Vi sinh vật (micro-organism) bao gồm nhóm chính là vi khuẩn và virus, trong đó:
- Vi khuẩn có đầy đủ những đặc điểm của vi sinh vật như: Tự tổng hợp chất dinh dưỡng, có khả năng tự phát triển và nhân lên. Vi khuẩn là những vi sinh vật đơn bào, không có màng nhân, nhân tế bào là một chuỗi ADN không có thành phần protein. Tuy nhiên chúng có một vài cơ quan có khả năng vận chuyển di truyền phức tạp y như những sinh vật phát
- Virus là loại ký sinh trùng không có khả năng sinh sản. Nếu virus xâm nhập vào tế bào từ đó tạo ra nhiều tế bào hơn. Nó sống phụ thuộc vào vật chủ ký sinh, chỉ có thể sinh sản khi có tế bào vật chủ.
Vi sinh vật có những đặc điểm đặc trưng như:
- Kích thước của vi sinh vật siêu nhỏ, tính bằng đơn vị Micromet
- Không thể quan sát vi sinh vật bằng mắt thường
- Sinh sản theo hình thức vô tính
Sinh sản của vi sinh vật mang ý nghĩa quan trọng đối với sự sinh trưởng của quần thể sinh vật, bởi đây là quá trình tạo nên các tế bào mới, từ đó góp phần làm tăng lên về số lượng tế bào trong quần thể. Hiểu một cách đơn giản nhất sinh sản chính là cơ sở tạo nên sinh trưởng.
Vi khuẩn chỉ sinh sản theo hình thức sinh sản vô tính. Chúng sinh sản theo hình thức sinh đôi hay trực phân. Trong quá trình này một tế bào mẹ sẽ chia thành 2 tế bào con, sau đó tạo ra vách ngăn để ngăn đôi tế bào mẹ. Tốc độ phân chia nhanh nhất là 5 phút/ lần và lâu nhất là 18 giờ/ lần, tương ứng lần lượt là vi khuẩn tả và vi khuẩn lao.
Điểm đặc biệt là không sinh sản hữu tính nhưng đột biến trong quá trình di truyền vẫn có thể xảy ra.