1. Văn bản và phương thức giao tiếp.
a. Khi muốn bày tỏ mong muốn, tư tưởng, tình cảm,… em cần nói hoặc viết ( văn bản)
b. Muốn bày tỏ tư tưởng, tình cảm, nguyện vọng một cách đầy đủ ta cần:
+ Nếu nói : Thì phải thể hiện được nội dung muốn truyền đạt rõ ràng, mạch lạc.
+ Nếu viết: Phải lựa cho từ ngữ hàm súc , ngắn gọn, dễ hiểu.
Do đó phải xác định được mục đích giao tiếp.
c. Câu ca dao được sáng tác để khuyên bảo chúng ta phải giữ cho mình lập trường, kiên định tránh vì người khác mà lung lay, đổ vỡ.
- Hai câu thơ liên kết với nhau theo cấu trúc của thơ lục bát ( chữ thứ 6 của hai câu liền vần với nhau,…)
- Câu ca dao đã biểu đạt được một ý hoàn chỉnh. Do đó câu ca dao có thể coi là một văn bản.
d. Lời phát biểu của thầy cô trong lễ khai giảng có là một văn bản. Vì:
+ Có chủ đề, tư tưởng
+ Có bố cục chặt chẽ, các phần liên kết với nhau.
+ Có mục đích truyền đạt ( giao tiếp)
Do đó nó thuộc văn bản nói.
đ. Bức thư viết cho bạn bè đó cũng là một dạng văn bản vì:
+ Có chủ đề
+ Có bố cục, phương thức biểu đạt.
+ Có mục đích giao tiếp.
Do đó nó là văn bản viết.
e. Tất cả đều là văn bản bởi nó có đầy đủ : phương thức biểu đạt, mục đích, nội dung, chủ đề, bố cục.
Một số văn bản có thể kể thêm như: đơn khiếu nại, truyện cười, thiệp mời, …
2. Kiểu văn bản và phương thức biểu đạt của văn bản.
STT |
Kiểu văn bản phương thức biểu đạt |
Mục đích giao tiếp Ví dụ |
|
1 |
Tự sự |
Trình bày diễn biến sự việc |
Truyền thuyết, sự tích, những bài văn kể chuyện. |
2 |
Miêu tả |
Tái hiện trạng thái sự vật, con người |
Tả người, tả vật, tả cảnh. |
3 |
Biểu cảm |
Bày tỏ, tình cảm, cảm xúc |
Thơ trữ tình, ca dao trữ tình. |
4 |
Nghị luận |
Nêu ý kiến đánh giá bàn luận |
Tục ngữ, văn chính luận, tuyên ngôn.. |
5 |
Thuyết minh |
Giới thiệu đặc điểm, tính chất, phương pháp. |
Thuyết minh về con vật, đồ vật, món ăn, đặc sản,.. |
6 |
Hành chính công vụ. |
Trình bày ý muốn, quyết định nào đó. Thể hiện quyền hạn, trách nhiệm giữa con người với con người. |
Đơn, công văn, nghị quyết,.. |
Bài tập.
Nội dung |
Phương thức |
Kiểu văn bản |
Hai đội bóng muốn xin phép sử dụng sân vận động thành phố. |
-Viết đơn xin sử dụng |
-Hành chính- công vụ |
Tường thuật lại diễn biến trận đấu bóng đá |
Kể |
Tự sự |
Tả lại những pha bóng đẹp trong trận đấu |
Tả |
Miêu tả |
Giới thiệu quá trình thành lập và thành tích thi đấu của cả hai đội |
Thuyết minh |
Thuyết minh |
Bày tỏ lòng yêu mến bóng đá |
Biểu cảm |
Biểu cảm |
Bác bỏ cho rằng bóng đá là môn thể thao tốn kém, làm ảnh hưởng không tốt tới việc học tập và công tác của nhiều người. |
Nghị luận |
Nghị luận |
Câu 1 (trang 17 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
a) Tự sự vì có đầy đủ cốt truyện, nhân vật, sự kiện, ..
b) Miêu tả vì nó đã đặc tả cảnh đêm trăng
c) Nghị luận vì nêu lên ý kiến, bình luận về lợi ích của học tập
d) Biểu cảm vì bộc lộ cảm xúc tự hào của cô gái…
e) Thuyết minh vì cho ta thêm tri thức về hướng quay của mặt trời.
Câu 2 (trang 17 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Truyền thuyết Con Rồng cháu Tiên thuộc kiểu văn bản tự sự vì nó kể lại quá trình Lạc Long Quân, Âu Cơ đến với nhau và nguồn gốc của người Việt.