiệu chung về hình tượng người anh hùng Nguyễn Huệ ở hồi 14.

Thân bài:

- Con người hành động mạnh mẽ, quyết đoán.

   + Nghe tin giặc chiếm thành Thăng Long, Quang Trung định thân chinh cầm quân đi ngay.

   + Chỉ trong vòng hơn một tháng lên ngôi Hoàng đế, đốc xuất đại binh ra Bắc gặp gỡ người Cống Sỹ ở huyện La Sơn, tuyển mộ quân lính và mở cuộc duyệt binh lớn ở Nghệ An, phủ dụ tướng sỹ, định kế hoạch hành quân, đánh giặc và cả kế hoạch đối phó với nhà Thanh sau chiến thắng.

- Trí tuệ sáng suốt, nhạy bén.

   + Sáng suốt trong việc phân tích tình hình thời cuộc và thế tương quan chiến lược giữa ta và địch.

   + Sáng suốt, nhạy bén trong việc xét đoán và dùng người thể hiện qua cách xử trí với các tướng sỹ ở Tam Điệp …

- Ý chí quyết chiến, quyết thắng và tầm nhìn xa trông rộng.

- Tài dùng binh như thần.

   + Cuộc hành quân thần tốc của vua Quang Trung làm cho giặc phải kinh ngạc…

   + Vừa hành quân vừa đánh giặc

- Hình ảnh lẫm liệt trong chiến trận.

   + Vua Quang Trung thân chinh cầm quân…

   + Đội quân không phải là lính thiện chiến, lại trải qua cuộc hành quân cấp tốc, không có thời gian nghỉ ngơi mà dưới sự lãnh đạo tài tình của Quang Trung trận nào cũng thắng lớn…

Kết bài:

- Khẳng định lòng yêu nước, tài trí, mưu lược của người anh hùng Nguyễn Huệ.

Đề 2: Cảm nhận của em về sự thất bại của quân tướng nhà Thanh và số phận thảm hại của bọn vua tôi phản nước hại dân.

Trả lời:

Mở bài:

- Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm và vị trí đoạn trích.

Thân bài:

- Sự thất bại của quân tướng nhà Thanh:

   + Tôn Sĩ Nghị là một tên tướng bất tài, kiêu căng, tự mãn, chủ quan khinh địch.

   + Không đề phòng, suốt ngày chỉ lo vui chơi, yến tiệc.

   + Khi quân Tây Sơn tấn công thì sợ mất mật, quân tướng ai nấy đều rụng rời sợ hãi xin hàng, ai nấy đều rụng rời sợ hãi hoảng hồn tan tác.

- Số phận thảm hại của bọn vua tôi phản nước hại dân:

   + Đem vận mệnh của cả dân tộc đặt vào tay kẻ thù xâm lược nên đã phải chịu đựng nỗi sỉ nhục của kẻ di cầu cạnh van xin, không còn tư cách của một quân vương.

   + Chịu chung số phận bi thảm của kẻ vong quốc.

   + Tình cảnh của vua tôi nhà Lê trên đường tháo chạy.

   + Suy nghĩ của bản thân.

Kết bài:

Khẳng định giá trị nội dung, nghệ thuật của tác phẩm.