Nguyên nhân sâu xa sự biến đổi của cơ sở hạ tầng dẫn đến biến đổi kiến trúc thượng tầng là do sự biến đổi của yếu tố nào sau đây:
Cơ sở hạ tầng là tổng thể và và mâu thuẫn phức tạp. Đó là quan hệ vật chất tồn tại khách quan độc lập với ý thức con người, được hình thành trong quá trình sản xuất vật chất, trực tiếp biến đổi theo sự tác động và phát triển của lực lượng sản xuất dẫn đến biến đổi kiến trúc thượng tầng.