Soạn bài: Lựa chọn trật tự từ trong câu (chi tiết)

Soạn Văn 8: Lựa chọn trật tự từ trong câu

• Soạn bài: Lựa chọn trật tự từ trong câu (ngắn nhất)
• Soạn bài: Lựa chọn trật tự từ trong câu (siêu ngắn)

I. Nhận xét chung

1. Có thể thay đổi trật tự từ trong những câu yên tâm theo những cách sau mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu:

- Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ.

- Cai lệ thét hằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất.

- Thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất.

- Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét.

- Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét.

- Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét.

…

2. Trật tự từ như trong đoạn trích là hợp lí nhất vì:

- Tác giả sắp xếp từ “roi” đứng đầu câu có tác dụng liên kết với câu trước, từ “thét” ở cuối câu có tác dụng liên kết với câu sau. Việc tác giả sắp xếp trật tự các câu như vậy có tác dụng bộc lộ sự hống hách tạn bào của tên cai lệ.

3. Chọn cách sắp xếp sau: "Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét."

⇒ Nhận xét: Câu này cũng thể hiện được thứ tự hành động trước sau của Cai Lệ nhưng vẫn không hay và thích hợp như câu tác giả sử dụng trong văn bản.

II. Một số tác dụng của sắp xếp trật tự từ

1.

a) – Các tư in đậm được liệt kê có tác dụng chỉ trạng thái tính chất của sự việc cái nào liệt kê trước thì kể trước, cái nào diễn ra sau thì kể sau.

b) – Nêu ra tên các nhân vật được kể trước sau đó kể ra các vật dụng mà họ sử dụng:

      + Trong liệt kê nhân vật, nhân vật nào quan trọng nêu trước, không quan trọng nêu sau (nhân vật cai lệ có quyền thế hơn người nhà lí trưởng).

      + Trong liệt kê vật sử dụng, ứng với nhân vật nào trước thì kể trước (cai lệ roi song còn người nhà lí trưởng mang tay thước và dây thừng).

2. Cách viết a hiệu quả hơn vì bảo đảm cân đối về nhịp điệu, hài hòa về ngữ âm của lời nói: Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín.

3. Nhận xét: Trật tự từ trong câu có thể nhằm :

- Thể hiện được thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, hoạt động, đặc điểm... (như thứ bậc quan trọng, thứ tự trước sau của hoạt động, trình tự quan sát của người nói);

- Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng;

- Liên kết câu với những câu khác trong văn bản;

- Đảm bảo sự hài hòa về ngữ âm của lời nói.

III. Luyện tập

Giải thích lí do sắp xếp trật tự từ

a. Việc sắp xếp các từ trong câu "..Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung,.." là sự sắp xếp theo trật tự thời gian, trật tự lịch sử từ trước đến sau. Nhấn mạnh thêm truyền thống bề dày lịch sử trải qua nhiều thời kì.

a. - Việc sắp xếp trật tự các từ trong câu "Đẹp vô cùng tổ quốc ta ơi" (đảo bộ phận cần nhấn mạnh lên trước) nhằm mục đích nhấn mạnh cái đẹp của non sông đất nước ta, thể hiện sự cảm thán ngạc nhiên trước vẻ đẹp kì vĩ ấy.

- "Nắng chói sông Lô, hò ô tiếng hát", gieo vần nối tiếp nhau làm cho âm hưởng của câu ngân nga tạo cảm giác vang vọng mãi không dứt

c. Việc sắp xếp trật tự các từ trong câu "Mật thám tôi cũng chẳng sợ, đội con gái tôi cũng chả cần.". Dụng ý tạo sự liên kết giữa các câu.