Soạn văn 6 trang 22 Bài: Bánh chưng bánh giầy - Kết nối tri thức

Hướng dẫn Soạn Bài Bánh chưng bánh giầy ngắn gọn, hay nhất. Trả lời toàn bộ các câu hỏi trong SGK Ngữ Văn 6 bộ Sách Kết nối tri thức theo chương trình mới.

I. Tìm hiểu tác phẩm Bánh chưng bánh giầy sách Kết nối tri thức để soạn bài Bánh chưng bánh giầy 

1. Bố cục bài Bánh chưng bánh giầy

- Đoạn 1 (Từ đầu … đến “chứng giám”): Vua chọn người nối ngôi.

- Đoạn 2 (Tiếp theo … đến “nặn hình tròn”): Cuộc đua tài.

- Đoạn 3 (Còn lại): Kết quả thi tài.

2. Tóm tắt bài Bánh chưng bánh giầy

   Vua Hùng Vương thứ sáu muốn tìm trong số hai mươi người con trai một người thật tài đức để nối ngôi nên đã ra điều kiện: không nhất thiết là con trưởng, ai làm vừa ý nhà vua trong lễ Tiên vương sẽ được truyền ngôi.

   Các lang đua nhau sắm lễ thật hậu, thật ngon. Lang Liêu, người con trai thứ mười tám, rất buồn vì nhà nghèo, chỉ quen với việc trồng khoai trồng lúa, không biết lấy đâu ra của ngon vật lạ làm lễ như những lang khác. Sau một đêm nằm mộng, được một vị thần mách nước, chàng bèn lấy gạo nếp, đậu xanh và thịt lợn làm thành hai thứ bánh loại hình tròn, loại hình vuông dâng lên vua. Vua thấy bánh ngon, lại thể hiện được ý nghĩa sâu sắc nên lấy hai thứ bánh ấy tế Trời, Đất và lễ Tiên vương, đặt tên bánh hình tròn là bánh giầy, bánh hình vuông là bánh chưng và truyền ngôi cho Lang Liêu.

II. Hướng dẫn soạn Bánh chưng bánh giầy sách Kết nối tri thức

1. Đọc văn bản

a. Hoàn cảnh và sự việc được kể.  

- Hoàn cảnh:

+ Vua đã già muốn truyền ngôi.

+ Vua có 20 người con trai.

+ Giặc ngoài đã yên, đất nước thái bình, nhân dân no ấm.

- Ý của vua: Người nối ngôi vua phải nối được chí vua, không nhất thiết là con trưởng.

- Hình thức: Vua ra một câu đố - nhân lễ Tiên Vương, các Lang dâng lễ vật sao cho vừa ý vua sẽ được nối ngôi. 

→ Vua chú trọng tài trí, tấm lòng hơn trưởng thứ.

- Các Lang thi nhau làm cỗ thật hậu, thật ngon. Sai người đi tìm của quý trên rừng dưới biển, làm sơn hào hải vị, nem công chả phượng.

- Kết quả cuộc thi : Lang Liêu được chọn làm người nối ngôi.

b. Những đặc điểm chính của nhân vật Lang Liêu.   

- Lang Liêu:

+ Trong các con vua, chàng là người thiệt thòi nhất.

+ Tuy là Lang nhưng từ khi lớn lên chàng ra ở riêng, chăm lo việc đồng áng, trồng lúa, trồng khoai. → Thân là con vua nhưng phận thì gần gũi với dân thường.

+ Chàng được thần báo mộng gợi ý lấy gạo làm bánh. Từ gợi ý, Lang Liêu đã làm ra hai loại bánh rất ngon và ý nghĩa.

c. Những truyền thống tốt đẹp của người Việt được câu chuyện ca ngợi.  

- Giải thích nguồn gốc hai loại bánh cổ truyền.

- Giải thích phong tục làm bánh chưng, bánh giầy và tục thờ cúng tổ tiên của người Việt.

- Đề cao nghề nông trồng lúa nước.

- Quan niệm duy vật thô sơ về Trời, Đất.

- Ước mơ vua sáng, tôi hiền, đất nước thái bình, nhân dân no ấm.

2. Sau khi đọc – Trả lời văn bản

Câu 1 ( trang 12 sgk ngữ văn 6 tập 1)

- Vua Hùng chọn người nối ngôi khi đất nước thanh bình và nhà vua đã già

- Ý định của vua: Người nối ngôi phải nối được chí vua, không nhất thiết phải là con trưởng

- Hình thức: thử tài (nhân lễ Tiên Vương, ai làm vừa ý vua sẽ được nối ngôi

Câu 2 (trang 12 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Trong các con vua, chỉ Lang Liêu được giúp đỡ vì:

- Mẹ chàng trước kia bị vua ghẻ lạnh, Lang Liêu chịu nhiều thiệt thòi nhất

- Tuy là hoàng tử nhưng chàng ra khỏi cung vua, sống cuộc đời lương thiện bằng lao động.

- Lang Liêu hiểu được ý của thần, và tự sáng tạo thành hình của bánh.

Câu 3 (trang 12 sgk ngữ văn 6 tập 1)

    Hai thứ bánh đó thể hiện công sức lao động chăm chỉ, cần cù và thể hiện sự quý trọng nghề nông, quý trọng sản phẩm do con người làm ra; hai thứ bánh đó thể hiện ý tưởng sáng tạo sâu xa: bánh tròn tượng hình Trời, bánh vuông tượng hình Đất, với cách thức gói "các thứ thịt mỡ, đậu xanh, lá dong là tượng cầm thú, cây cỏ muôn loài" và "lá bọc ngoài, mĩ vị để trong" thể hiện mối quan hệ khăng khít giữa con người với thiên nhiên trong lối sống và trong nhận thức truyền thống của người Việt Nam; đồng thời thể hiện truyền thống đoàn kết, gắn bó và tinh thần đùm bọc nhau giữa những người dân đất Việt vốn là anh em sinh từ một bọc trứng Lạc Long - Âu Cơ.

- Việc vua Hùng chọn Lang Liêu nối ngôi chứng tỏ vua trọng người vừa có tài có đức vừa có lòng hiếu thảo; đồng thời qua đó cũng đề cao lao động và phẩm chất sáng tạo trong lao động của nhân dân.

Câu 4 (trang 12 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Ý nghĩa của truyền thuyết Bánh chưng, bánh giầy:

- Giải thích nguồn gốc của bánh chứng, bánh giầy, vừa phản ánh thành tựu

- Phản ánh thành tựu văn minh nông nghiệp ở buổi đầu dựng nước

- Đề cao lao động, đề cao nghề nông

- Thể hiện sự thành tâm thờ kính Trời Đất, tổ tiên của nhân dân ta.

III. Tổng kết bài soạn Bánh chưng bánh giầy sách Kết nối tri thức

1. Giá trị nội dung bài Bánh chưng bánh giầy

   Truyền thuyết “Bánh chưng, bánh giầy” vừa giải thích nguồn gốc của bánh chưng, bánh giầy, vừa phản ánh thành tựu văn minh nông nghiệp ở buổi đầu dựng nước với thái độ đề cao lao động, đề cao nghề nông và thể hiện sự thờ kính Trời, Đất, tổ tiên của nhân dân ta.

2. Đặc sắc nghệ thuật bài Bánh chưng bánh giầy

-  Sử dụng chi tiết tưởng tượng kì ảo.

-  Lối kể chuyện dân gian: Theo trình tự thời gian.

IV. Dàn ý bài Bánh chưng bánh giầy sách Kết nối tri thức

1. Mở bài

- Bánh chưng, bánh giày vốn là loại bánh xuất hiện từ rất lâu đời trong văn hóa ẩm thực của người Việt, đặc biệt trong dịp tết Nguyên Đán thì lại càng không thể thiếu.
- Truyền thuyết Bánh chưng bánh giày là câu chuyện giải thích cho sự ra đời của hai thứ bánh với nhiều ý nghĩa tốt đẹp.

2. Thân bài

* Bối cảnh:
- Đời vua Hùng thứ 6, đất nước đã yên bình, nhiệm vụ mới là làm sao duy trì được cảnh thịnh trị, nhân dân ấm no.
- Vua Hùng tuổi cao sức yếu, cần một người tài giỏi nối ngôi.
- Vua nghĩ ra cuộc thi tài làm cỗ cúng, với dụng ý mà không ai đoán được.

* Lang Liêu:
- Hoàn cảnh: Con thứ 18, mẹ mất sớm, bị ghẻ lạnh, quanh năm với ruộng đồng, nhà không có gì ngoài khoai sắn.
- Phẩm chất:
+ Sống giản dị, gần gũi với nhân dân, gắn bó với đồng ruộng, cần cù, chăm chỉ và biết quý trọng những thành quả lao động mình làm ra.
+ Biết tôn kính tổ tiên, kính trọng cha mẹ.
+ Được thần tiên giúp đỡ, thông minh, kiên nhẫn, cần cù tạo ra hai thứ bánh ngon và nhiều ý nghĩa dâng lên tổ tiên.

* Ý nghĩa bánh chưng bánh giày:
- Biểu trưng cho trời và đất song hành, là lòng tôn kính của con cháu với ông bà
- Tượng trưng cho những sản phẩm của nghề trồng trọt và chăn nuôi, là biểu tượng cho những sản vật của nghề nông, là sự đề cao nghề nông nghiệp truyền thống của nước ta
- Thể hiện những phẩm chất cao đẹp của người Việt ta, biết đùm bọc chở che, sống khiêm nhường giản dị.
=> Bánh chưng, bánh giày không chỉ quý ở chỗ ngon mà còn quý phần nhiều ở ý nghĩa và công sức sáng tạo của người làm, chứng tỏ được cả cái chí, cái tài và cái nhân phẩm đạo đức đáng quý của Lang Liêu, ngoài chàng ra chẳng ai có thể xứng đáng với ngôi vua hơn cả.

3. Kết bài
- Bánh chưng, bánh giày là một truyền thuyết hấp dẫn vừa giải thích được sự ra đời đặc biệt của hai thứ bánh truyền thống.
- Phản ánh những thành tựu trong nền nông nghiệp của đất nước ta vào những năm đầu dựng nước, ca ngợi tinh thần lao động miệt mài, sự sáng tạo trong công việc, đề cao những đức tính tốt đẹp của con người trong cuộc sống và tục lệ thờ cúng tổ tiên, trời đất.

LUYỆN TẬP 

Trả lời câu 1 (trang 12 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Trao đổi ý kiến: ý nghĩa của phong tục ngày Tết nhân dân ta làm bánh chưng, bánh giầy.

Trả lời:

   Ý nghĩa của phong tục ngày Tết nhân dân ta làm bánh chưng, bánh giầy là đề cao nghề nông, đề cao sự thờ kính Trời, Đất và tổ tiên của nhân dân ta. Cha ông ta đã xây dựng phong tục tập quán của mình từ những điều giản dị nhưng rất thiêng liêng, giàu ý nghĩa. Quang cảnh ngày Tết nhân dân ta gói hai loại bánh này còn có ý nghĩa giữ gìn truyền thống văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc và làm sống lại câu chuyện Bánh chưng, bánh giầy trong kho tàng truyện cổ tích Việt Nam.

Trả lời câu 2 (trang 12 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Đọc truyện Bánh chưng bánh giầy, em thích nhất chi tiết nào? Vì sao?

Trả lời:

Các em có thế nêu theo sự cảm nhận của mình, đây chỉ là một ví dụ:

- Chi tiết Lang Liêu nằm mộng thấy thần đến khuyên bảo: "Trong trời đất, không có gì quý bằng hạt gạo...". Đây là chi tiết thần kì làm tăng sức hấp dẫn cho truyện. Trong các con vua, chỉ có Lang liêu mới được thần giúp đỡ. Chi tiết này còn nêu bật được giá trị của hạt gạo ở một đất nước mà cư dân sống bằng nghề nông và hạt gạo là lương thực chính; đồng thời chi tiết này thể hiện một cách sâu sắc cái đáng quý, đáng trân trọng của sản phẩm do con người làm ra.