Tìm hiểu chung về văn nghị luận

Soạn bài: Tìm hiểu chung về văn nghị luận (siêu ngắn)

I. Nhu cầu nghị luận và văn bản nghị luận.

1. Nhu cầu nghị luận.

a.Những vấn đề nêu trong bài là những vấn đề chúng ta hay gặp trong đời sống

Các vấn đề tương tự:

-Thế nào là người tốt, người xấu?

- Tại sao lại có lũ lụt, thiên tai?

- Môi trường đang bị ô nhiềm thế nào? Vì sao phải bảo vệ môi trường?

- Tệ nạ xã hội là gì? Tại sao phải ngăn chặn các tệ nạn xã hội?

b. Không thể sử dụng các loại văn bản như kể chuyện, miêu tả, biểu cảm để giải quyết các vấn đề đó được, bởi các loại văn bản đó không đáp ứng được câu hỏi hay không phân tích được vấn đề, không thuyết phục người nghe, người đọc.

c. Qua báo chí, đài phát thanh, truyền hình ta thấy thường sử dụng, đó là phóng sự, bài phỏng vấn, bài báo, bài phát biểu,…

2. Thế nào là văn bản nghị luận?

a.Bác Hồ viết bài này nhắm mục đích kêu gọi đồng bào Việt Nam cùng nhau chống nạn mù chữ. Bác đã đưa ra những ý kiến, thể hiện qua các luận điểm trong bài:

- Khi xưa Pháp cai trị nước ta, chúng thi hành chính sách ngu dân

- Số người Việt Nam thất học lên đến 95%

- Bác đã nói rõ, muốn xây dựng nước nhà trước hết phải biết chữ -> xây dựng và phát triển phong trào bình dân học vụ

* Các câu văn mang luận điểm chính của bài văn:

“ Chống nạn thất học”

 "Một trong những công việc phải thực hiện cấp tốc trong lúc này, là nâng cao dân trí"

    + "Mọi người Việt Nam phải hiểu biết quyền lợi của mình, bổn phận của mình, phải có kiến thức mới để tham gia vào công cuộc xây dựng nước nhà, và trước hết phải biết đọc, biết viết chữ Quốc ngữ.

b.Các lí lẽ mà Bác nêu ra là:

- Số người không biết chữ là 95%, như vậy thì tiến bộ sao được

- Khi đã giành được độc lập, thì việc cấp bách cần làm là nâng cao dân trí

- Phổ biến việc học cho tất cả mọi người dân Việt Nam, học mọi lúc, mọi nơi, mọi hình thức.

- Đặc biệt, phụ nữ càng phải học bởi họ đã bị cấm kìm bao lâu

Nếu sử dụng văn kể, hay văn tả, tác giả không thể thực hiện được mục đích, bởi trong ha loại văn bản đó không sử dụng lí lẽ, lập luận, hay ý kiến bàn luận, do đó không thuyết phục đuợc người đọc.

II. Luyện tập

Bài 1 (trang 09 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2):

a. Đây là một văn bản nghị luận, bàn về vấn đề thói quen tốt và thói quen xấu trong xã hội.

b. Tác giả đưa ra những ý kiến: cần tạo ra những thói quen tốt trong đời sống xã hội

*Những câu văn thể hiện ý kiến đó là :

-" cần tạo ra những thói quen tốt trong đời sống xã hội

-“Tạo được thói quen tốt là rất khó. Nhưng nhiễm thói quen xấu thì dễ. Cho nên mỗi người, mỗi gia đình hãy tự xem lại mình để tạo ra nếp sống đẹp, văn minh cho xã hội.

*Những lí lẽ, dẫn chứng thuyết phục người đọc

- " Luôn dậy sớm, luôn đúng hẹn, giữ lời hứa, luôn đọc sách...là thói quen tốt"

- “ Hút thuốc và cáu giận đều lá thói quen xấu.”

- “Cái gì đó mà thành thói quen thì rất khó sửa”

- Thói quen xấu sẽ gây hại đến cộng đồng, tác động tiêu cực đến môi trường sống;(Dẫn chứng: Hút thuốc lá, hay cáu giận, mất trật tự; vứt rác bừa bãi, ...)

c. Vấn đề mà tác giả nói đến là vấn đề trong thực tế đời sống. Trong thực tế, những thói quen xấu của con người gây ra những nguy hại và ảnh hưởng đến môi trường sống, do đó, đây là vấn đề đáng bàn luận. Việc tác giả nêu ra những luận điểm, lí lẽ, và dẫn chứng cho thấy việc tạo nên thói quen tốt trong đời sống xã hội là rất cần thiết đối với mỗi chúng ta. Đó là lời kêu gọi về những hành động văn minh làm cho đời sống con người cũng trở nên văn minh hơn.

Bài 2 (trang 10 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2):

Tìm hiểu bố cục của bài văn trên

Bài văn gồm 3 phần:

- Phần 1: Đoạn đầu tiên : đưa ra vấn đề bàn luận (thói quen tốt và thói quen xấu)

- Phần 2: Từ " Hút thuốc lá... đến chảy máu chân nguy hiểm": Đưa ra các luận điểm, dẫn chứng về thói quen xấu, tác hại của thói quen xấu, và lí lẽ cần loại bỏ thói quen xấu

Phần 3: Còn lại: Kết luận vấn đề, kêu gọi mọi người hình thành cho mình thói quen tốt, để đời sống văn minh hơn.

Bài 3 (trang 10 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2):

Sưu tầm 2 doạn văn nghị luận và chép lại

Lòng vị tha

Trong cuộc sống luôn có những điều mà ta chẳng bao giờ hài lòng, có những lời nói khiến ta bị tổn thương, có những cách đối xử làm ta buồn rười rượi…Nhưng điều quan trọng là sau tất cả những điều đó,ta vẫn có lòng vị tha. Ngạn ngữ có câu: “Hãy tha thứ và hãy quên!”, nhưng phần lớn chúng ta thường cảm thấy quên dễ hơn nhiều so với việc tha thứ cho một người nào đó đã làm ta đau lòng,việc tha thứ đòi hỏi một người phải có tấm lòng nhân hậu sâu sắc,biết yêu thương mọi người và bỏ qua tất cả tội lỗi mà họ đã làm.Nhưng so với thực tế,chẳng mấy ai có thể làm được như vậy.Song nếu nhìn lại,việc tha thứ cho một người nào đó có thể khiến ta cảm thấy thật sự thanh thản,nhẹ nhõm. Nếu cứ gặm nhấm những nỗi đau và âm ỉ sự phục thù, ta sẽ bị hao mòn cả về thể xác lẫn tinh thần. Tha thứ sẽ là một liều thuốc giải độc mạnh mẽ.Tha thứ được thể hiện qua nhiều hành động trong cuộc sống hằng ngày,vui vẻ nở nụ cười khi có ai đó vô tình giẫm phải chân mình,hay chẳng chấp người bạn ngồi cùng bàn hay có tính mượn đồ của mình trong giờ học…Những việc làm đó sẽ khiến cho mình đáng yêu hơn trong mắt của mọi người.Vì vậy,hãy học cách sống mà có lòng vị tha vì nó là đức tính quý báu của mỗi con người chúng ta.

Tình bạn

Rất nhiều người bước vào và ra đi khỏi cuộc đời bạn,nhưng chỉ có người bạn thật sự mới có thể để lại dấu chân trong tim bạn”.Thật vậy,tình bạn giúp chúng ta nhận ra cuộc sống thật đẹp,thật đáng yêu. Tình bạn là một thuật ngữ được dùng biểu thị sự hợp tác và hành vi nhiệt tình giữa hai hoặc nhiều con người. Đặc biệt là mối quan hệ cá nhân với nhau, bao hàm một mối quan hệ về kiến thức, sự quý trọng và ảnh hưởng lẫn nhau, nhu cầu hay cơn khủng hoảng.Nhưng tình bạn không đơn thuần là như vậy, cuộc sống không thể thiếu vắng tình bạn.Một tình bạn chân thành sẽ mạng cho ta nhiều niềm vui và động lực cho cuộc sống.Nhiều lúc cảm thấy trống vắng và chẳng muốn những chuyện nhỏ nhặt làm ảnh hưởng đến gia đình, khi đó một cái nắm tay siết chặt của tình bạn cũng làm ta vơi đi phần nào nỗi khổ tâm trong lòng.Thật may mắn cho ai có được người bạn thật sự của mình ở trong cái xã hội mà hiện nay chỉ toàn giẫm đạp lên nhau mà sống.Và điều cần thiết cho một tình bạn đẹp đẽ là ta phải sống thật,sống chân tình,biết yêu thương người bạn của mình.Có như vậy ta mới được tình bạn thật sự cho riêng mình.

Bài 4 (trang 10 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2):

Văn bản có sử dụng các phương tự sự, đó là kể về 2 biển : Biển chết và biển Ga-li-bê. Tuy nhiên việc kể chuyện là yếu tố để tác giả thể hiện quan điểm của mình về định nghĩa cao đẹp của cách sống con người. Tác giả đưa ra những dẫn chứng và lí lẽ cho thấy sự khác nhau giữa 2 biển đó, qua đó đưa ra những lập luận về cách sống của con người đó là sự sẻ chia và việc sống chỉ ích kỉ giữ riêng mình. Qua những lí lẽ đó, tác giả muốn truyền đến người đọc những thông điệp quý giá đó là sống phải biết sẻ chia, giúp đỡ, có như vậy cuộc sống mới thật sự hạnh phúc và ý nghĩa, hơn nữa, cho đi là nhận lại.

Tham khảo toàn bộ: Soạn văn 7 siêu ngắn tập 2