Lý thuyết Sinh 11 Bài 6 Chân trời sáng tạo: Hô hấp ở thực vật

Tóm tắt Lý thuyết Sinh học 11 Chân trời sáng tạo Bài 6: Hô hấp ở thực vật theo chương trình Sách mới ngắn gọn nhất. Tổng hợp lý thuyết Sinh học 11 trọn bộ chi tiết, đầy đủ.

Bài 6: Hô hấp ở thực vật

Soạn Sinh học 11 Chân trời sáng tạo Bài 6

I. Khái quát về hô hấp ở thực vật

1. Khái niệm hô hấp ở thực vật

- Hô hấp ở thực vật là quá trình phân giải các hợp chất hữu cơ thành các chất vô cơ đơn giản (CO₂ và H₂O), đồng thời giải phóng năng lượng dưới dạng ATP và nhiệt.

- Phương trình tổng quát của quá trình hô hấp hiếu khí:

C₆H₁₂O6 + 6O₂  → 6CO₂ + 6H₂O + Q (ATP + nhiệt)

- Hô hấp hiếu khí diễn ra trong mọi cơ quan của cơ thể thực vật, đặc biệt diễn ra mạnh ở các cơ quan có hoạt động sinh lí mạnh.

2. Vai trò của hô hấp ở thực vật

Hô hấp có vai trò đặc biệt quan trọng đối với cơ thể thực vật:

- Cung cấp năng lượng cần thiết để duy trì các hoạt động sống của tế bào và cơ thể.

- Một phần năng lượng giải phóng dưới dạng nhiệt năng giúp thực vật có khả năng chịu lạnh, duy trì nhiệt độ thuận lợi cho các hoạt động sống của cơ thể.

- Tạo ra các sản phẩm trung gian cung cấp nguyên liệu để tổng hợp các chất hữu cơ khác trong cơ thể,…

- Tăng khả năng chống bệnh của thực vật. 

II. Các giai đoạn hô hấp ở thực vật

- Quá trình hô hấp ở thực vật có thể diễn ra theo hai con đường: 

+ Phân giải hiếu khí khi có O₂ 

+ Phân giải kị khí trong điều kiện thiếu O₂

- Con đường phân giải hiếu khí ở thực vật gồm ba giai đoạn:

+ Giai đoạn 1: Đường phân diễn ra ở tế bào chất. Phân tử glucose bị oxi hoá thành 2 phân tử pyruvic acid, năng lượng giải phóng được tích luỹ trong 2 phân tử NADH và 2 phân tử ATP.

+ Giai đoạn 2: 2 phân tử pyruvic acid sẽ được vận chuyển vào chất nền ti thể và bị oxi hoá thành 2 phân tử acetyl - CoA. Sau đó, acetyl - CoA sẽ bị oxi hoá hoàn toàn thành CO₂ trong chu trình Krebs. Sản phẩm thu được gồm 6 phân tử CO₂, 2 phân tử ATP, 8 phân tử NADH và 2 phân tử FADH₂

+ Giai đoạn 3: Các phân tử NADH và FADH, được tạo ra ở các giai đoạn trước sẽ tham gia vào chuỗi truyền electron hô hấp và quá trình phosphoryl hoá oxi hoá diễn ra ở màng trong ti thể, tạo ra ATP và H₂O.

- Nếu không có O₂, 2 phân tử pyruvic acid được giữ lại trong tế bào chất và tham gia vào quá trình lên men tạo ra lactic acid hoặc rượu ethanol. 

III. Các nhân tố ảnh hưởng đến hô hấp ở thực vật

1. Hàm lượng nước

- Hàm lượng nước trong mô, cơ quan, cơ thể thực vật ảnh hưởng trực tiếp đến cường độ hô hấp.

- Nước còn ảnh hưởng đến hoạt động của các enzyme hô hấp.

- Ảnh hưởng của hàm lượng nước đến hô hấp thể hiện rõ nét ở hạt.

2. Nhiệt độ

Nhiệt độ ảnh hưởng đến hô hấp thông qua ảnh hưởng đến hoạt tính của enzyme tham gia xúc tác các phản ứng: 

- Nhiệt độ tối ưu cho quá trình hô hấp trong khoảng 30 – 35 °C.

- Nhiệt độ cực đại mà hô hấp có thể diễn ra được khoảng 40 – 45 °C.

- Nhiệt độ môi trường tăng cao (trên 55 °C) thì hô hấp không diễn ra.

3. Nồng độ O₂ và CO₂

- Nồng độ O₂ trong không khí thuận lợi cho quá trình hô hấp khoảng 21 %. Nếu nồng độ O₂ giảm xuống dưới 5 % thì cường độ hô hấp giảm và cây chuyển sang phân giải kị khí.

- Nồng độ CO₂  trong không khí thuận lợi cho quá trình hô hấp là 0,03 %. Nếu nồng độ CO₂ trong không khí tăng cao sẽ gây ức chế quá trình hô hấp.

IV. Ứng dụng của hô hấp ở thực vật vào thực tiễn

1. Trong trồng trọt

- Đảm bảo các điều kiện môi trường thuận lợi cho quá trình hô hấp hiếu khí của các loại cây trồng, qua đó giúp cây sinh trưởng, phát triển tốt và đạt năng suất cao. 

- Một số biện pháp nhằm tăng hiệu quả hô hấp ở cây trồng như:

+ Trồng cây đúng mùa vụ.

+ Cung cấp đầy đủ nước và các chất dinh dưỡng.

+ Cày, xới đảm bảo cho đất được tơi xốp và thoáng khí.

+ Xây dựng hệ thống cấp và thoát nước đảm bảo việc tưới tiêu hợp lí.

2. Trong bảo quản hạt và nông sản

Hô hấp là quá trình phân giải chất hữu cơ nên làm giảm hàm lượng chất hữu cơ trong cơ thể thực vật, do đó ảnh hưởng đến chất lượng của hạt và nông sản trong quá trình bảo quản. 

Một số biện pháp được dùng để bảo quản hạt và nông sản chủ yếu dựa trên cơ sở điều khiển các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình hô hấp ở thực vật:

- Bảo quản khô: sấy khô hoặc phơi khô trước khi cho vào kho bảo quản.

- Bảo quản trong điều kiện nồng độ CO₂ cao: bảo quản trong các kho kín có nồng độ CO₂ cao hoặc trong túi polyethylene.

- Bảo quản trong điều kiện nồng độ O₂ thấp: bảo quản trong các túi được hút chân không.

V. Mối quan hệ giữa quang hợp và hô hấp

- Quang hợp và hô hấp là hai quá trình có mối liên hệ mật thiết và phụ thuộc lẫn nhau. 

- Mối liên hệ giữa hai quá trình này được thể hiện ở sơ đồ Hình 6.3.

VI. Trắc nghiệm Sinh học 11 Chân trời sáng tạo Bài 6 (có đáp án)

Câu 1: Trong quá trình bảo quản nông sản, hô hấp gây ra tác hại nào sau đây?

A. Làm giảm nhiệt độ

B. Làm tăng khí O2

C. Tiêu hao chất hữu cơ

D. Làm giảm độ ẩm

Giải thích

Một trong những tác hại mà hô hấp gây ra trong quá trình bảo quản nông sản là làm tiêu hao chất hữu cơ được tích lũy trong các sản phẩm nông sản. Từ đó sẽ làm giảm chất lượng của sản phẩm 

Câu 2: Bao nhiêu năng lượng được giải phóng trong quá trình lên men rượu và axit lactic?

A. Dưới 7%

B. Trên 7%

C. Trên 50%

D. Trên 75%

Câu 3: Nơi diễn ra sự hô hấp mạnh nhất ở thực vật là
A. Rễ

B. Thân

C. Lá

D. Quả

Câu 4: Các nhân tố ảnh hưởng đến hô hấp ở thực vật là?

A. Hàm lượng nước

B. Nhiệt độ

C. Nồng độ O2 và CO2

D. Tất cả các ý trên

Giải thích

Các nhân tố của môi trường có ảnh hưởng tới quá trình hô hấp ở thực vật như: nhiệt độ, hàm lượng nước, ôxi, CO2...

Câu 5: Khi nói về mối quan hệ giữa quang hợp và hô hấp ở thực vật, phát biểu nào sau đây là không chính xác?

A. Sản phẩm của quang hợp là nguyên liệu của hô hấp

B. Sản phẩm của hô hấp là nguyên liệu để tổng hợp nên C6H12O6

C. Hô hấp và quang hợp là hai quá trình phụ thuộc nhau

D. Thực vật chỉ cần quang hợp, còn hô hấp thì không quan trọng

Giải thích

Hô hấp và quang hợp có mối quan hệ gắn bó, chặt chẽ với nhau vì: Sản phẩm của quang hợp là nguồn nguyên liệu cho hô hấp. Ngược lại, sản phẩm của hô hấp cũng là nguyên liệu cho quang hợp

>>> Xem toàn bộ: Lý thuyết Sinh học 11 Chân trời sáng tạo

-------------------------------------------

Trên đây Toploigiai cùng các bạn Tóm tắt Lý thuyết Sinh học 11 Chân trời sáng tạo Bài 6: Hô hấp ở thực vật theo chương trình Sách mới ngắn gọn nhất. Mời các bạn click ngay vào trang chủ Toploigiai để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới Lớp 11 nhé. Chúc các bạn học tốt.