Soạn Kinh tế pháp luật 11 Cánh Diều Bài 2: Cung, cầu trong thị trường kinh tế

Hướng dẫn Soạn Kinh tế pháp luật 11 Cánh Diều Bài 2: Cung, cầu trong thị trường kinh tế ngắn gọn, hay nhất theo chương trình Sách mới.

Bài 2: Cung, cầu trong thị trường kinh tế

Lý thuyết Kinh tế Pháp luật 11 Cánh Diều Bài 2: Cung cầu trong kinh tế thị trường

Câu hỏi mở đầu trang 12 KTPL 11

Câu hỏi: Em hãy nêu ví dụ về sự thay đổi của nhu cầu tiêu dùng một số loại hàng hóa, dịch vụ vào những dịp lễ, Tết ở Việt Nam. Theo em, các chủ thể sản xuất kinh doanh sẽ làm gì để đáp ứng sự thay đổi đó?

Trả lời

- Vào các dịp lễ, tết ở Việt Nam, người tiêu dùng có xu hướng, tăng nhu cầu sử dụng đối với các mặt hàng thiết yếu như: gạo, thịt gia súc, thịt gia cầm, trứng gia cầm, đường, dầu ăn, thực phẩm chế biến, bánh, mứt, kẹo, rượu, bia, nước giải khát, xăng dầu và các mặt hàng thời trang,…

Ví dụ: Rượu, bia, bánh, mứt kẹo: Nguồn cung dồi dào, các loại bánh, mứt, kẹo có nhiều mẫu mã phong phú đa dạng, chủng loại phù hợp với thị hiếu, thu nhập của từng tầng lớp người tiêu dùng khác nhau. Giá các sản phẩm này sẽ tăng nhẹ (3 - 5%) vào thời điểm trước Tết khoảng 2 tuần, sau đó ổn định đến sát Tết. 

- Để đáp ứng sự thay đổi đó, các chủ thể sản xuất, kinh doanh sẽ:

+ Mở rộng quy mô sản xuất để cung ứng tới thị trường số lượng hàng hóa nhiều hơn.

+ Đa dạng hóa các sản phẩm với: mẫu mã, chủng loại, giá cả khác nhau,…

+ Đa dạng các hình thức thanh toán và phương thức giao hàng: chuyển khoản trước, ship cod, giao hàng hỏa tốc…

Câu hỏi trang 13 KTPL 11

Câu hỏi: 

a. Em hãy cho biết giá cả ảnh hưởng như thế nào đến lượng hàng hóa được mua.

b. Nếu người tiêu dùng có nhu cầu về mặt hàng X nhưng không có khả năng chi trả thì có tạo thành cầu về mặt hàng này được không?

c. Nếu người tiêu dùng có khả năng chi trả nhưng không có nhu cầu sử dụng hàng hóa X thì có được gọi là cầu về mặt hàng này không?

Trả lời

a. Giá cả ảnh hưởng rất nhiều tới chất lươhng hàng hóa được mua, giá thành cao thì sẽ được đáp ứng bởi vật liệu chất lượng.

b. Không tạo thành cầu về mặt hàng vì có khả năng mua và không có khả năng chi trả.

c. Có gọi là cầu về mặt hàng vì học có khả năng mua và có khả năng chi trả.

Câu hỏi trang 14 KTPL 11

Câu hỏi:

a. Em hãy xác định các nhân tố ảnh hưởng đến cầu hàng hóa, dịch vụ trong trường hợp nêu trên.

b. Ngoài các nhân tố trên , theo em còn có những nhân tố nào khác ảnh hưởng đến cầu về hàng hóa, dịch vụ trên thị trường?

Trả lời

a. - Trường hợp 1: Nhân tố ảnh hưởng đến cầu hàng hóa, dịch vụ là: thu nhập của người tiêu dùng. Cụ thể:

+ Khi thu nhập của người tiêu dùng tăng lên => cầu tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ thông thường của họ cũng tăng lên.

+ Khi thu nhập của người tiêu dùng giảm xuống => người tiêu dùng phải cân nhắc hơn trước khi mua các sản phẩm => cầu tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ cũng giảm xuống.

- Trường hợp 2:

+ Có 3 nhân tố ảnh hưởng đến cầu hàng hóa, dịch vụ là: (1) giá cả của chính hàng hóa, dịch vụ đó; (2) thu nhập của người tiêu dùng và (3) giá cả của các loại hàng hóa, dịch vụ thay thế.

+ Phân tích cụ thể: giá xăng tăng; thu nhập của người tiêu dùng không đổi; giá cả khi sử dụng phương tiện công cộng rẻ hơn => người tiêu dùng có xu hướng: hạn chế sử dụng phương tiện ô tô, xe máy cá nhân hoặc taxi; chuyển sang sử dụng phương tiện công cộng như xe buýt.

- Trường hợp 3: Nhân tố ảnh hưởng đến cầu hàng hóa, dịch vụ là: tâm lí, tập quán và thị hiếu của người tiêu dùng. Cụ thể: khi xu hướng “tiêu dùng Xanh” trở nên phổ biến, người tiêu dùng ngày càng chọn mua nhiều hơn các sản phẩm có yếu tố “xanh”, lựa chọn các phương thức tiêu dùng bền vững, thân thiện với môi trường.

b. Ngoài các nhân tố trên, còn có một số nhân tố khác ảnh hưởng đến cầu về hàng hóa, dịch vụ trên thị trường, như:

- Dự đoán của người tiêu dùng về thị trường. Ví dụ:

+ Mặc dù giá một hàng hóa nào đó tăng nhưng người mua vẫn tiếp tục tăng mua hàng hóa đó vì họ dự đoán giá sẽ còn tăng nữa;

+ Ngược lại, khi giá của một hàng hóa nào đó giảm, người tiêu dùng vẫn giảm mua hàng hóa đó, vì họ hi vọng, dự đoán giá sẽ tiếp tục giảm nữa.

- Quy mô dân số. Ví dụ:

+ Khi dân số tăng dẫn đến cầu về hàng hóa tăng;

+ Khi dân số giảm dẫn đến cầu về hàng hóa giảm.

Câu hỏi trang 15 KTPL 11

Câu hỏi:

a. Em hãy cho biết giá cả ảnh hưởng như thế nào đến lượng hàng hóa được mua.

b. Nếu người tiêu dùng có nhu cầu về mặt hàng X nhưng không có khả năng chi trả thì có tạo thành cầu về mặt hàng này được không?

c. Nếu người tiêu dùng có khả năng chi trả nhưng không có nhu cầu sử dụng hàng hóa X thì có được gọi là cầu về mặt hàng này không?

Trả lời

a. Ảnh hưởng của giá cả đến lượng hàng hóa là:

- Khi mức giá của mặt hàng X ở mức cao nhất là 50 triệu đồng/tấn thì lượng hàng hóa được mua ở mức thấp nhất, chỉ đạt 18 nghìn tấn/tháng.

- Khi mức giá cả của mặt hàng X ở mức thấp nhất là 10 triệu đồng/tấn thì lượng hàng hóa được mua nhiều nhất, đạt 40 nghìn tấn/tháng.

b. Nếu người tiêu dùng có nhu cầu về mặt hàng X nhưng không có khả năng chi trả thì không tạo thành cầu về mặt hàng này vì cầu là số lượng hàng hóa, dịch vụ mà người tiêu dùng có khả năng mua và sẵn sàng mua ở các mức giá khác nhau trong một thời gian nhất định.

c. Nếu người tiêu dùng có khả năng chi trả nhưng không có nhu cầu sử dụng hàng hóa X thì không tạo thành cầu về mặt hàng này vì cầu là số lượng hàng hóa, dịch vụ mà người tiêu dùng có khả năng mua và sẵn sàng mua ở các mức giá khác nhau trong một thời gian nhất định.

Câu hỏi trang 16 KTPL 11

Câu hỏi:

a. Em hãy xác định các nhân tố ảnh hưởng đến cầu hàng hóa, dịch vụ trong trường hợp nêu trên.

b. Ngoài các nhân tố trên , theo em còn có những nhân tố nào khác ảnh hưởng đến cầu về hàng hóa, dịch vụ trên thị trường?

Trả lời

a. - Trường hợp 1: Nhân tố ảnh hưởng đến cầu hàng hóa, dịch vụ là: thu nhập của người tiêu dùng.

+ Khi thu nhập của người tiêu dùng tăng lên → Cầu tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ thông thường của họ cũng tăng lên.

+ Khi thu nhập của người tiêu dùng giảm xuống, người tiêu dùng phải cân nhắc hơn trước khi mua các hàng hóa, dịch vụ → Cầu tiêu giảm xuống.

- Trường hợp 2:

+ Có 3 nhân tố ảnh hưởng đến cầu hàng hóa, dịch vụ là: giá cả của chính hàng hóa, dịch vụ đó; thu nhập của người tiêu dùng và giá cả của các loại hàng hóa, dịch vụ thay thế.

+ Phân tích cụ thể: giá xăng tăng; thu nhập của người tiêu dùng không đổi; giá cả khi sử dụng phương tiện công cộng rẻ hơn → người tiêu dùng có xu hướng: hạn chế sử dụng phương tiện ô tô, xe máy cá nhân hoặc taxi; chuyển sang sử dụng phương tiện công cộng như xe buýt.

- Trường hợp 3: Nhân tố ảnh hưởng đến cầu hàng hóa, dịch vụ là: tâm lí, tập quán và thị hiếu của người tiêu dùng. Cụ thể: khi xu hướng “tiêu dùng Xanh” trở nên phổ biến, người tiêu dùng ngày càng chọn mua nhiều hơn các sản phẩm có yếu tố “xanh”, lựa chọn các phương thức tiêu dùng bền vững, thân thiện với môi trường.

b. Những nhân tố khác ảnh hưởng đến cầu của hàng hóa, dịch vụ trên thị trường là tâm lý, thị hiếu, phong tục tập quán:

– Tâm lí, thị hiếu ảnh hưởng đến cầu: là sở thích, thói quen hay sự ưu tiên của người tiêu dùng đối với từng loại hàng hóa hay dịch vụ.

+ Khi bạn thích một loại hàng hóa nào đó thì bạn sẽ mua nó nhiều hơn, chẳng hạn như bạn thích uống sữa tươi thì bạn sẽ mua nó nhiều hơn. Ngược lại đối với hàng hóa mà bạn chưa quen dùng thì cầu về loại hàng đó sẽ thấp.

+ Tâm lý người mua hàng, ví dụ, nếu một mặt hàng thời trang nổi tiếng có và được người tiêu dùng ưa thích, nhu cầu mua hàng chắc chắn sẽ tăng lên.

– Phong tục, tập quán ảnh hưởng đến cầu: Phong tục, tập quán cũng ảnh hưởng đến cầu. Vì đây là những điều được lưu truyền và tự giác tuân theo ở từng nhóm người khác nhau. Ví dụ: Ở Việt Nam có truyền thống Tết gói bánh chưng, với nguyên liệu là thịt lợn, gạo, đỗ, lá dong. Thì cứ đến dịp gần Tết cầu của những loại hàng này sẽ tăng lên.

Câu hỏi trang 17 KTPL 11

Câu hỏi:

a. Em có nhận xét gì về lượng cung, lượng cầu mặt hàng X tại các mức giá trong bảng số liệu?

b. Thị trường đạt trạng thái như thế nào tại mức giá 30 triệu đồng/tấn? Tại mức giá đó, mối tương quan giữa lượng cung và lượng cầu như thế nào?

c. Theo em, khi thị trường có trạng thái cung lớn hơn cầu, người sản xuất kinh doanh và người tiêu dùng sẽ đưa ra lựa chọn như thế nào?

d. Em có nhận xét gì về vai trò của quan hệ cung - cầu trong nền kinh tế?

Trả lời

a. Trên thị trường cung - cầu thường xuyên tác động lẫn nhau và ảnh hưởng trực tiếp tới giá cả vì vậy lượng cung - cầu công ti X ảnh hưởng tới mức giá.

b. Thị trường đáp ứng nhu cầu lương cầu tăng. Tại mức giá đó thì mối tương đương giữa cung - cầu tăng lên

c. Người sản xuất kinh doanh sẽ bị ứ đọng hàng hóa vì nhiều hàng hóa tồn và người tiêu dùng sẽ có sự lựa chọn về giá cả mặt hàng. Giá cả mặt hàng sẽ giảm xuống thấp hơn giá ban đầu

d. Nhận xét vai trò của quan hệ cung - cầu:

+ Điều tiết quan hệ giữa sản xuất và lưu thông hàng hóa;

+ Làm thay đổi cơ cấu và quy mô thị trường;

+ Ảnh hưởng tới giá cả của hàng hóa.

Luyện tập 

Câu hỏi 1. Em đồng tình hay không đồng tình với các nhận định dưới đây về cầu hàng hóa, dịch vụ? Vì sao?

a. Cầu là nhu cầu về hàng hóa, dịch vụ mà người tiêu dùng muốn mua.

b. Khi người tiêu dùng có khả năng mua và sẵn mua một loại hàng hóa, dịch vụ tại các mức giá khác nhau trong một thời gian nhất định thì tọa thành cầu về hàng hóa dịch vụ đó.

c. Cầu là nhu cầu về hàng hóa, dịch vụ mà người tiêu dùng có khả năng mua.

d. Cầu là số lượng hàng hóa, dịch vụ đáp ứng những nhu cầu khác nhau của người tiêu dùng trong một thời gian nhất định

Trả lời

- Các nhận định em đồng ý: a, b, d

- Các nhận định em không đồng ý: c

- Vì nhu cầu của người tiêu dùng được tạo thành từ các yếu tố khác nhau bao gồm mặt hàng và dịch vụ. Giá thành là một yếu tố quan trọng trong việc tạo nên nhu cầu, và có thể ảnh hưởng đến quyết định mua hàng của khách hàng vào thời điểm cụ thể.

Câu hỏi 2. Em hãy xác định nhân tố ảnh hưởng tới cầu về hàng hóa, dịch vụ trong những trường hợp dưới đây:

a. Cứ vào dịp Tết, cầu về hoa đào, hoa mai và cây cảnh ở Việt Nam tăng cao.

b. Do tình hình dịch bệnh trên đàn gia súc, cầu về hải sản thị trường tăng lên.

c. Do mức sống được cải thiện dần, cầu về hàng tiêu dùng như ti vi, tử lạnh, máy giặt,....đang tăng lên.

d. Mặc dù giá cả cổ phiếu có xu hướng tăng, nhiều nhà đầu tư vẫn quyết định mua thêm một số loại cổ phiếu.

Trả lời

a. Giá cả tăng cao sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến cầu hàng hoá và dịch vụ. Khi giá cả tăng cao, người tiêu dùng sẽ có xu hướng giảm nhu cầu mua hàng hoá và dịch vụ, do chi phí chi tiêu cao hơn.

b. Tình hình dịch bệnh và gia súc ít hơn sẽ tạo ra một tác động khác nhau đối với các mặt hàng và dịch vụ. Trong trường hợp này, nếu sản phẩm được sản xuất từ động vật hoặc dịch vụ liên quan đến việc tiếp xúc gần với động vật, sẽ có thể làm giảm nhu cầu mua hàng hoá và dịch vụ.

c. Nhu cầu mua sắm đồ gia dụng trong nhà tăng lên sẽ tạo ra một tác động tích cực đến cầu hàng hoá và dịch vụ. Trong trường hợp này, nhu cầu mua sắm đồ gia dụng trong nhà tăng lên sẽ làm tăng nhu cầu mua các sản phẩm liên quan đến đồ gia dụng, ví dụ như đồ gia dụng điện tử, đồ dùng gia đình.

d. Nhu cầu mua giá cổ phiếu tăng không có ảnh hưởng trực tiếp đến cầu hàng hoá và dịch vụ. Tuy nhiên, nhu cầu mua cổ phiếu tăng có thể tạo ra sự tăng trưởng về tài sản của nhà đầu tư, dẫn đến sự gia tăng của thu nhập và chi tiêu, và có thể tác động đến cầu hàng hoá và dịch vụ.

Câu hỏi 3. Em hãy xác định hoạt động kinh tế nào dưới đây tạo thành cung hàng hóa trên thị trường. Vì sao?

a. Hằng tháng, xí nghiệp dệt ở thành phố N sản xuất được 2 triệu mét vải để đưa ra thị trường.

b. Quần áo của hãng thời trang X được bày bán ở cửa hàng thời trang.

c. Các tỉnh khu vực Nam Trung Bộ chuẩn bị thu hoạch quả thanh long để xuất khẩu sang châu Âu

d. Vườn nhà bạn H trồng nhiều loại cây ăn quả khác nhau. Mùa nào thức ấy, nhà H có nhiều loại trái cây để ăn, biếu họ hàng...

Trả lời

Hoạt động kinh tế a, b, c vì khi mang hàng hóa ra bên ngoài bán với giá cả của thị trường đều đó thể hiện mối quan hệ giữa cung và cầu. Cung là số lượng hàng hoá hoặc dịch vụ được cung cấp trên thị trường trong khi cầu là nhu cầu hoặc số lượng hàng hoá hoặc dịch vụ được mua trên thị trường. Nếu cung cao hơn cầu, giá cả sẽ giảm để đáp ứng nhu cầu mua hàng hoá. Nếu cầu cao hơn cung, giá cả sẽ tăng để đáp ứng nhu cầu mua hàng hoá.

Câu hỏi 4. Gia đình H có nguồn thu nhập chính từ kinh doanh mặt hàng may. Hiện nay trên thị trường, cung về mặt hàng này lớn hơn cầu...

a. Theo em, trường hợp trên đề cập đến vai trò gì của quan hệ cung - cầu trong nền kinh tế?

b. Lựa chọn của gia đình H có hợp lí không? Vì sao?

c. Gia đình H còn có thể lựa chọn phương án nào dưới đây? Giải thích vì sao.

a. Tạm ngừng kinh doanh mặt hàng này và chờ đợi thị trường hồi phục.

b. Tiếp tục đẩy mạnh đầu tư, mở rộng kinh doanh các sản phẩm may mặc.

c. Đẩy mạnh việc tuyên truyền và quảng bá sản phẩm may mặc của gia đình.

Trả lời

a. Theo em vai trò cung cầu là Quan hệ cung cầu có tác động lẫn nhau và ảnh hưởng trực tiếp đến giá cả. 

b. Có hợp lí vì nếu một loại mặt hàng có nhiều cung hơn cầu thì giá thành sẽ thấp và trở lên bão hòa. 

c. Lựa chọn đáp án c vì nếu các sản phẩm không tiếp cận được tới người dân thì sẽ ứ đọng không bán đượ 

Câu hỏi 5. Em hãy xác định nhân tố ảnh hưởng tới cung về hàng hóa, dịch vụ trong những trường hợp sau đây:

a. Đón đầu mùa du lịch hè, các doanh nghiệp lữ hành đã tung ra thị trường nhiều dịch vụ du lịch hấp dẫn.

b. Do giá xăng dầu tăng cao mà cước phí dịch vụ không tăng theo tương ứng, cung dịch vụ taxi thành phố giảm sút

c. Từ khi công nghệ mới áp dụng trong nhà máy sản xuất đường mía thay thế các lò sản xuất đường thủ công về đường trên thị trường tăng mạnh

d. Do nhiều hộ nông dân ở Tây Nguyên chuyển đổi vườn cà phê sang trồng hồ tiêu, cung hồ tiêu Việt Nam những năm tiếp theo tăng mạnh.

e. Cung xe ô tô lắp ráp trong nước tăng lên khi Nhà nước ban hành những chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tăng tỉ lệ nội địa hóa phụ tùng sản xuất ô tô.

Trả lời

Nhân tố ảnh hưởng tới cung về hàng hóa, dịch vụ trong những trường hợp dưới đây:

a. cung và cầu bằng nhau, giá cả hạ thấp.

b. giá xăng tăng cao

c. giá thành ổ định, cung cầu bằng nhau do công nghệ mới.

d. do giá hồ tiêu tăng lên.

e. lắp ráp ô tô tăng lên

Vận dụng

Câu hỏi 1: Em hãy sưu tầm thông tin về tình hình cung, cầu một hàng hóa, dịch vụ thiết yếu trên thị trường và chia sẻ với các bạn cùng lớp.

Trả lời

+ Sau khi có xu hướng giảm liên tiếp trong năm 2021, nhu cầu sử dụng mặt hàng thịt lợn đã có xu hướng tăng trở lại trong tháng 01 năm 2022, đặc biệt trong những ngày cận Tết, tuy nhiên mức tăng không cao so với Tết 02 năm trước. Giá các mặt hàng thịt lợn ở mức thấp hơn so với cùng kỳ năm trước khoảng 15-25%.

+ Giá các sản phẩm thịt bò ổn định trong suốt cả năm 2021 và bắt đầu tăng nhẹ vào cuối tháng 1 năm 2022 do ảnh hưởng bởi giá thịt lợn và nhu cầu tăng.

+ Giá các sản phẩm gia cầm cũng ở mức thấp trong suốt năm 2021 (có thời điểm giá thịt gà lông trắng chỉ còn 7.000-9.000đ/kg), bắt đầu tăng trở lại vào tháng 12/2021 và tiếp tục tăng nhẹ vào ngày sát Tết do nhu cầu tăng.

Câu hỏi 2: Em viết bài phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến cung, cầu một hàng hóa, dịch vụ trên thị trường vào dịp Tết.

Trả lời

- Tết Nguyên đán Nhâm Dần (2022) đang đến gần, trong khi các nguyên liệu sản xuất đầu vào có xu hướng tăng mạnh (giá thức ăn chăn nuôi, chi phí lưu thông, xét nghiệm, lao động...) thì thời tiết thuận lợi, sản xuất nông nghiệp ổn định và tăng trưởng tốt đã tiếp tục hỗ trợ cho thị trường mặt hàng thực phẩm diễn biến thuận lợi, không có biến động bất thường. Nguồn cung thực phẩm dịp Tết Nguyên đán được bảo đảm, không có tình trạng khan hàng hoặc tăng giá bất hợp lý.

- Trong những ngày gần Tết (từ ngày 23 tháng Chạp) do các siêu thị tham gia chương trình bình ổn thị trường vẫn giữ giá ổn định và một số siêu thị có chương trình giảm giá bán thực phẩm tươi sống, thịt lợn đông lạnh, nên giá thịt gà, thịt bò chỉ tăng vào những ngày sát Tết tại các chợ truyền thống do sức mua tăng.

>>> Xem toàn bộ: Soạn Kinh tế pháp luật 11 Cánh Diều

-------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Soạn Kinh tế pháp luật 11 Cánh Diều Bài 2: Cung, cầu trong thị trường kinh tế trong bộ SGK Cánh Diều theo chương trình sách mới. Chúc các bạn học tốt!