Soạn bài: Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc (siêu ngắn)

Mời các bạn đón đọc bản Soạn bài Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc siêu ngắn gọn, đây là phiên bản soạn văn 12 siêu ngắn được các thầy cô biên soạn nhằm giúp các bạn học sinh tiếp cận bài học một cách dễ dàng nhất.

Soạn bài: Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc siêu ngắn - Bản 1

Nội dung bài học

- Bằng cách nhìn, cách nghĩ sâu rộng mới mẻ, nhiệt tình của người gắn bó hết mình với đất nước với nhân dân, tác giả đã làm sáng tỏ mối liên hệ khăng khít giữa thơ văn Nguyễn Đình Chiểu với hoàn cảnh đất nước lúc bấy giờ và hiện nay

- Tác giả ca ngợi Nguyễn Đình Chiểu, một người trọn đời dùng ngòi bút làm vũ khí chiến đấu cho dân, cho nước, ngôi sao sáng trong nền văn nghệ của dân tộc

- Bài viết có sức lôi cuốn do cách nghị luận xac đáng chặt chẽ, xúc động tha thiết với nhiều hình ảnh ngôn từ đặc sắc

Hướng dẫn soạn bài

Câu 1 (trang 53 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

- Phần mở đầu: Nguyễn Đình Chiểu là nhà thơ lớn của dân tộc phải được tìm hiêu và đề cao hơn nữa.

- Phần thân bài: Trình bày những nét đặc sắc về cuộc đời và thơ văn Nguyễn Đình Chiểu.

  + Luận điểm 1: Nguyễn Đình Chiểu là nhà thơ yêu nước.

  + Luận điểm 2: Thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu.

  + Luận điểm 3: Giá trị nghệ thuật của tác phẩm Lục Vân Tiên.

- Phần kết bài: Tác giả khẳng định cuộc đời và sự nghiệp của Nguyễn Đình Chiểu là một tấm gương sáng.

→ Cách sắp xếp các luận điểm như vật là phù hợp với nội dung của bài viết, khác với trật tự thông thường ở chỗ tác giả nói về con người của Nguyễn Đình Chiểu sau đó mới trình bày những nét đặc sắc trong thơ văn của ông

Câu 2 (trang 53 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

- Đây là cách nhìn mới mẻ của tác giả:

  + “Ánh sáng khác thường chính” là vẻ đẹp mộc mạc, giản dị của thơ văn Nguyễn Đình Chiểu

  + “Con mắt của chúng ta phải chăm chú nhìn thì mới thấy” tức là phải kiên trì, nghiên cứu thì mới khám phá được vẻ đẹp ấy.

- Nhận xét, đánh giá của tác giả

  + có ý nghĩa phương pháp luận trong việc nghiên cứu, đánh giá thơ văn Nguyễn Đình Chiểu.

  + đó là sự điều chỉnh về cách nhìn để có định hướng đúng, trong việc nghiên cứu nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu.

Câu 3 (trang 54 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

- Cuộc đời của Nguyễn Đình Chiểu cuộc đời đẹp, đầy nghị lực, dù gặp nhiều khó khăn, bất hạnh, nhưng vẫn đứng thẳng, ngẩng cao đầu sống vì dân, vì nước

- Quan điểm sáng tác của Nguyễn Đình Chiểu: thơ văn mang tính chiến đấu, giàu tính biểu cảm: “Chở bao nhiêu đạo thuyền không khẳm / Đâm mấy thằng gian bút chẳng tà”.

- Thơ văn mà ông sáng tác để phục vụ cuộc chiến đấu chống xâm lược bảo vệ Tổ quốc:

  + Tái hiện lịch sử của nước ta suốt 20 năm tính từ 1860 - đây là thời kì đau thương mà anh dũng.

  + Thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu trong đó phần lớn là những bài văn tế

   • ca ngợi những anh hùng suốt thời đại tận trung với nước và than khóc những liệt sĩ đã chọn con đường cứu nước cho nhân dân

   • Thơ văn chứa hào khí, lí tưởng đạo đức,

- Truyện Lục Vân Tiên

  + Nội dung: là một bản trường ca chính nghĩa, những đạo đức quý trọng ở đời, ca ngợi trung nghĩa.

  + Nghệ thuật: đây là một chuyện “kể”, chuyện “nói”, lối văn “nôm na”, dễ nhớ, dễ thuộc, có thể truyền bá rộng rãi trong dân gian.

  + Hạn chế tác phẩm: lời văn không hay cho lắm

Câu 4 (trang 54 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

- Ngôi sao Nguyễn Đình Chiểu đáng lẽ phải sáng hơn nữa không chỉ trong thời ấy mà cả trong thời đại hiện nay bởi

  + đến nay vẫn còn nhiều người vẫn chưa hiểu hết giá trị thơ văn Nguyễn Đình Chiểu

  + giá trị thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu đến nay vẫn còn nguyên giá trị

Câu 5 (trang 54 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

- Bài nghị luận này không hề khô khan mà đầy sức hấp dẫn, lôi cuốn là vì những yếu tố sau đây:

  + Cách nghị luận xác đáng, chặt chẽ, xúc động, thiết tha, với nhiều hình ảnh, ngôn ngữ đặc sắc, khiến người dọc còn nhớ mãi.

  + Cách nhìn mới mẻ, có giá trị phát hiện của tác giả đã lôi cuốn người đọc vào bài viết của mình.

Luyện tập

- Văn thơ Nguyễn Đình Chiểu không xa lạ với giới trẻ ngày nay, bởi

  + nó ghi lại bức tranh chân thực đời sống xã hội và con người

  + gửi gắm tình cảm chân thành, cảm xúc mãnh liệt của người đấu tranh hết mình vì lẽ phải và tự do của dân tộc.

- Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc ngày nay và giá tri của nó

  + về nội dung

   • Là trang sử vẻ vang của nhân dân Nam Bộ trong buổi đầu kháng chiến chống giặc Pháp xâm lược.

   • Là bài ca về những người anh hùng nông dân thất thế nhưng họ vẫn luôn sống mãi trong lòng người dân Việt Nam.

   • Ghi lại cuộc kháng chiến chống Pháp oanh liệt của nhân dân ta, tự hào về truyền thống anh hùng dân tộc.

  + Nghệ thuật: tuy viết theo lối cổ nhưng tài hoa và cảm xúc của nhà thơ đủ để lay động hàng triệu trái tim

  + Là bài học về tình yêu nước cho thế hệ trẻ ngày nay

Soạn bài: Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc siêu ngắn - Bản 2

Bố cục

- Phần 1 (từ đầu đến “cách đây một trăm năm”): Đặt vấn đề: Nguyễn Đình Chiểu – nhà thơ lớn của dân tộc

- Phần 2 (tiếp đó đến “hay của Lục Vân Tiên”): Giải quyết vấn đề

   + Nguyễn Đình Chiểu là một nhà thơ yêu nước

   + Thơ văn yêu nước do Nguyễn Đình Chiểu sáng tác là tấm gương phản chiếu phong trào chống Pháp bền bỉ, oanh liệt của nhân dân Nam Bộ.

   + Truyện Lục Vân Tiên là tác phẩm lớn nhất của Nguyễn Đình Chiểu, phổ biến trong dân gian Nam Bộ

- Phần 3 (còn lại): Kết thúc vấn đề: Đời sống và sự nghiệp Nguyễn Đình Chiểu là một tấm gương sáng cho toàn dân tộc

Câu 1 (trang 53, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

- Các luận điểm chính:

   + Luận điểm bao trùm: Trên trời có những vì sao có ánh sáng khác thường nhưng con mắt chúng ta phải chăm chú nhìn mới thấy và càng nhìn càng thấy sáng

   + Luận điểm triển khái:

• Cuộc đời và quan niệm sáng tác

• Thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu

• Tác phẩm Lục Vân Tiên

- Điểm đặc biệt: tác giả nêu luận điểm bao trùm sau đó triển khai các luận điểm cụ thể để làm sáng tỏ luận điểm bao trùm

Câu 2 (trang 53, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

Văn thơ Nguyễn Đình Chiểu giống như “vì sao có ánh sáng khác thường”, vì: thơ văn Đồ Chiểu mang vẻ đẹp riêng, độc đáo, không dễ gì phát hiện mà chúng ta cần phải tìm tòi, nghiên cứu, suy ngẫm thì mới phát hiện ra vẻ đẹp ấy, đó là vẻ đẹp không trộn lẫn.

Câu 3 (trang 54, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

Những “ánh sáng khác thường” của ngôi sao sáng Nguyễn Đình Chiểu:

   - Cuộc đời và quan niệm văn chương:

      + Một chiến sĩ hi sinh, phấn đấu vì một nghĩa lớn

      + Ông xem văn chương là một thứ vũ khí chiến đấu

   - Trong thơ văn yêu nước và cách mạng:

      + Làm sống lại trong tâm trí người đọc phong trào chống Pháp oanh liệt và bền bỉ của nhân dân Nam Bộ từ năm 1860 về sau, trong suốt hai mươi năm trời.

      + Tác phẩm: Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, Bài thơ Vắng gió đông,...

   - Tác phẩm “Lục Vân Tiên”:

      + Là bản trường ca ca ngợi chính nghĩa, những đạo đức đáng quý ở đời và ca ngợi những con người chính nghĩa

      + Nghệ thuật: lối văn nôm na, dễ hiểu, dễ nhớ. Tuy còn đôi chỗ sai sót nhưng vẫn không thể làm giảm sức hấp dẫn của nó.

Câu 4 (trang 54, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

Ngôi sao Nguyễn Đình Chiểu đáng ra phải sáng tỏ hơn nữa:

   - Có rất ít người biết tới thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu, có một số người thậm chí còn chê văn thơ ông thô ráp, nôm na.

   - Tác phẩm của ông có giá trị lịch sử to lớn, làm sống dậy lịch sử một thời khổ đau nhưng vĩ đại của dân tộc.

Câu 5 (trang 54, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

Bài văn nghị luận này không khô khan mà trái lại rất hấp dẫn, lôi cuốn vì:

   - Bài viết có cách nghị luận xác đáng, chặt chẽ, luận điểm rõ ràng vừa xúc động, thiết tha

   - Sử dụng ngôn từ, hình ảnh đặc sắc

   - Được viết bằng tất cả tấm lòng, tình cảm của tác giả

Luyện tập

Câu 1 (trang 54, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

- Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc có giá trị nội dung và nghệ thuật sâu sắc:

   + Khắc họa thành công vẻ đẹp tâm hồn, phẩm chất, sự hiên ngang, anh dũng của những người nông dân

   + Làm sống lại một thời lịch sử khổ đau mà huy hoàng, vĩ đại của dân tộc.

   + Lối viết cổ nhưng chan chứa cảm xúc, tấm lòng của tác giả nên đi sâu vào trái tim người đọc.

- Qua tác phẩm, để lại cho thanh niên ngày nay nhiều bài học có giá trị sâu sắc:lòng yêu nước, tinh thần dũng cảm,...

Nội dung chính của văn bản

- Giá trị nội dung

Bằng cách nhìn, cách nghĩ sâu rộng, mới mẻ và nhiệt tình của một người gắn bó hết mình với đất nước với nhân dân, Phạm Văn Đống đã làm sáng tỏ mối quan hệ khăng khít giữa thơ văn Nguyễn Đình Chiểu với hoàn cảnh Tổ quốc lúc bấy giờ và với thời đại hiện nay. Đồng thời, tác giả hết lòng ca ngợi Nguyễn Đình Chiểu, một người trọn đời dùng cây bút làm vũ khí chiến đấu cho dân, cho nước, một ngôi sao sáng trong nền văn nghệ của dân tộc Việt Nam

- Giá trị nghệ thuật

   + Bố cục rõ ràng, mạch lạc, lập luận chặt chẽ, lí lẽ sắc bén

   + Kết hợp chặt chẽ nghị luận với biểu cảm

   + Hình ảnh, ngôn ngữ đặc sắc

Soạn bài: Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc siêu ngắn - Bản 3

Câu 1 (trang 53 SGK Ngữ văn 12, tập 1)

Những luận điểm chính của bài viết:

- Luận điểm đặt vấn đề (từ đầu đến một trăm năm): phải có cái nhìn mới mẻ và đúng mức Nguyễn Đình Chiểu và thơ văn của ông.

- Luận điểm triển khai (tiếp đến Lục Vân Tiên):

  + Điểm đặc biệt của cuộc đời Nguyễn Đình Chiểu.

  + Cách đánh giá thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu.

  + Sức sống mạnh mẽ của tác phẩm Lục Vân Tiên.

- Luận điểm kết luận (còn lại): Đánh giá đúng vị trí của Nguyễn Đình Chiểu trong nền văn nghệ dân tộc theo quan điểm đã nêu ở trên.

=> Cách sắp xếp các luận điểm logic, hợp lí. 

Câu 2 (trang 53 SGK Ngữ văn 12, tập 1) 

Theo tác giả, thơ văn Nguyễn Đình Chiểu cũng giống như “những vì sao có ánh sáng khác thường”, “con mắt của chúng ta phải chăm chú nhìn thì mới thấy” vì:

- Nguyễn Đình Chiểu mới được biết đến qua tác phẩm Lục Vân Tiên, ngay cả với tác phẩm này cũng bị hiểu thiên lệch về nội dung và về văn.

- Thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu còn rất ít được biết đến.

- Thơ văn Đồ Chiểu không trau chuốt, hoa mĩ mà giản dị, chứa đựng giá trị sâu xa.

Câu 3 (trang 53 SGK Ngữ văn 12, tập 1) 

Tác giả giúp chúng ta nhận ra nhiều ánh sáng khác thường của ngôi sao Nguyễn Đình Chiểu:

- Cuộc sống và quan niệm sáng tác:

+ Đồ Chiểu là tấm gương sáng về tinh thần yêu nước và lòng căm thù giặc.

+ Ông sử dụng thơ văn như vũ khí chống lại bọn xâm lược, ca ngợi chính nghĩa và đạo đức.

- Thơ văn yêu nước của Đồ Chiểu làm sống lại phong trào kháng Pháp oanh liệt và bền bỉ của nhân dân Nam Bộ, ông cũng là lá cờ đầu trong dòng chảy thơ văn yêu nước cuối thế kỉ XIX, đặc biệt có giá trị là các bài như Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, Xúc cảnh.

- Truyện Lục Vân Tiên:

+ Nội dung tuy không mới khi đề cao chính nghĩa, đức hạnh nhưng tạo được những tấm gương gần gũi, sống động, cảm xúc.

+ Hình thức văn chương không trau chuốt, hoa mĩ mà nôm na, dễ hiểu, dễ nhớ, hấp dẫn từ đầu đến cuối.

Câu 4 (trang 53 SGK Ngữ văn 12, tập 1) 

Thơ văn yêu nước Nguyễn Đình Chiểu không chỉ xứng đáng sáng tỏ hơn nữa trong thời ấy mà còn trong thời hiện đại vì:

- Tấm gương cuộc đời và sức lay động, tính chiến đấu trong thơ văn yêu nước của ông có ý nghĩa quan trọng đối với công cuộc diệt trừ bè lũ cướp nước và bán nước đương thời (chống Pháp)

- Nâng cao tinh thần yêu nước thời hiện đại.

Câu 5 (trang 53 SGK Ngữ văn 12, tập 1)

Sức hấp dẫn của bài văn nghị luận không chỉ nằm ở nội dung mới mẻ, khoa học, chặt chẽ mà còn nằm ở nghệ thuật lập luận lôi cuốn:

- Kết hợp nhuần nhuyễn giữa lí lẽ mới mẻ, xác đáng và cảm xúc chân thành, nồng hậu.

- Cảm hứng ngợi ca, ngôn ngữ hấp dẫn, hình ảnh đặc sắc.

- Yếu tố biểu cảm góp phần quan trọng làm tăng sức thuyết phục của bài viết.

Luyện tập

Trả lời câu hỏi (trang 54 SGK Ngữ văn 12 tập 1)

- Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc có giá trị nội dung và nghệ thuật sâu sắc:

* Giá trị nội dung:

+ Khắc họa thành công vẻ đẹp tâm hồn, phẩm chất, sự hiên ngang, anh dũng của những người nông dân

+ Làm sống lại một thời lịch sử khổ đau mà huy hoàng, vĩ đại của dân tộc.

+ Lối viết cổ nhưng chan chứa cảm xúc, tấm lòng của tác giả nên đi sâu vào trái tim người đọc.

=> Qua tác phẩm, để lại cho thanh niên ngày nay nhiều bài học có giá trị sâu sắc: lòng yêu nước, tinh thần dũng cảm,...

* Giá trị nghệ thuật

+ Bố cục rõ ràng, mạch lạc, lập luận chặt chẽ, lí lẽ sắc bén

+ Kết hợp chặt chẽ nghị luận với biểu cảm

+ Hình ảnh, ngôn ngữ đặc sắc

=> Việc học những tác phẩm như "Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc là rất bổ ích.

Bố cục: 3 phần

- Phần 1 (từ đầu đến “cách đây một trăm năm”): Đặt vấn đề: Nguyễn Đình Chiểu – nhà thơ lớn của dân tộc

- Phần 2 (tiếp đó đến “hay của Lục Vân Tiên”): Giải quyết vấn đề: Vài nét về con người Nguyễn Đình Chiểu, thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu, Lục Vân Tiên là một tác phẩm có giá trị

- Phần 3 (còn lại): Kết thúc vấn về: Cuộc sống và sự nghiệp của Nguyễn Đình Chiểu là môt tấm gương sáng cho toàn dân tộc.

Nội Dung chính

Phạm Văn Đồng đã làm sáng tỏ mối liên hệ khăng khít giữa thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu với hoàn cảnh của tổ quốc lúc bấy giờ và thời đại hiện nay. Đồng thời, tác giả hết lòng ca ngợi Nguyễn Đình Chiểu, một người trọn đời dùng cây bút làm vũ khí chiến đấu cho dân, cho nước, một ngôi sao sáng trong nền văn nghệ của dân tộc Việt Nam.