Phân tích bài Tấm Cám học sinh giỏi

Tuyển tập Phân tích bài Tấm Cám học sinh giỏi cực hay, chi tiết, đầy đủ nhất dành cho các bạn học sinh giỏi và thầy cô giáo chuyên văn.

Phân tích bài Tấm Cám học sinh giỏi - Bài mẫu 1

      Tấm Cám là một câu chuyện cổ tích độc đáo để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc. Xung quanh câu chuyện này có biết bao vấn đề cần luận bàn, nhưng trong phạm vi bài viết này người viết nên đưa ra hai vấn đề để người đọc cùng xem xét, đánh giá. Đó là vấn đề xung đột mâu thuẫn và hành động trả thù của Tấm.

      Quả là, khi phân tích truyện Tấm Cám mọi người thường chú ý, nhấn mạnh đến xung đột dì ghẻ – con chồng (mẹ Cám – Tấm) và coi nhẹ thậm chí bỏ qua xung đột giữa hai chị em cùng cha khác mẹ (Tấm – Cám). Do đó đã đơn giản hóa chủ đề và nội dung của truyện.

      Ông cha ta có câu: Mấy đời bánh đúc có xương, mấy đời mẹ ghẻ mà thương con chồng để nói về mối quan hệ của hai đối tượng này. Ngày nay, khi xã hội đã văn minh, quyền bình đẳng, tự do của con người phát triển đặc biệt là văn hóa, kinh tế phát triển vấn đề tranh chấp quyền lợi giữa các thành viên trong gia đình đặc biệt giữa mẹ kế với con chồng gần như không còn. Nhưng trong xã hội xưa, xung đột này là rất lớn, nó gần như không hóa giải được. Nên sự xung đột giữa Tấm và dì ghẻ không thể không có. Tuy nhiên theo đánh giá của tôi thì xung đột giữa Tấm và Cám – hai chị em cùng cha khác mẹ mới thực sự quyết liệt và trực tiếp. Nó diễn ra liên tục và xuyên suốt tác phẩm.

      Mở đầu câu truyện, mụ dì ghẻ sai Tấm và Cám ra đồng bắt tép và giao hẹn: ai bắt được nhiều hơn thì sẽ được thưởng một chiếc yếm đỏ. Đi bắt không được thì phạt đòn. Tấm chăm chỉ, khéo léo nên đã được đầy giỏ; còn Cám mải chơi, hái hoa bắt bướm nên chẳng bắt được con nào. Trước tình thế đó Cám nghĩ rằng mình không những không được yếm mới mà còn bị đòn nữa, nên Cám đã lừa dối và cướp công của chị. Cám bảo: Chị Tấm ơi, chị Tấm! đầu chị lấm, chị hụp cho sâu, kẻo về dì mắng. Tấm thật thà tưởng thật xuống sông tắm rửa, Cám ta ở trên bờ trút hết giỏ tép của chị đem về nhận phần thưởng. Ở đây, chưa hề có xung đột giữa mẹ ghẻ – con chồng. Dì ghẻ của Tấm đến giờ phút này cũng hết sức công bằng, không thiên vị. Và hành động lừa gạt của Cám hoàn toàn là tự ý chủ động không có sự dặn dò, sai khiến của mẹ. Tất cả là do lòng tham muốn có được yếm mới của Cám mà thôi.

      Như vậy, người cướp công của Tấm chính là Cám. Và sau này cũng chính là Cám đã theo dõi việc nuôi bống của Tấm và xui mẹ giết thịt. Cũng chính là Cám lấy quần áo của Tấm, cướp chồng Tấm và năm lần bảy lượt giết Tấm (giết chim vàng anh lấy thịt cho mèo, chật xoan đào, đốt khung cửi – hiện thân của Tấm). Cám đã trực tiếp nhúng tay vào tội ác, liên tục tấn công hãm hại và cướp đoạt quyền lợi của Tấm. Càng về sau thì hành động của Cám càng quyết liệt, dã man hơn. Ở đây ngoài việc chặt cau cho Tấm ngã chết ra thì mụ dì ghẻ chỉ tham gia vào mọi việc với tư cách quân sư – bày mưu tính kế giúp Cám mỗi khi nó về than khóc. Có lẽ vì thế mà sự tấn công của Tấm (ở kiếp sau) đều hướng về Cám (vàng anh, khung cửi) đặc biệt là sự trả thù khốc liệt của Tấm ở cuối truyện.

      Nói như vậy không có nghĩa truyện Tấm Cám không có xung đột giữa mẹ ghẻ – con chồng mà chẳng qua là xung đột là gián tiếp không liên tục mà thôi. Nhưng dù sao, sự xung dột ấy cũng góp phần làm tăng thêm sự nặng nề, phức tạp cho xung đột giữa Tấm và Cám (liên hệ với truyện Cô bé lọ lem…).

      Có thể nói, truyện Tấm Cám vừa có xung đột mẹ ghẻ – con chồng vừa có chị em cùng cha khác mẹ – những người cùng thị… Sự xung đột này diễn ra theo cấp độ tăng tiến: từ thấp đến cao, từ hẹp đến rộng, từ trong nhà ngoài xã hội (hội làng, cung vua), từ kiếp này đến kiếp khác. Nó dai dẳng và khốc liệt (nhan đề đưa đến mâu thuẫn chính).

      Nhưng điều gây bàn cãi nhất trong câu truyện này là hành động trả thù của Tấm. Trước khi bị giết, Tấm dịu hiền, ngây thơ mỗi khi gặp khó khăn, bị đối xử bất công. Tấm chỉ biết khóc và nhờ vào sự giúp đỡ của lực lượng thần kì (Ông Bụt). Thế nhưng, đến cuối truyện, hành động của Tấm lại quyết liệt khiến cho người nghe hả hê, sảng khoái, vì thiện đã thắng ác, chính nghĩa thắng gian tà. Tuy nhiên, cũng không ít người có ý kiến cho rằng hành động của Tấm là quá tàn nhẫn, nó mâu thuẫn với bản chất, con người của Tấm.

      Quả là, nếu như chúng ta thoát ra khỏi câu chuyện thì hành động trả thù của Tấm thật đáng sợ, nó mâu thuẫn với chính con người của Tấm. Nhưng trước hết, ta phải xét đến thể loại truyện. Đây là một câu chuyện cổ tích, nó có đặc trưng là tưởng tượng, hư cấu và có chức năng phản ánh đời sống, ước mơ của nhân dân. Đáp ứng nhu cầu nhận thức, thẩm mĩ, giáo dục và giải trí của nhân dân trong những thời kỳ, hoàn cảnh lịch sử khác nhau của xã hội có giai cấp. Điều đó có nghĩa vào thời điểm đó, nhu cầu lớn nhất của con người là khát vọng công bằng trong xã hội: ác giả ác báo. Cho nên hành động trả thù của Tấm là thỏa mãn ước nguyện của người lao động, nó mang tính chủ quan của người sáng tác.

      Mặt khác, nếu như trong các truyện cổ tích khác, lực lượng thần kỳ xuất hiện với chức năng như luật pháp không những giúp đỡ người tốt mà còn trừng trị kẻ xấu. Chẳng hạn như trong truyện Thạch Sanh lực lượng thần kỳ không chỉ giúp sức cho Thạch Sanh vượt qua thử thách mà còn thay Thạch Sanh trừng phạt mẹ con Lý Thông. Còn trong truyện Tấm Cám thì lực lượng thần kỳ xuất hiện chỉ như người chỉ đường mà thôi. Tất cả từ đầu đến cuối, đều do con người hành động (giảm vai trò của lực lượng thần kỳ là muốn nâng cao vai trò của con người). Nên việc để cho Tấm báo thù Cám là tất yếu. Và cũng nhờ thế mà ta thấy Tấm hiện lên chân thật hơn.

      Hành động trả thù của Tấm là hành động của một con người bị áp bức, hành động diệt trừ, loại bỏ hoàn toàn cái ác, cái xấu, xây dựng một xã hội tốt đẹp như con người mong ước. Do vậy hành động của Tấm là tất nhiên và hoàn toàn chấp nhân được. Tuy nhiên ta phải đặt nó trong xã hội ấy và nhìn nó dưới quan điểm thẩm mĩ (tại thời điểm ấy) đương thời.

      Bằng bút pháp hư cấu với các yếu tố thần kỳ tạo ra sự ly kỳ hấp dẫn cho người đọc. Nhưng với ngôi kể thứ ba tạo ra sự khách quan chân thật, bởi thế truyện có ý nghĩa giáo dục rất lớn, hướng con người sống lương thiện hơn.

Phân tích bài Tấm Cám học sinh giỏi - Bài mẫu 2

      Dù là truyện loài vật, thần kì hay thế tục thì truyện cổ vẫn mang yếu tố chính là xuất hiện và phản ánh những sự việc xảy ra trong xă hội loài người.

      Truyện cổ Tấm – Cám thuộc loại truyện thần kì kể về dời cô Tấm, một có bé bất hạnh phải chịu nhiều nỗi đắng cay, chua xót nhưng được tiên, bụt.. phò trợ nên đã vượt qua và đạt được hạnh phúc trong đời.

      Truyện tuy có những chi tiết thần kì giữ vai trò mở nút thắt trong từng tình huống, nhưng trên tất cả là thề hiện ước mơ cháy bỏng của nhân dân lao động về hạnh phúc gia đình, về lẽ công bằng xã hội, về phẩm chất và năng lực tuyệt vời của con người.

      Đoạn đầu truyện, dân gian giới thiệu các nhân vật chính và hoàn cảnh sống của họ. Tấm là con vợ cả, Cám là con vợ lẽ. Mẹ Tấm đã chết từ hồi Tấm còn bé. Sau đó mấy năm thì cha Tấm cũng chết. Tấm ở với dì ghẻ là mẹ của Cám.

      Lời giới thiệu không chỉ gọn, rõ mà còn gợi mở số phận đắng cay của nhân vật Tấm với người đọc. Đúng vậy, tục ngữ – ca dao cũng đã từng nhắc nhở:

Mấy đời bánh đúc có xương,

Mấy đời dì ghẻ lại thương con chồng

      Cám thì được mẹ nuông chiều, được ăn trắng mặc trơn. Ngược lại thì Tấm bị dì ghẻ bắt làm đổ mồ hôi, sôi nước mắt mà không hết việc.

      Sau đoạn văn giới thiệu, tình huống thứ nhất xuất hiện do mụ dì ghẻ rất cay nghiệt bày ra. Mụ mang ra hai cái giỏ đưa cho hai chị em đi bắt tôm bắt tép, và ra điều kiện rằng: Hễ đứa nào bắt được đầy giỏ thì thưởng cho một cái yểm đỏ.

      Một điều kiện, một lời hứa khá là công bằng, chẳng bắt ép con ghẻ, cũng chẳng thiên vị con ruột. Đứa nào nhiều hơn thì được thưởng. Thế thôi! Nhưng ai biết được mụ đã nói gì với Cám, con gái cưng của mụ? Tất nhiên trong sinh hoạt hàng ngày mụ dư biết Tấm đã quen với việc mò tôm bất tép, còn Cám thì không. Chỉ một buổi thôi, Tấm đã bắt được một giỏ đầy. Thấy vậv, Cám mới bảo: Chị Tấm ơi, chị Tấm! Đầu chị lấm, chị hụp cho sâu, kẻo về dì mắng.

      Về hình thức thì câu nói có vần có điệu khiến lời kể hấp dẫn hơn. về nội dung thoạt nghe thì hữu lí, nhưng nghĩ lại cho cùng thì ẩn chứa sau lời nhắc nhở có chút đe dọa kia là một mưu toan. Tin là thật nên Tấm làm theo, còn Cám thì thừa dịp đó trút hết tôm tép vào giỏ của mình rồi ba chân bôn cẳng chạy về nhà.

      Tất cả những chi tiết tạo nên tình huống trên giúp người đọc thấy rõ đặc tính của mỗi nhân vật, ai là người chân thật, ai là kẻ dối trá và lừa đảo.

      Trước tình cảnh đó, cô Tấm chỉ còn biết khóc. Thế là Bụt xuất hiện. Hiện thực (Tấm) và siêu nhiên thần kì (Bụt) giao hóa để tạo nên tình huổng mới. Nếu không có Bụt xuất hiện thì hướng phát triển của truyện theo chiều hiện thực (chẳng hạn Tấm về nhà, bị mụ dì ghẻ đánh mắng và đuổi đi…). Có Bụt xuất hiện Bụt mới chỉ cho Tấm cách nuôi con cá bống duy nhất còn sót lại trong giỏ. Và bống cũng trở thành con cá thần kì nghe được tiếng người gọi theo lời Bụt dặn để trồi lên…

Bống bống, bang bang,

Lên ăn cơm vàng cơm bạc nhà ta,

Chớ ăn cơm hẩm cháo hoa nhà người

      Thế giới siêu nhiên thần kì sống giao hòa với con người bắt đầu từ tình huống này. Tấm làm theo lời Bụt nuôi cá bống ở giếng trong vườn nhà, mỗi ngày gặp nhau bằng câu Bụt dặn. Với người tin thế giới tâm linh thì đó là câu thần chú. Với người bình thường thì đó là câu mật khẩu để nhận ra người cùng phe dù không biết mặt mũi của nhau. Nhờ vậy mà Tấm với bông sống và gập gỡ nhau trong một thời gian dài.

      Nhưng sự việc không qua được cặp mắt soi mói, đầu óc nghi ngờ của mụ dì ghẻ. Mụ sai Cám đi rình, học thuộc mấy câu trên, rồi thực hiện âm mưu đen tối của mình. Mụ sai Tấm chăn trâu, phải chăn đồng xa, chớ chăn đồng nhà, làng bắt mất trâu. Tấm làm theo. Tới chiều về, Tấm mang cơm ra cho bống như mọi khi. Gọi mãi mà không thấy bống, cuối cùng chỉ thấy một cục máu nổi lên mặt nước. Chi tiết kì ảo ấy khiến người đọc có cảm giác rờn rợn. Tính độc ác tăng dần trong con người của hai mẹ con mụ dì ghẻ. Cái chết đã xuất hiện, dù là cái chết của con cá bống. Mà cá bống, trong trường hợp này lại là một phần của lực lượng siêu nhiên bởi có sự dẫn dắt, chỉ bảo của Bụt, rõ hơn là tình thương, là sự giúp đỡ cùa Bụt đối với Tấm – cô bé mồ côi, bất hạnh. Bởi vậy, khi nghe Tấm vừa khóc vừa trình bày sự việc, Bụt đã cho biết là bống đã bị người ta ăn thịt và chi cho cách sử dụng xương của bống. Tấm lục lọi tìm xương của bông khắp vườn, nhưng không thấy. Thấy vậy, một con gà bảo Tấm: Cục ta cục tác! Cho ta nắm thóc, ta bới xương cho.

      Tấm làm theo yêu cầu của gà, rồi theo gà vào bếp. Lấy được xương bống, Tấm cho vào bốn cái lọ và chôn dưới bốn chân giường theo lời Bụt dặn.

      Chắc chắn Tấm chẳng biết ai ăn thịt bống, nhưng qua đoạn văn thì siêu nhiên (ở đây là Bụt) biết, chỉ cho Tấm cách dùng xương của bống, và sắp xếp cho gà gặp và mách bảo cho Tấm. Gà nói được tiếng người hay người nghe được tiếng gà cũng do quyền năng của siêu nhiên. Quyền năng ấy là điều bí ẩn, cũng như việc chôn bốn lọ đựng xương xuống dưới bốn chân giường để làm gì, sau này chúng thành nhưng thứ gì thì con người chẳng ai biết. Nhưng người đọc nhận ra sự liên can giữa bốn lọ xương với Tấm khi tự đặt ra câu hỏi: Tại sao không chôn bốn lọ xương ây ở một nơi nào khác mà lại chôn dưới bốn chân giường của Tấm? Chính những chi tiết ấy khêu gợi tính tò mò của người đọc khiến họ không muốn đứt câu chuyện.

      Truyện được kể tiếp về những ngày hội ở kinh đô. Không muôn Tấm cùng đi, mụ dì ghẻ trộn hai đấu thóc và gạo vào nhau, bảo Tấm lựa hai loại để riêng ra rồi hãy đi. Bụt lại giúp Tấm hai câu thần chú gọi chim sẻ:

Rặt rặt xuống nhặt cho tao 

Ăn mất hạt nào, thì tao đánh chết.

      Không có quần áo đẹp đi dự hội, Bụt bảo Tấm đào bôn cái lọ đã chôn dưới bốn chân giường lên. Xương của bống đã hóa thành lễ phục, đỏi giày thêu, con ngựa và yên ngựa. Từ phương tiện để chưng diện, di chuyển ấy Tấm nhanh chóng đi dự lễ hội. Ngựa phóng qua chỗ lội, Tấm bị rơi mất một chiếc giày. Hai chú voi đẫn đầu đoàn xa giá của vua đến dự hội tới đấy đều kêu rống lên, không chịu đi tiếp. Nhà vua phải sai quân hầu tìm hiểu thì vớt được chiếc giày. Nhà vua nhìn kĩ chiếc giày và thầm bảo: Chà, một chiếc giày thật xinh! Người đi giày này hẳn phải là một trang tuyệt sắc. Từ chiếc giày  ở đây trở lại đầu truyện, những chi tiết tạo nên những tình huống giúp Tấm vượt qua thử thách đều do Bụt, và bống là nhân vật liên can. Chính nhờ chiếc giày được biến hóa từ xương của bông mà Tấm được vua sai đoàn thị nữ rước nàng vào cung, dù trước đó khi gặp hai mẹ con Cám trong buổi thử giày nàng đã bị mụ dì ghẻ bĩu rằng: Chuông khánh còn chả ăn ai, nữa là mảnh chinh vứt ngoài bờ tre. Từ đây trở về sau, các chi tiết chính tạo nên các tình huống chính đều liên can trực tiếp đến sinh mạng của Tâm, và mưu mô ác độc của mụ dì ghẻ và Cám.

      Tuy sống sung sướng trong hoàng cung, Tấm vẫn không quên ngày giỗ cha. Chi tiết ấy cho người đọc nhận ra Tấm không chỉ là cô gái thật thà mà còn là người con hiếu thảo. Nàng xin phép nhà vua về phụ với dì ghẻ làm cỗ cúng cha thì bị mụ dì ghẻ lợi dụng lòng hiếu thảo ây sai nàng trèo lên cây cau xé lấy một buồng để cúng bố để đốt cây giết nàng. Mụ còn đưa Cám vào cung thay thế vai trò của chị. Nhà vua thì trong bụng không vui, nhưng vẫn không nói gì cả.

      Cái chết của Tấm nảy sinh ra một chuỗi tình huống nhỏ tiếp theo. Tấm chết, hóa làm chim vàng anh, bay thẳng về cung nhắc nhở Cám:

Phơi áo chồng tao, 

phai lao phơi sào, 

chớ phơi bờ rào, 

rách áo chồng tao.

      Chim vàng anh được vua vô cùng yêu quý, cho ở lồng vàng. Cám biết được, nghe lời mẹ bắt vàng anh làm thịt nấu ăn và vứt lông chim ra vườn. Lông chim hóa ra hai cây xoan đào được vua cho mắc võng và ngày nào cũng ra nám hóng mát. Mụ dì ghẻ và Cám lén chặt cây làm khung cửi. Cứ mỗi lần ngồi dệt và Cám nghe lời đe dọa.

Cót ca cót két,

Lấy tranh chồng chị,

Chị khoét mắt ra

      Sợ quá, Cám nghe lời mẹ đốt khung cửi rồi sai người mang tro đổ bên vệ đường cách xa hoàng cung. Từ đống tro mọc lên một cây thị chỉ đậu được một quả khi đến mùa, hương thơm ngát tỏa ra khấp nơi. Bà lão hàng nước gần đó thấy bèn xin:

Thị ơi thị, rụng vào bị bà, bà đem bà ngửi, chứ bà không ăn.

      Về với bà lão hiền từ, Tấm từ quả thị chui ra giúp bà dọn dẹp nhà cửa, múc nước, nấu cơm. Bà lão thấy ]ạ bèn rình xem. Khi thấy cô gái xinh đẹp thì bà ôm choàng lấy, rồi xé vụn võ thị Từ đó Tấm ở với bà hàng nước, hai người thương yêu nhau như hai mẹ con.

      Nhân một chuyến vi hành, thấy quán nước sạch sẽ và tươm tất nên nhà vua ghé vào. Bà lão mang cau trầu và nước dáng vua. Thấy miếng trầu têm cánh phượng, vua nhớ tới miếng trầu Tấm têm dâng vua ngày trước, bèn hỏi bà lão. Nhờ vậy mà Tấm và vua đoàn tụ.

      Một chuỗi nguyên nhân và kết quả, một chuỗi tình huống nhỏ xuất phát từ cái chết, từ xương thịt của Tấm. Từ chim vàng anh, cây gỗ xoan đào, khung cửi, cây thị đều có gốc từ xương thịt của Tấm mà ra. Nhưng chỉ từ cây thị, quả thị Tấm mới hóa kiếp lại thành người bởi Tấm đã trả xong những món nợ trong quá khứ mà đạo Phật gọi là nghiệp (nghiệp báo) nay ở vào hoàn cảnh gặp được người lành.

      Nếu ở truyện cổ Thạch Sanh – Lí Thông, Thạch Sanh thì tha nhưng Trời thì trừng phạt, cả hai mẹ con Lí Thông bị sét đánh chết thì ở truyện này Tấm lại trả thù, giết chết Cám. Có người cho rằng Tấm nhẫn tâm. Nhưng suy cho cùng thì mẹ con Cám đã tạo nghiệp ác quá nhiều, giết mẹ con Cám là Tấm muôn xóa sạch nghiệp ác ấy, để những người khác không phải chịu hành vi độc ác của mẹ con Cám nếu cả hai còn sống. Cái chết của mẹ con Cám hợp với quy luật: Gieo gió thì gặp bão!

      Truyện cổ thần kì Tấm – Cám kể lại số kiếp long đong trong một phần đời của Tấm kể từ ngày mất mẹ, mất cha, và phải sống với mụ dì ghẻ và đứa em gái cay nghiệt độc ác. Qua nghệ thuật hư cấu truyện với những chi tiết thần kì, phần đời ấy, sự chuyển biến hình tượng của Tấm chính là sự đấu tranh giữa điều thiện với cái ác, là sự mâu thuẫn và xung đột trong gia đình dưới chế độ mẫu hệ. Từ một cô bé mồ côi bị hãm hại phải chết đi sống lại nhiều lần, cuối cùng Tấm vẫn giữ ngôi hoàng hậu đã thể hiện sức mạnh của điều thiện trước cái ác.

Phân tích bài Tấm Cám học sinh giỏi - Bài mẫu 3

      Ông cha ta thường có câu “ác giả ác báo”, “ở hiền gặp lành” đó cũng chính là đạo nhân quả mà nhà Phật thường dạy. Mỗi con người khi sống trên đời đều phải lấy cái nhân, cái đức để cảm hóa lòng người, chứ đừng chỉ vì lợi ích cá nhân, mưu cầu hạnh phúc của bản thân mình mà chà đạp lên người khác. Người biết đối nhân xử thế sẽ gặp được người biết đối nhân xử thế. Và câu chuyện cổ tích Tấm Cám chúng ta đã thuộc làu từ khi còn rất bé lại ẩn chứa nhiều bài học quý báu và bổ ích về cách ứng xử, cải thiện sẽ chiến thắng cái ác và sự bất công không thể tồn tại mãi trong xã hội.

      Ông cha ta thường nói: Mấy đời bánh đúc có xương, mấy đời mẹ ghẻ lại thương con chồng. Câu nói ấy quả là không sai để nói về mối quan hệ giữa mẹ ghẻ và con chồng. Mặc dù xã hội đã văn minh, đã phát triển các quyền bình đẳng, quyền tự do của con người nhưng trên thực tế, một số thực trạng vẫn đang xảy ra. Tuy nhiên, nếu để so sánh giữa xã hội cũ và xã hội hiện đại thì trong xã hội cũ, xung đột ấy dường như là không thể xóa bỏ, nó được coi là một bức tường vô hình ngăn cản tình cảm giữa con người với con người. Nhưng trong câu chuyện này, xung đột gay gắt không phải là cuộc xung đột giữa mẹ ghẻ và Tấm mà cao trào lại là  cuộc đối đầu giữa Tấm và Cám – mối quan hệ này làm nên một câu chuyện khiến cho nhiều người đọc phẩm ngẫm nghĩ.

      Câu chuyện không chỉ kể về một cô gái bất hạnh, chịu nhiều đau khổ, nỗi đắng cay, nhưng ở hiền gặp lành, không biết bao nhiêu lần cô được bụt giúp đỡ, những lần cô bị hãm hại tưởng chừng như đã kết thúc cuộc đời của cô gái tội nghiệp nhưng cuộc đời luôn luôn mỉm cười với những người tốt và Tấm cũng vậy.

      Tấm là con vợ cả, mẹ Tám mất sớm, cha tấm lấy mẹ Cám, mấy năm sau thì cha cũng mất, Tấm trở thành đứa trẻ mồ côi cả cha lẫn mẹ, chỉ còn mỗi mẹ con Cám để nương nhờ vậy mà từ ngày ấy, mẹ con Cám coi Tấm không bằng một người làm trong nhà. Cô làm quần quật cả ngày, chỉ mong được ăn cơm qua ngày, vậy mà Cám thì được mẹ hết lòng yêu thương, muốn gì được ấy, cuộc sống kham khổ, chịu đựng thì đã có Tấm làm hết cho rồi.

      Một hôm, mụ dì ghẻ mang ra hai cái giỏ bảo Tấm và Cám đi bắt tép, ai bắt được nhiều hơn thì sẽ mua cho một cái yếm đỏ. Công việc này ngày nào Tấm cũng làm nên không có gì khó đối với cô, nhưng Cám thì ngược lại. Cô ta chả bắt được con nào đành lủi thủi đi lên bờ. Trên đường về, do ghen tức với Tấm mà Cám đã lừa Tấm: “Chị Tấm ơi chị Tấm, đầu chị lấm, chị hụp cho sâu, kẻo về mẹ mắng.” Câu nói tưởng chừng như thật lòng của Cám lại đầy nhưng toan tính, mưu đồ. Tấm tưởng thật bèn làm theo, Cám không ngần ngại gì đổ hết giỏ tép sang giỏ của mình rồi chạy về nhanh. Sự lừa lọc, dối trá của Cám và sự chân thật của Tấm ngày càng được thể hiện rõ hơn qua các giai đoạn tiếp theo.

      Đã đoán ra sự việc, Tấm ngồi khóc, cô khóc không phải là vì cô tiệc công hay tiếc giỏ tép mà cô khóc cho chính bản thân mình, sao lại phải chịu những tình cảnh trớ trêu như vậy. Bụt xuất hiện, đến giờ phút này, chỉ có Bụt mới có thể giúp Tấm, Bụt dặn Tấm mang cá Bống về nuôi và mỗi khi ăn cơm lại gọi:

Bống bống, bang bang,

Lên ăn cơm vàng cơm bạc nhà ta,

Chớ ăn cơm hẩm cháo hoa nhà người

      Trong các câu chuyên cổ tích, luôn có ông bụt hay bà tiên sẽ giúp đỡ những số phận không may mắn, giúp họ có thêm điểm tựa để có nghị lực vượt qua mọi chuyện.

      Trong suốt một thời gian dài, Tấm luôn có cá Bống làm bạn, nhưng chẳng mấy lâu sau mà mụ dì ghẻ không nghi ngờ, bà ta bèn sai con gái ra rình rồi nhân lúc Tấm phải đi chăn trâu theo lời mẹ con Cám thì hai người đã ở nhà để thực hiện mưu đồ của mình. Chiều muộn khi Tấm trở về nhà, cô vẫn mang cơm như đều đặn ra cho Bống ăn, nhưng cô gọi mãi, gọi mãi mà không thấy Bống đâu, chỉ có một cục máu đỏ nổi lên. Tấm đã dự báo chuyện chẳng lành xảy ra với Bống. Tấm buồn và đã khóc rất nhiều. Cô khóc không chỉ bởi thương Bống mà cô còn thương cho chính thân phận hẩm hiu của mình. Cuộc sống của cô không những phải chịu nhiều đau khổ, bất công mà cô còn phải chịu sự áp bức, tình cảm bị dồn nét khi tất cả những điều quý giá nhất đối với cô đều bị chà đạp, hãm hại không thương tiếc.

      Tính cách độc ác ngày được gia tăng trong con người của hai mẹ con nhà Cám. Sự độc ác, không bằng lòng với những giá trị hiện có và luôn ghen tức đã làm cho mẹ con của Cám ngày càng trở nên tổi tệ hơn.

      Khi nghe thấy Tấm khóc, Bụt bèn hiện lên – sự hiện lên và giúp đỡ của Bụt đã cho thấy tia hy vọng của sự sống và của tình yêu thương con người vẫn luôn còn tồn tại, kể cả khi những lúc con người ta cảm thấy chán trường và thất vọng thì cũng không bao giờ được từ bỏ. Bụt đã chỉ cho Tấm cách tìm xương của Bống: “Cục ta cục tác! Cho ta nắm thóc, ta bới xương cho”. Tấm làm theo yêu cầu của gà, chú gà tốt bụng đã bới đất tìm xương cho Bống. Sau đó Tấm để xương vào bốn cái lọ chon ở bốn chân giường như theo lời Bụt căn dặn. Câu chuyện đang dừng lại ở chi tiết bốn lọ xương, không ai biết bốn lọ xương của Tấm sẽ được làm gì?, nó có ẩn ý gì? – cái dòng suy nghĩ của con người luôn đặt ra những câu hỏi và sự tò mò là điều không thể thiếu, càng như vậy, người đọc càng bị lôi cuốn theo mạch của câu chuyện.

      Khi đến ngày hội, một lần nữa, Tấm lại cảm thấy tuyệt vọng khi bản thân mình không thể đấu tranh để có thể đi tham gia lễ hội – trong khi đó là quyền hạnh phúc của mỗi con người. Đến bay giờ, bốn lọ xương được chon như đã phát huy được công dụng. Nó chính là trang phục, giày thêu hoa và yên ngựa, tất cả đã sẵn sàng để Tấm đi trẩy hội. Chiếc giày bị rơi như là chiếc giày tạo lên mối nhân duyên cho Tấm, khi nhà vua nhặt được chiếc hài của Tấm. Chính nhờ chiếc giày được biến hóa từ xương của bông mà Tấm được vua sai đoàn thị nữ rước nàng vào cung, dù trước đó khi gặp hai mẹ con Cám trong buổi thử giày nàng đã bị mụ dì ghẻ bĩu rằng: Chuông khánh còn chả ăn ai, nữa là mảnh chinh vứt ngoài bờ tre. Tưởng chừng như những điều khổ đau sẽ không còn xuất hiện bên cuộc đời Tấm, nhưng không, ngay cả khi cô làm hoàng hậu, thì những điều xấu vẫn luôn đeo bám lấy cô, nhất là mẹ con nhà Cám. Bản chất xấu xa, ghen tị đã khiến cho mẹ con Cám rắp tâm hãm hại Tấm để giành được vinh hoa, họ không thể nào để “miếng mồi ngon” lọt vào tay Tấm được.

      Dù đã là Hoàng hậu nhưng Tấm vẫn không quên ngày giỗ cha – đó là một truyền thống quý báu của dân tộc ta, ăn quả phải nhớ kẻ trồng cây, con cái không bao giờ được quên công ơn dưỡng giục của cha mẹ. Lợi dụng lòng tốt cũng chính là điểm yếu của Tấm, mụ dì ghẻ đã sai nàng trèo cây cau để lấy một buồng cũng giỗ bố và cũng chính là cái cớ để hãm hại nàng. Sự tin cậy của Tấm chính là điểm yếu hại chết nàng. Sau khi thực hiện xong, mẹ Cám đưa Cám vào cung để thay thế, nhà vua cũng chấp thuận nhưng bằng mặt mà không bằng lòng.

      Cái chết của Tấm không phải là chấm dứt câu chuyện, câu chuyện vẫn được tiếp tục khi Tấm chết oan và biến thành chim vàng anh. Nhưng không phải là hót là phát ra tiếng nói vang vọng bên Cám:” Phơi áo chồng tao, phơi lao phơi sào, chớ phơi bờ rào, rách áo chồng tao”. Chim vàng anh được nhà vua yêu quý, cho ở lồng vàng. Phải đâu khi lòng tham và sự ghen tức đã ngấm sâu vào con người, một lần nữa Cám nghe lời mẹ bắt vàng anh làm thịt nấu ăn và vứt lông chim ra vườn. Lông chim hóa ra hai cây xoan đào được vua cho mắc võng và ngày nào cũng ra nám hóng mát. Mụ dì ghẻ và Cám lén chặt cây làm khung cửi. Cứ mỗi lần ngồi dệt và Cám nghe lời đe dọa:

Cót ca cót két,

Lấy tranh chồng chị,

Chị khoét mắt ra

      Đúng là có tật giật mình, người ngay thẳng thì không thể nào có thể có uẩn khúc. Nhưng một người như Cám – với rất nhiều tội lỗi, dù cho như thế nào đi thì trong lòng trắc ẩn của Cám vẫn có một sự sợ hãi, lo lắng.  Vì vậy mà Cám đã sai người đốt khung cửi rồi sai người đổ tro bên đường, cách xa nơi hoàng cung để không bao giờ có thể rấy lên sự lo sợ trong lòng. Từ đống tro mọc lên một cây thị chỉ đậu được một quả khi đến mùa, hương thơm ngát tỏa ra khấp nơi. Bà lão hàng nước gần đó thấy bèn xin: “Thị ơi thị, rụng vào bị bà, bà đem bà ngửi, chứ bà không ăn”

      Về với bà lão hiền từ, Tấm từ quả thị chui ra giúp bà dọn dẹp nhà cửa, múc nước, nấu cơm, rồi lại chui vào. Tấm vẫn cứ làm việc như vậy mỗi ngày. Nhiều người thắc mắc tại sao Tấm không quay về cung, ở Tấm hiện lên sự hài lòng và chấp nhận với thực tại. Cô không muốn sự bon chen, đố kỵ. Bà lão thấy lạ bèn rình xem. Khi thấy cô gái xinh đẹp thì bà ôm choàng lấy, rồi xé vụn võ thị Từ đó Tấm ở với bà hàng nước, hai người thương yêu nhau như hai mẹ con.

      Nhân một chuyến vi hành, thấy quán nước sạch sẽ và tươm tất nên nhà vua ghé vào. Bà lão mang cau trầu và nước dáng vua. Thấy miếng trầu têm cánh phượng, vua nhớ tới miếng trầu Tấm têm dâng vua ngày trước, bèn hỏi bà lão. Nhờ vậy mà Tấm và vua đoàn tụ.

      Như các cụ ta đã nói, ở đời luôn có luật nhân quả, con người ta dù có bị vùi dập đến đâu những vẫn được hồi sinh từ chính những điều tốt đẹp nhất. Câu chuyện kép lại khiến cho nhiều người đọc phải suy ngẫm, không phải chỉ về sự đau khổ đến tận cùng của Tấm mà trên hết Tấm là người đại diện cho cái thiện và mẹ con Cám đại diện cho cái ác. Cái thiện luôn luôn chiến thắng cái ác. Trong toàn bộ diễn biến của câu chuyện, mặc dù Tấm không trả thù hay oán trách gì mẹ con Cám nhưng cuối cùng, mẹ con Cám vẫn phải trả giá cho những hành động của mình đã gây ra. Hình tượng của Tấm chính là biểu trưng cho sự đấu tranh gay gắt giữa sự bất công, mâu thuẫn trong nội tại mỗi con người, nhưng qua cuộc đấu tranh ấy, hình tượng nhân vật Tấm lại được sáng lên với những bài học vô cùng sâu sắc và ý nghĩa.

Phân tích bài Tấm Cám học sinh giỏi - Bài mẫu 4

      Trong kho tàng truyện cổ tích Việt Nam, Tấm Cám là một câu truyện rất hay mang đậm tính nhân văn. Nổi bật lên là hình ảnh cô Tấm ngoạn hiền, chịu thương chịu khó lại bị áp bức bởi bà mẹ kế ác độc. Nhưng cái thiện luôn chiến thắng cái ác nên cô Tấm nhận được hạnh phúc trọn vẹn còn mẹ con Cám bị trừng trị đích đáng.

      Từ xưa ông cha ta đã có câu: “Mấy đời bánh đúc có xương, mấy đời mẹ ghẻ mà thương con chồng”  để chỉ  mối quan hệ không mấy hòa hợp của hai đối tượng này.  Ngay mở đầu câu truyện, chúng ta đã thấy mụ dì ghẻ sai Tấm và Cám ra đồng bắt tép và giao hẹn: hôm nay ai bắt được nhiều hơn thì sẽ được thưởng một chiếc yếm đỏ. Nếu ai không được thì phạt đòn.

      Tấm nghe lời dì ghẻ chăm chỉ bắt cả sáng nên đã được đầy giỏ. Còn Cám lười làm mải chơi nên chẳng bắt được con nào. Trước tình thế đó Cám đã nảy ra ý đồ rằng mình không bắt được cá thì chẳng những không được yếm mới mà còn bị đòn nữa. Vì thế, Cám đã tìm cách lừa dối và cướp công của Tấm bằng cách bảo: Chị Tấm ơi, đầu chị lấm, chị hụp xuống sâu kẻo về mẹ mắng. Tấm thật thà tưởng Cám lo cho mình thật xuống mương tắm rửa. Lợi dụng lúc Tấm không để ý Cám ta ở trên bờ trút hết giỏ tép của chị đem về nhận phần thưởng của mẹ. Ở chi tiết này, chúng ta thấy chưa hề có xung đột giữa mẹ ghẻ – con chồng. Dì ghẻ của Tấm đến giờ phút này vẫn là người hết sức công bằng, không thiên vị. Và hành động lừa gạt Tấm của Cám hoàn toàn là sự chủ động không có sự dặn dò, sai khiến của mẹ. Tất cả đều do lòng tham muốn có được yếm mới của Cám nảy sinh ra mà thôi.
Về phần Tấm khi lên bờ thấy giỏ cá bị trút hết cũng chỉ biết ôm mặt khóc ,nhẫn nhục chịu đựng. Điều này làm ta liên tưởng đến việc cái thiện ban đầu luôn tỏ ra nhẫn nhục chịu đựng. Nó được xem là một nét văn hóa truyền thống luôn muốn “ một điều nhịn chín điều lành”, luôn mong một cuộc sống bình yên hòa thuận. Tuy nhiên, không phải lúc nào sự thành tâm thiện ý ấy không những không được đáp trả một cách tử tế. Mà nhiều khi còn bị vùi dập, cái thiện càng nhún nhường thì các ác càng lấn tới đàn áp muốn triệt hạ cái thiện. Điều đó thể hiện ở một số chi tiết trong truyện trong đó có việc hai mẹ con mụ dì ghẻ vì không chiếm được ngôi vị hoàng hậu thì âm mưu giết Tấm. Bốn lần chúng ra tay triệt hạ Tấm đến cùng nhưng đều thất bại: từ chặt cây cau, giết chim vành anh, chặt cây xoan đào, đốt khung cửi.

      Lúc này để tồn tại cái thiện chỉ còn cách vươn lên chống trả giành lấy chiến thắng vẻ vang.  Sau mỗi lần bị hại, Tấm đã không còn khóc nức nở nhịn nhục  mà đã ra lời cảnh báo với cái ác kia :“Phơi áo chồng tao thì phơi bằng sào – Chớ phơi bờ rào rách áo chồng tao”. Hay thậm chí đó là những lời lẽ mang tính răn đe mạnh mẽ như: Kẽo cà kẽo kẹt – Lấy tranh chồng chị chị khoét mắt ra”. Và đến lần cuối hóa thân trở trong quả thị ngát hương, cũng là một lần nữa để khẳng định một chân lí đó là cái thiện luôn chiến thắng cái ác. Tấm đã trở về với ngôi vị hoàn hậu và trừng trị mẹ con nhà Cám.

      Truyện cổ tích Tấm Cám ra đời từ thuở xa xưa trong lịch sử dân tộc và cho đến ngày nay câu chuyện sẽ vẫn được người Việt giữ gìn, truyền lại cho con cháu ngày sau. Ngọn lửa truyền thống dân tộc đấy và  tinh thần yêu cái thiện ghét cái Ác. Cái Thiện luôn chiến thắng cái Ác luôn được ca ngợi và truyền tụng suốt muôn đời sau. 

Phân tích bài Tấm Cám học sinh giỏi - Bài mẫu 5

      Trong truyền thống đạo đức của dân tộc ta ,cái thiện luôn được trân trọng, đề cao .Đó là "mặt trời chân lý" để mỗi hành động, việc làm của con người hướng tới. Ngược lại ,cái ác luôn được lên án ,ghét bỏ kết tội. Trong cuộc chiến giữa cái thiện và cái ác, dân gian luôn để cái thiên chiến thắng vẻ van. Đó là ước mơ cũng là sự thật ở đời, Câu truyện cổ tích Tấm Cám sỡ dĩ được lưu truyền rộng rãi và có sức sống bền bỉ phần lớn vì đã phản ánh được sự chiến thắng của cái Thiện đối với cái ác đúng như quan niệm của nhân dân: Một chiến thắng đi từ những phản ứng yếu ớt đến mạnh mẽ, từ bị động chịu áp lực đến chủ động phản kháng.

      Như ta đã biết , truyện cổ tích ra đời và phát triển khi xã hội đã phân chia giai cấp .Truyện cổ tích phản ánh cuộc đấu tranh giai cấp ấy. Yếu tố kì ảo được sử dụng để hỗ trợ cho cái Thiện, giúp cái Thiện chiến thắng.

      Trong truyện cổ tích Tấm Cám ,hai tuyến nhân vật Thiện - Ác phân ra rất rõ rệt .Cái Ác tiêu biểu là dì ghẻ và Cám. Đây là hai nhân vật luôn có những hành động áp bức, bóc lột đối với nhân vật khác đồng thời chúng có những âm mưu thâm độc ,những hành động độc ác mất hết tính người. Nhân vật Tấm lại đại diện cho cái Thiện ,cô đẹp người đẹp nết nhưng phải chịu số phận hẩm hiu bất hạnh :mẹ mất sớm ,bố nhu nhược ,bị dì ghẻ và cô em cùng cha khác mẹ hiếp đáp.

      Khi xã hội đã phân giai cấp ,trong quan niệm của dân gian, cái Thiện đồng nghĩa với cái Đẹp ,chúng luôn bị chà đạp, ghen ghét .Hơn thế .Hơn thế cái Thiện ,cái Đẹp còn là những điều thuộc về nhân dân lao động -giai cấp bị áp bức trong xã hội .Ngược lại ,cái Ác cũng là cái Xấu ,ban đầu chúng rất mạnh ,có khả năng áp bức bóc lột cái Thiện ,cái Đẹp .Chúng thuộc về giai cấp trên, giai cấp bóc lột trong xã hội. Cái Thiện bị áp bức như thế nào?

Bao giờ bánh đúc có xương

Thì bà dì ghẻ mới thương con chồng.​

      Nó thật đúng với trường hợp của mối quan hệ của bà dì ghẻ và Tấm. Phận con chồng ,Tấm phải quần quật làm việc nhà từ sớm đến tối ,không chút ngơi nghỉ, trong khi đó ,Cám con đẻ của dì ghẻ nhởn nhơ rong chơi ,biếng nhác. Tấm bị nhiếc móc chửi bới, Cám được cưng nhiều dung túng .Sự bất công ấy được cụ thể trong tình huống hai chị em Tấm Cám đi bắt tép. Cám ham chơi ,lười biếng nhưng nhờ xảo trá quỷ quyệt lại được phần thưởng. Chưa hết ,mẹ con Cám còn luôn âm mưu triệt mọi nguồn vui sống, mọi mối giao lưu của cám đối với cuộc đời, cho dù đó là con cá bống !Sau đó ,chúng ngăn cản Tấm đi dự dạ hội bằng mọi chở ngại cũng chỉ vì độc ác, ích kỉ.

      Tấm, trước mọi hành hạ áp bức của mẹ con Cám .Cô chẳng biết làm gì ngoài việc ôm mặt khóc. Cô nhẫn nhúc nơi xó bếp chính nhà mình. Bị cướp mất cá .Khóc .Bị giết cá bống. Khóc. Không được đi dạ hội. Khóc .Không có quần áo đẹp .Khóc,....

      Rõ ràng ,ban đầu cái Thiện luôn tỏ một vẻ nhẫn nhục đến nhu nhược .Tuy nhiên ,nhìn ở một góc độ nào đó,ta thấy được quan niệm "dĩ hòa vi quý"của dân gian.Không ai muốn ân oán chất chồng,chịu thiệt một phần để mong bình yên một thuở.Nhưng cậy muốn lặng mà gió chẳng dừng .vậy đến một ngưỡng nào đó,cái Thiện sẽ vùng lên chống trả.

      Ấy chính là cái Ác tàn nhẫn muốn độc chiếm sự sống,âm mưu sát hại cái Thiện.Cái thiện muốn sinh tồn phải chống trả.Và rất phù hợp với bản chất hiền hòa của cái Thiện,sự phản kháng đi từ yếu đến mạnh,từ bị động đến chủ dộng để rồi giành chiến thắng vẻ vang.

      Mụ dì ghẻ và đứa con đẻ ác ngiệt không chiếm được ngôi vị hoàng hậu thì âm mưu giết Tấm .Bốn lần chúng ra tay thì bốn lần đều thất bại:chặt cây cau, giết chim vành anh,chặt cây xoan đào,đốt khung cửi.Sau mỗi lần bị hại,Tấm không khóc nức nở nhịn nhục.Bị bức hại .nàng hòa kiếp trở về. lần đầu nàng chỉ nhắc nhở:

Phơi áo chồng tao thì phơi bằng sào

Chớ phơi bờ rào rách áo chồng tao.​

      Đây chỉ là tiếng nói của một linh hồn còn vương vấn dân gian.Cụ thể là nhớ nghĩa cũ duyên xưa trở về thăm lại (chồng).Dù biết mình bị giết hại,Tấm không hề oán than,thù hận mẹ con Cám.

      Đến làn bị giết hại thứ hai sự tình đã khác.Tấm không nhắc nhở Cám nữa mà lặng lẽ giành lại hạnh phúc của mình.nàng hóa thân thành cây xoan đào,ngày ngày che mát cho vua,ở bên chồng về tình nghĩa cũ Rõ ràng là ở đây có một sự thay đổi về thái độ .Tấm đã ý thức sâu sắc về sự mất mát của mình ,nàng chủ động tìm lại nó.

      Tiến thêm một bước nữa ,cô còn chủ động tìm đến kẻ thù răn đe:

Kẽo cà kẽo kẹt

Lấy tranh chồng chị ,chị khoét mắt ra.​

      Tư thế của Tấm bây giờ đã khác trước.Lần trước nàng xác định quan hệ ngang bằng với Cám "tao -mày";giờ đây nàng coi mình là người trên xưng "chị ".Không chỉ hiểu về nỗi mất mát náng còn thấm thía căn nguyên của nỗi đau đời mình.Nàng biết mình bị "tranh chồng"và sự đe dọa của Tấm thật quyết liệt "khoét mắt ra".

      Lần hóa thân cuối cùng của Tấm đã quyết tâm vùng dậy làm chủ cuộc đời.làm chủ hạnh phúc của mình .Quả thị thơm lừng như vẻ đẹp nơi cô Tấm nhát hương.nàng trở về kiếp con người để chủ động tận hưởng hương thơm và mật ngọt cuộc sống -thứ mà nàng đáng được hưởng và thật sự đã và đang dược hưởng.Đây là một kết thúc có hậu,là khúc khải hoàn viên mãn của cái Thiện trong cuôc đời này.

      Sự trờ về của cô tấm trong ngôi vị hoàng hậu,sự chiến thắng trọn vẹn của cái Thiện đã chứng minh cho quy luật"Ác giả ác báo","Ở hiền gặp lành .Song cái Thiên đã trãi qua bao áp bức,bất công ,muốn có kết quả tốt đẹp cuối cùng cái Thiện không thể mãi nhu nhược,nhún mình.Nó phải chủ động đứng dậy giành lại quyền sống quyền hạnh phúc.

      Ra đời từ thuở xa xưa trong lịch sử dân tộc,cho đến ngày nay và sẽ mãi mãi mai sau,câu chuyện Tấm Cám được người Việt giữ gìn,truyền lại cho nhau như người xưa giữ lửa và truyền lửa qua mỗi nếp nhà .Ấy là ngọn lửa cho truyền thống dân tộc,truyền thống yêu cái thiện ghét cái Ác.Quan trọng hơn đó là truyền thống đấu tranh với cái Ác để chiến thắng vẻ vang.