Phân tích đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của truyện thần trụ trời (3 mẫu)

Thần Trụ Trời chính là vị thần không còn xa lạ gì đối với những người con Việt Nam vì nó mang đến nét văn hóa của bản sắc dân tộc Việt Nam. Để giúp các bạn hiểu hơn về Thần Trụ Trời, Toploigiai đã mang tới bài viết sau đây, mời các bạn cùng tham khảo.

Dàn ý Phân tích, đánh giá truyện Thần Trụ Trời

* Mở bài

- Giới thiệu về truyện Thần Trụ Trời 

* Thân bài

- Thần Trụ Trời giải thích quá trình tạo lập trái đất bằng những yếu tố kì ảo

- Truyện Thần Trụ Trời thể hiện được khả năng sáng tạo và trí tưởng tượng của người Việt cổ

- Sử dụng nghệ thuật, thủ pháp cường điệu, phóng đại kết hợp bằng cách dùng các chi tiết hư cấu tạo 

- Tạo nên câu chuyện đầy sức hấp dẫn và thuyết phục đối với người đọc.

* Kết bài

- Nhận xét về giá trị nghệ thuật của truyện Thần Trụ Trời

Phân tích, đánh giá  truyện Thần Trụ Trời - mẫu 1

Việt Nam có hệ thống truyện thần thoại nổi tiếng với kho tàng truyện khổng lồ. Trong đó có tác phẩm Thần Trụ Trời một trong những tác phẩm đầu tiên được ra đời, được dân gian truyền miệng từ thời tối cổ đến hiện tại. Truyện muốn giải thức về nguồn gốc của các hiện tượng thiên nhiên như vì sao có trời, có đất, trời đất phân đôi, có biển, núi, sông,…

Qua đó cũng thể hiện được khát khao chinh phục vĩ trụ của người Việt cổ cũng mãnh liệt như nhiều dân tộc khác trên toàn thế giới. Vì chưa có sự phát triển của khoa học nên họ sáng tạo ra vị thần khổng lồ để giải thích các hiện tượng tự nhiên của vũ trụ một cách rất ngây thơ và giản đơn. Độc giả ngày nay cảm nhận được sự hồn nhiên, vô tư và ước mơ của người Việt cổ xưa. Người Việt cổ đã đã nhân cách hóa vũ trụ thành một vị thần đó là thần Trụ Trời.

Thần Trụ Trời được miêu tả với sự hào quang, phi thường của nhân vật với tính cách được tô điểm một cách kì lạ. Thần Trụ Trời đầu tiên được miêu tả đến là sự xuất hiện với hành động vươn vai đứng dậy, đội trời lên đầu, giang chân đạp xuống đất để tạo thiên lập địa, đây cũng là hành động phổ biến của các vị thần khác trên thế giới. Thần Trụ Trời của Việt Nam và Trung Quốc đã có những hành động giống hệt nhau như vậy. Điểm khác biệt của thần Trụ Trời đó là ban đầu vũ trụ được sinh ra giống như một quả trứng, ông đã dùng chân đạp cho quả trứng tách đôi sinh ra vùng trời và vùng đất. Ông cứ tiếp tục làm như vậy để phân biệt rõ vùng trời và cùng đất với nhau, xây dựng thành những chiếc cột chống trời.

Như vậy thấy được việc khai thiên lập địa của ông Bàn Cổ Trung Quốc và Thần Trụ Trời ở Việt Nam có điểm giống nhau mà cũng mang theo những nét riêng của mình. Từ đó cũng thể hiện được nét chung, nét riêng của kho tàng thần thoại các dân tộc trên thế giới. Người Việt đã dùng sự thông minh, sáng tạo của mình để bổ sung cho kho tàng truyện thần thoại của Việt Nam. Đến bây giờ, có thể đánh giá kho tàng thần thoại Việt Nam thật sự đa dạng, sáng tạo, phong phá và mang nhiều màu sắc nổi bật. Sử dụng nghệ thuật phóng đạt để miêu tả các nhân vật để các nhân vật có sức sống bền bỉ, sống mãi với thời gian, vượt qua thời gian để đến với chúng ta ngày nay và cả mai sau. Thần thoại đã giúp cho con người Việt Nam có nếp cảm, nếp nghĩ, sự tư duy phong phú và phóng khoáng.

Thần Trụ Trời giải thích rõ cho người đọc về sự hình thành hay ho, kì lạ của trời, đất, biển, sông, núi,…bằng sự sáng tạo của người Việt Cổ. Tuy mang theo yếu tố hoang đường nhưng đó cũng là do tổ tiên ta xây dựng nên lên đó chính là nét văn hóa riêng mang đậm bản sắc của dân tộc.

Phân tích, đánh giá truyện Thần Trụ Trời - mẫu 2

Loài người, một sinh thể được cấu tạo từ hàng ngàn vật chất trong vũ trụ, là bậc tiến hoá cao nhất, có đầy đủ những giác quan, cảm xúc và trí tuệ. Nguồn gốc của loài người là một vấn đề mà bất kì một ai, một lĩnh vực nào cũng đều muốn tường tận hiểu rõ. Mỗi một lĩnh vực đều có những khái niệm riêng để lí giải về nguồn gốc hình thành đất trời, con người bắt đầu xuất hiện trên cõi đời này với hình hài như thế nào, trải qua những gì để có được “loài người” như hiện nay. Triết học, khoa học, … đều đưa ra những lí lẽ để lí giải những thắc mắc ấy như thuyết tiến hoá, hay phần xác và phần hồn được sinh ra từ tư tưởng của triết học, … .Từ xa xưa, tổ tiên ta đã có những hiểu biết và quan niệm về các vị thần, họ cho rằng đất, trời, nước, con người, loài vật đều do một tay các vị thần tạo ra. Chính vì vậy ở kho tàng văn học, những giai thoại, ghi chép về các vị thần trong các tác phẩm thần thoại nhiều vô số kể, trong đó có thể kể đến Thần trụ trời, vị thần sinh ra bởi trí tưởng tượng của con người thời cổ đại với nhiều công lao to lớn trong quá trình dựng đất dựng trời. Những giai thoại lưu truyền ấy như trở thành một phần không thể thiếu trong công cuộc đi tìm về nguồn gốc và lịch sử tạo dựng thế giới. Không phải vì những điều như vậy mà nó được lưu truyền tới ngày hôm nay, đó cũng là một trong những tri thức ban đầu để gợi mở nên vũ trụ đa dạng hoá về bề dày của  nhân loại sau này. 

Thần thoại là một trong những thể loại văn học dân gian, có những giai thoại được truyền miệng, cũng có những giai thoại được ghi chép lại, nhưng với thể loại này được ghi chép lại rất muộn nên có rất ít những tác phẩm viết về thần thoại ở trên giấy được lưu truyền cho đến ngày nay. Thần thoại thường kể, viết về truyền thuyết các vị thần, những nhân vật văn hoá, những người anh hùng, đào sâu vào hành động và đóng góp của các nhân vật ấy đối với quá trình phát triển và hoàn thiện thế giới loài người, những nhân vật ấy cũng là một phần trong các giá trị tinh thần của con người thời bấy giờ, chính họ đã nuôi dưỡng những gì đơn thuần nhất bên trong suy nghĩ và đời sống tinh thần của loài người, vì vậy nhân vật thần thoại không chỉ sống trong các giai thoại viết về họ mà còn hiện hữu trong đời sống tinh thần, đó là niềm tin của người Việt cổ vào những kiến thức sơ khai thuở hồng hoang. Kho tàng các thể loại văn học đồ sộ của nên văn hiến ngàn năm nước Việt có vô vàn các thể loại khác nhau, nhưng mỗi thể loại đều có cho mình một màu sắc riêng để phân biệt với các thể loại khác. Điều làm nên sự khác biệt của thần thoại là khoảng không gian và thời gian trong tác phẩm, bên cạnh đó là nét đặc biệt đến từ các nhân vật được đề cập, không gian và thời gian trong các tác phẩm thần thoại đều là ở những lúc vũ trụ đang trong quá trình tạo lập, cái lúc mà trời đất hoà vào làm một chưa phân định rõ ràng, mọi sinh vật chưa xuất hiện, tất cả chỉ là một mớ hỗn độn. Các nhân vật trong thần thoại là những vị thần, nhân vật văn hoá, anh hùng, có sức mạnh phi thường để thực hiện những việc phi thường. Và cốt truyện đầy những chi tiết kì ảo, lí thú nhưng dựa trên nhiều điều mà người sáng tác tiếp nhận và quan sát được trong quá trình tồn tại của họ, nó xoay quanh việc tạo lập nên trời và đất, tạo ra tổ tiên của loài người. Sự mạch lạc, logic trong những chi tiết và chuỗi các sự kiện của các tác phẩm thần thoại cũng là một điều khiến thể loại này có nét riêng, các chuỗi sự kiện đều gắn liền với một hiện tượng đời sống nào đó nên tạo vẻ chân thật và cuốn hút, dễ dàng để người nghe người đọc tiếp nhận trong quá trình thưởng thức nghệ thuật. Tác phẩm Thần trụ trời thuộc nhóm thần thoại về nguồn gốc vũ trụ và các hiện tượng tự nhiên, ở đây nói về sự tò mò của con người thuở ấy về nguồn gốc phát triển của chính không gian họ sinh sống, họ đã giải thích quá trình vận động ấy theo lối tư duy của họ, chính là do Thần trụ trời chống trời đạp đất tạo nên. Thông qua tác phẩm này ta có thể thấy cách hiểu của người xưa rằng vì sao có trời và đất, vì sao đất lại gồ ghề, trời lại ở trên cao, … dù không thực tế so với tư duy hiện đại của chúng ta ngày nay những cũng là một trong những sự cố gắng, tìm tòi, sáng tạo trong các lĩnh vực.

    Từ xưa đến nay người Việt ta có truyền thống luôn học hỏi, sáng tạo ra những điều mới mẻ để giải thích cho các hiện tượng xung quanh mình, chính vì vậy việc sáng tác ra những tác phẩm thần thoại để giải thích cho việc hình thành muôn loài, làm sao trời đất xuất hiện cũng đã thể hiện truyền thống quý báu ấy. Điều đó cho ta thấy sự cố gắng, phấn đấu trong chính những điều nhỏ nhặt từ suy nghĩ của họ, họ muốn làm chủ bản thân, làm chủ không gian sống, vì vậy họ tự tạo ra những vị thần của riêng mình, đó là tổ tiên của loài người, tổ tiên của loài người đã tạo ra con cháu của họ sau này, đó chính là những bước đầu chinh phục vũ trụ bao la của con người, dù chỉ là những điều hư cấu viễn vông. Một vũ trụ rộng lớn bao la như thế nhưng qua nét tư duy của con người nó đã được nhân cách hoá thành một vị thần, có đầy đủ quyền năng và sức mạnh, sự phi thường, là kẻ tạo lập trật tự cho một vũ trụ hỗn độn, ban cho loài người và các sinh vật khác hình hài, đặc điểm riêng biệt, từ đó dựa vào những mối quan hệ hỗ trợ lẫn nhau đề cùng tồn tại và phát triển cho đến ngày nay. Người Việt cổ chỉ tôn sùng vị thần mà do chính họ tạo nên, người đã giúp họ có được cuộc sống và lẽ tồn tại. Đất nước ta có nhiều dân tộc anh em, bởi vậy những vị thần được mỗi dân tộc sùng bái đều khác nhau, mỗi một vị thần của một dân tộc nào đó đều mang đậm bản sắc văn hoá của chính dân tộc đó. Nếu người Kinh có Thần trụ trời, người đội trời đạp đất phân chia lại vũ trụ, thì trong văn hoá của dân tộc khác cũng có những vị thần riêng của họ. Người Dao có Thần Bàn Cổ, người Ê-đê có Ai Điê, người Chăm có Tầm Thênh, người Mường có Bà Nhần và Ông Chống Trời, người Thái có Then Luông, người Mông có Dự Nhung, … Mỗi một dân tộc đều có những bậc thánh mà họ trung thành, tín ngưỡng, đó chính là cội nguồn của họ, dù chỉ là những lưu truyền hư cấu nhưng đó là một nét văn hoá đặc trưng cho truyền thống dân tộc. 

     Ngay từ đầu tác phẩm, Thần trụ trời xuất hiện với sự phi thường và đầy tính phóng đại . Dáng người thần khổng lồ, to hơn bất cứ thứ gì tồn tại trên đời này, thần ở trong mớ hỗn độn của vũ trụ kia đã lâu, đứng dậy đi một bước tưởng chừng như đi hết vùng này đến vùng khác. “Thần đứng dậy, ngẩng đầu đội trời lên, rồi tự mình đào đất, đập đá, đắp thành một cái cột vừa cao, vừa to để chống trời…Thần hì hục vừa đào vừa đắp, chẳng bao lâu, cột đá cứ cao dần và đẩy vòm trời lên mãi…”. Thế là trời đất lúc này được chia làm hai hần, mặt đất thì như một cái mâm vuông vức, trời thì tròn như cái bát úp lại, ở ngoài xa xa kia nơi trời và đất giao nhau gọi là đường chân trời. Cái vũ trụ lộn xộn bất phân kia nay nhờ công sức của Thần trụ trời mà rõ ràng, chính vị vậy con người xưa lấy làm biết ơn công lao trời bể ấy. Ta có thể thấy nét tương đồng của hình dáng trời và đất trong một số giai thoại khác, chẳng hạn như Sự tích bánh chưng bánh giầy. Vào đời vua Hùng, vì muốn tìm người kế vị trong số những hoàng tử của mình, Vua Hùng đã ra lệnh cho ai tìm được món ngon vật lạ để làm lễ cúng trời đất tổ tiên thì sẽ được truyền ngôi cho. Thấy vậy các hoàng tử thi nhau tìm đủ thứ của ngon vật lạ trên khắp đất nước này, riêng chỉ có hoàng tử Lang Liêu là chưa tìm được món gì ưng ý và đủ trịnh trọng để tế trời đất. Vì tính tình hiền lành lại chịu khó , nên được thần mách bảo lấy gạo làm bánh, một chiếc hình tròn một chiếc hình vuông để tượng trưng cho trời đất, nhân thì đặt bên trong bánh để tượng hình cho công ơn cha mẹ. Vậy là Lang Liêu được chọn làm người kế vị, từ đó về dau chiếc bánh vuông được gọi là bánh chưng, tượng trưng cho đất mẹ, bánh tròn gọi là bánh giầy, tượng trưng cho chúa trời, sau này mỗi ngày giỗ tổ bái tế đều sử dụng bánh chưng bánh giầy. Đó là một trong những truyền thuyết về hình dáng của đất và trời trong trí tưởng tượng của người Việt ta, là những giá trị tinh thần cao quý trong tinh hoa văn hoá đất Việt. 

      Khi trời đã cao và đã khô, thần lại phá cái cột chống trời đi, thần lấy đất đá vỡ vụn từ cái cột ném đi khắp nơi trên đất, những chỗ nào thần ném đá tới thì hình thành gò, thành đồi, nhấp nhô gồ ghề lên trên bề mặt của đất, đó là lí do tại sao mặt đất của ta ngày nay không bằng phẳng, địa hình phân hoá có chỗ cao, chỗ thấp, chia thành vùng núi, hay bình địa. Cột trụ trời đã bị thần phá đi, nhân gian lưu truyền cái gốc của cột nay là núi Yên Phụ toạ lạc tại vùng Hải Dương ngày nay. Còn những chỗ trước kia thần lấy đất đắp thành cột thì nay tạo thành các đại dương bao la, rộng lớn, là nơi hội tụ của mọi nguồn nước trên trái đất đổ về đó.

“Ông Đếm cát

 Ông Tát bể

 Ông Kể sao

 Ông Đào sông

 Ông Trồng cây

 Ông Xây rú

Ông Trụ Trời”

Sau khi thần Trụ Trời hoàn thành xong công việc của mình thì những vị thần khác thay phần của ông tiếp tục những công việc để hoàn thành một thế giới sống hoàn hảo cho các sinh vật. Họ là những vị thần đầy quyền năng, cũn giống như ông Thần Trụ Trời, có công xây dựng và tạo lập nên đất trời. 

  Ấy mới thấy cái hay, phân chia đất trời không chỉ là tạo môi trường sống cho sinh vật, mà qua những giai thoại ấy lại trở thành những khía cạnh của nghệ thuật. Có đất phải có nước, thổ và thuỷ song hành cùng nhau, trong nhu có cương, hỗ trợ nhau trong mọi mối quan hệ cộng tác, đó là nghệ thuật trong đôi mắt của loài người. Dù là thuỷ hay thổ, cũng là những nguồn tài nguyên mà con người có thể tận dụng trong quá trình lao động và tồn tại, phát triển. Con người có thể chinh phục những đỉnh núi cao, có thể chinh phục đáy đại dương sâu thẳm, là những thử thách mà vị thần của họ tạo ra để hoàn thiện con người hơn, trong quá trình tồn tại, họ sẽ phải đối mặt với những thử thách, gian truân như leo núi cao xuống vực sâu, không chỉ thử lòng gan dạ mà còn rèn luyện cho họ những đức tính nên có để tạo nên một xã hội có nền văn minh tiên tiến. Ta thấy thần thoại không chỉ đơn thuần là những mẫu chuyện hay một chuỗi các sự kiện chỉ mang tính giải trí, mà nó còn chứa đựng những thông điệp nhân văn cao cả. Mỗi một tác phẩm chân chính được mọi người đón nhận như vậy phải có những dụng ý mang tính triết lí và sâu xa thì mới tồn tại và băng hoại với thời gian được. 

    Trải qua không biết bao nhiêu là sự thay đổi của các cuộc kiến tạo lịch sử, những giai thoại về thần thoại vẫn được lưu truyền từ đời này sang đời khác. Người Việt vẫn không ngừng sáng tạo, bồi đắp thêm vào những mẫu chuyện ấy, nó không làm mất đi tính vốn có ban đầu của nó mà còn tăng thêm những giá trị mà con người muốn gửi gắm thêm vào để ngày càng làm cho những giá trị ấy tăng sức thuyết phục, và còn góp phần tạo thêm những giá trị nhân bản khác vào. Chính những điều đó đã làm cho nền văn học nghệ thuật nói chung ngày càng trở nên phong phú và đa dạng, nhưng câu chuyện thần thoại nói riêng thì càng ngày được phổ biến hơn và dễ dàng được người đọc tiếp nhận và thưởng thức. Những nhân vật thần thoại không chỉ là những người có công tạo nên đất nên trời nữa mà còn là những nét văn hoá đặc trưng trong suy nghĩ của người Việt xưa và nay. Những vị thần thánh như là chỗ dựa tinh thần, nơi mà con cháu của họ có thể lấy làm tin tưởng và hưởng phước lành, đó không phải là mê tín thái quá mà đơn giản chỉ là cảm giác yên bình và tịnh tâm khi có những vị thánh nhân từ thuở hồng hoang khai thiên lập địa bảo hộ cho bản thân mình. Những niềm tin như vậy góp phần làm cho hình tượng của các nhân vật thần thoại sống mãi với hậu nhân của họ.

    Thần thoại Thần Trụ Trời đã mở ra một không gian đầy sự li kì với những phép nhiệm màu đến từ các vị thần có công khai thiên lập địa từ thuở hồng hoang, khi đất trời bất phân. Những yếu tố kì ảo của tác phẩm là điều cốt lõi tạo nên sự lí thú của chính nó, dễ dàng lôi cuốn người đọc vào những mẫu chuyện huyền bí và bí ẩn từ thuở xưa kia, khiến cho con người ta hiểu được rằng tổ tiên của chúng ta đã quan niệm đất trời được tạo lập như thế nào… Các nhân vật thần thoại cũng trở nên gần gũi và gắn kết với đời sống của con người hơn, trở thành những điều không thể thiếu trong bất kì một hoạt động văn hoá nghệ thuật nào. Cốt truyện được xây dựng theo hướng huyền ảo, tưởng chừng như người đọc được hoà mình vào thế giới nhiệm màu của các vị thần, không chỉ tạo nên sức hấp dẫn mà còn làm cho Thể loại thần thoại trở nên gắn kết với hiện thực, không xa rời thực tiễn và nhạt nhoà trong vô vàn những thể loại văn học khác hiện nay. 

   Thần thoại về Thần Trụ trời đã cho người đọc những hiểu biết về cách mà có trời có đất như hiện nay, giải thích tại sao mặt đất hình vuông mà trời hình tròn, tại sao có sông rồi biển, rồi lại có núi có đá,… những sáng tạo trong tư duy của người xưa tuy xa rời thực tế và đi ngược lại với những yếu tố khoa học nhưng không thể phủ nhận được sự tồn tại của những điều đó. Dù đó là những yếu tố siêu thực nhưng cũng là do tổ tiên xưa của ta xây dựng nên, đó là nét văn hoá lưu truyền, đậm đà bản sắc dân tộc, là một nét đẹp không thể thiếu trong suốt hàng triệu năm khai thiên lập địa. Nó cho ta có tinh thần hướng về nguồn cội, phải biết “Uống nước nhớ nguồn”, vì đó là một đạo lí cơ bản khi ta mang hình hài của một cọn người và tồn tại trên cõi đời này 

       “Cây có gốc mới nở cành xanh lá,
            Nước có nguồn mới bể cả sông sâu.
            Người ta nguồn gốc từ đâu,
            Có tổ tiên trước rồi sau có mình

---------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Phân tích, đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của truyện Thần Trụ Trời. Hi vọng qua bài viết, các bạn sẽ học tập tốt hơn. Mời các bạn đến với câu hỏi tiếp theo.