Bài 24. Luyện tập. Hợp chất hữu cơ, công thức phân tử và công thức cấu tạo

Bài 24. Luyện tập: Hợp chất hữu cơ, công thức phân tử và công thức cấu tạo

Bài 24.1 trang 34 SBT Hóa 11: 

Cho dãy chất: CH₄; C₆H₆; C₆H₅-OH; C₂H₅ZnI; C₂H₅PH₂. Nhận xét nào đưới đây đúng ?

A. Các chất trong dãy đều là hiđrocacbon.

B. Các chất trong dãy đều là dẫn xuất của hiđrocacbon.

C. Các chất trong dãy đều là hợp chất hữu cơ.

D. Trong dãy có cả chất vô cơ và hữu cơ nhưng đều là hợp chất của cacbon.

Lời giải:

Đáp án: C.

Bài 24.2 trang 35 SBT Hóa 11: 

Người ta lần lượt lấy mẫu thử của một trong bốn chất X, Y, Z, T và làm thí nghiệm như sau : Cho mẫu thử qua CuO đốt nóng (để đốt cháy hoàn toàn) rồi dẫn sản phẩm cháy qua CuSO₄ khan sau đó qua dung dịch Ca(OH)₂. Kết quả thí nghiệm cho thấy, mẫu X chỉ làm cho CuSO₄ chuyển qua màu xanh, mẫu Y chỉ tạo kết tủa trắng ở bình chứa nước vôi, mẫu Z tạo hiện tượng như trên ở cả hai bình; còn mẫu T không tạo hiện tượng gì.

Kết luận nào đúng cho các thí nghiệm này là :

A. X chỉ chứa nguyên tố hiđro.

B. Y chỉ chứa nguyên tố cacbon

C. Z là một hiđrocacbon.

D. T là chất vô cơ.

Lời giải:

Đáp án: D.

Kết luận A sai: X có chứa hiđro (vì thế khi cháy, X tạo ra H₂O) nhưng vẫn có thể có nguyên tố khác, thí NH₃...

B sai vì Y chứa nguyên tố cacbon nhưng vẫn có thể chứa nguyên tố khác, thí dụ CO.

C sai vì Z có chứa C và H nhưng vẫn có thể chứa cả oxi (thí dụ C₂H₆O...) nên chưa chắc Z là hiđrocacbon.

D đúng: T không chứa cacbon vậy nó là chất vô cơ.

Bài 24.3 trang 35 SBT Hóa 11: 

Trong số các chất sau đây, chất nào là đồng đẳng của 

Lời giải:

Đáp án: B.

Bài 24.4 trang 35 SBT Hóa 11: 

Phenol có công thức cấu tạo là 

Trong các chất dưới đây, chất nào không là đồng đẳng của phenol?

Lời giải:

Đáp án: D.

Bài 24.5 trang 35 SBT Hóa 11: 

Trong số các chất dưới đây, chất nào không là đồng phân của

Lời giải:

Đáp án: D.

Bài 24.6 trang 36 SBT Hóa 11: 

1. Trong số các chất hữu cơ đã được học ở lớp 9, hãy kể ra 2 cặp chất có công thức phân tử khác nhau nhưng có cùng công thức đơn giản nhất.

2. Viết công thức cấu tạo của 2 chất có cùng công thức phân tử C₄H₁₀và của 2 chất có cùng công thức phân tử C₂H₆O.

Lời giải:

1. Axetilen C₂H₂và benzen C₆H₆có cùng công thức đơn giản nhất là CH.

Axit axetic C₂H₄O₂ và glucozơ C₆H₁₂O₆ có cùng công thức đơn giản nhất là CH₂O.

2. CH₃-CH₂-CH₂-CH₃và

CH₃-CH₂-OH và CH₃-O-CH₃.

Bài 24.7 trang 36 SBT Hóa 11: 

Hợp chất hữu cơ A có thành phần khối lượng của các nguyên tố như sau: C chiếm 24,24%; H chiếm 4,04%; Cl chiếm 71,72%.

1. Xác định công thức đơn giản nhất của A.

2. Xác định công thức phân tử của A biết rằng tỉ khối hơi của A đối với CO₂là 2,25.

3. Dựa vào thuyết cấu tạo hoá học, hãy viết các công thức cấu tạo mà chất A có thể có ở dạng khai triển và dạng thu gọn.

Lời giải:

1. Chất A có dạng C_xH_yCl_z

x : y : z = 2,02 : 4,04 : 2,02 = 1 : 2 : 1

Công thức đơn giản nhất là CH₂Cl.

2. M_A= 2,25 x 44,0 = 99,0 (g/mol)

(CH₂Cl)_n = 99,0 ⇒ 49,5n = 99,0 ⇒ n = 2

CTPT là C₂H₄Cl₂.

3. Các CTCT:

Bài 24.8 trang 36 SBT Hóa 11: 

Hỗn hợp M chứa hai chất hữu cơ thuộc cùng dãy đồng đẳng và hơn kém nhau 2 nguyên tử cacbon. Nếu làm bay hơi 7,28 g M thì thể tích hơi thu được đúng bằng thể tích của 2,94 g khí N₂ ở cùng điều kiện. Để đốt cháy hoàn toàn 5,20 g hỗn hợp M cần dùng vừa hết 5,04 lít O₂ (đktc). Sản phẩm cháy chỉ gồm CO₂ và hơi nước với thể tích bằng nhau.

Hãy xác định công thức phân tử và phần trăm khối lượng từng chất trong hỗn hợp M.

Lời giải:

Số mol 2 chất trong 7,28g M: 

Số mol 2 chất trong 5,2g M: 

Theo định luật bảo toàn khối lượng:

m_CO2 + m_H2O = m_M + m_O2 = 12.4(g)

Theo đầu bài, số mol CO₂ = số mol H₂O = n.

44n + 18n = 12,4 ⇒ n = 0,2 (mol)

Các chất trong hỗn hợp có chứa C, H và có thể có O. Chất thứ nhất là C_xH_yO_z (a mol) và chất thứ 2 là C_{x + 2} H_{y + 4}O_z (b mol).

xa + (x + 2)b = 0,2 (3)

Giải hệ phương trình :

Từ (3) ta có x(a + b) + 2b = 0,200

2b = 0,200 - 0,0750x

b = 0,100 - 0,0375x

0 < b < 0,075 ⇒ 0 < 0,100 - 0,0375x < 0,0750

⇒ 0,660 < X < 2,66

Trong khoảng này có 2 số nguyên là 1 và 2.

Nếu x = 1.

b = 0,100 - 3.75.10^-2 = 0,0625

a = 0,0750 - 0,0625 = 0,0125.

Thay giá trị của a và b vào (4) ta có :

0125y + 0,0625(y + 4) = 0,400

⇒ y = 2.

Thay x = 1, y = 2; a = 0,0125, b = 0,0625 vào (2):

(14 + 16z).0,0125 + (42 + 16z).0,0625 = 5,20

⇒ z = 2.

CH₂O₂ chiếm: 

C₃H₆O₂ chiếm: 100% - 11,1% = 88,9%.

Nếu x = 2 .

b = 0,100 - 0,0375 X 2 = 0,0250

a = 0,0750 - 0,0250 = 0,05

từ đó tìm tiếp, ta được y = 4 và z = 2.

% khối lượng của C₂H₄O₂: 

% khối lương của C₄H₈O₂: 100% - 57,7% = 42,3%.