Giải GDCD 9 Chân trời sáng tạo Bài 4: Khách quan và công bằng ngắn gọn, hay nhất bám sát nội dung Sách giáo khoa GDCD 9 theo chương trình Sách mới. Bài soạn bao gồm 16 câu hỏi được trả lời chính xác, giúp học sinh hiểu kĩ hơn về bài học
Em hãy quan sát các hình ảnh dưới đây và thực hiện yêu cầu.
Hãy cho biết em liên tưởng đến câu thành ngữ nào về khách quan, công bằng và nêu ý nghĩa của câu thành ngữ đó.
Lời giải 1
- Tranh 1: liên tưởng đến câu thành ngữ “nhất bên trọng, nhất bên khinh” hoặc “trọng nam khinh nữ” => ý nghĩa: phản ánh sự thiên vụ, không công bằng: một bên coi trọng còn một bên coi khinh.
- Tranh 2: liên tưởng đến câu thành ngữ “nói có sách, mách có chứng” => ý nghĩa: nói điều gì phải có chứng cứ rõ ràng, không được tung tin thất thiệt, bịa đặt dựng chuyện, vu oan giá hoạ để bóp méo, xuyên tạc sự thật hay đổ lỗi cho người khác.
Lời giải 2
- Các biểu hiện của khách quan trong thông tin trên là:
+ Các nhà báo trong mọi trường hợp đều phải khen cũng như chê với động cơ trong sáng, khách quan
+ Không viết báo với mục đích vụ lợi, cá nhân, ích kỉ
Em hãy đọc thông tin sau và thực hiện yêu cầu
Em hãy xác định các biểu hiện của khách quan và ý nghĩa của những biểu hiện đó trong thông tin trên.
Lời giải 1
- Biểu hiện: Khách quan được biểu hiện ở việc nhìn nhận sự vật, hiện tượng chính xác, trung thực, không định kiến, thiên vị.
- Ý nghĩa: Khách quan giúp chúng ta nhìn nhận đúng bản chất để có cách ứng xử văn hoá, phù hợp với sự vật, hiện tượng và người khác.
Lời giải 2
- Ý nghĩa của những biểu hiện đó là: sẽ giúp chúng ta nhìn nhận sự vật, hiện tượng đúng với bản chất vốn có của nó để xây dựng nên những mối quan hệ đoàn kết, tích cực và tốt đẹp
Em hãy đọc thông tin sau và thực hiện yêu cầu
Nêu ví dụ thể hiện sự khách quan, thiếu khách quan trong cuộc sống, công việc và kết quả của mỗi hành động, việc làm đó.
Lời giải 1
- Ví dụ về sự khách quan: Ông B thường dùng rất nhiều cách thức khi tuyển dụng nhân sự cho công ty (đánh giá qua hồ sơ, qua thi tuyến, phỏng vấn trực tiếp ...) nhằm tuyển được đúng người phù hợp với công việc. => Kết quả: ông B tuyển dụng được những nhân viên có năng lực phù hợp với yêu cầu công việc.
- Ví dụ về sự thiếu khách quan: Một nhóm sinh viên đại học về trường của K để khảo sát hứng thú học tập của học sinh. Bạn K nhận 2 phiếu và viết luôn cho G. Thấy vậy, bạn B hỏi “hứng thú học tập của G có giống cậu đâu mà cậu viết giúp G vậy?”. K cười đáp: “chúng mình đều là học sinh, học chung lớp, chung trường, nên sẽ có hứng thú học tập giống nhau”. => Kết quả: Hành vi của K khiến cho kết quả khảo sát của nhóm sinh viên đại học bị sai lệch, không sát với thực tế.
Lời giải 2
- Ví dụ thể hiện sự khách quan trong cuộc sống: nhìn nhận, đánh giá con người, sự việc một cách công bằng, khách quan, kết quả sẽ giúp tạo cơ hội, động lực giúp con người nỗ lực hành động để tạo ra những thành quả có ý nghĩa cho bản thân và xã hội.
- Ví dụ thể hiện sự thiếu khách quan trong cuộc sống: đăng tải thông tin phiến diện, chưa được kiểm chứng lên mạng xã hội, kết quả sẽ ảnh hưởng đến độ chính xác của thông tin, ảnh hưởng đến những người hoặc sự vật có liên quan
- Tác hại của những hành vi, việc làm thiếu khách quan là: dẫn đến những thiếu sót, sai lầm trong ứng xử, quyết định, có thể ảnh hưởng tiêu cực đến mối quan hệ giữa con người với con người
Em hãy đọc thông tin sau và thực hiện yêu cầu
Em hãy cho biết tác hại của những hành vi, việc làm thiếu khách quan.
Lời giải 1
Thiếu khách quan sẽ dẫn đến những thiếu sót, sai lầm trong ứng xử, quyết định, có thể ảnh hưởng tiêu cực đến mối quan hệ giữa người với người.
- Nêu ví dụ thể hiện sự khách quan, thiếu khách quan trong cuộc sống, công việc và kết quả của mỗi hành động, việc làm đó.
- Em hãy cho biết tác hại của những hành vi, việc làm thiếu khách quan.
Em hãy đọc câu chuyện sau và trả lời câu hỏi
Chi tiết nào trong câu chuyện trên thể hiện sự công bằng của Hoàng Thái hậu Từ Dũ?
Lời giải 1
Những chi tiết thể hiện sự công bằng của Hoàng Thái hậu Từ Dũ là:
+ Thái hậu thắng thắn từ chối lời đề nghị, xin chức tước của những người thân thích.
+ Thái hậu căn dặn vua Tự Đức rằng: “Người trong họ của mẹ không có công lao gì thì không được ban chức tước. Hễ ai phạm pháp thì cũng bị nghiêm trị như thường để giữ kỉ cương phép nước”.
Lời giải 2
- Chi tiết trong câu chuyện thể hiện sự công bằng của Hoàng Thái hậu Từ Dũ là: không chiếu cố cho người trong dòng họ làm thị vệ bởi không có công lao gì thì không được ban chức tước, phải giữ kỉ cương của nước nhà
Em hãy đọc câu chuyện sau và trả lời câu hỏi
Theo em, công bằng được biểu hiện như thế nào trong cuộc sống?
Lời giải 1
- Công bằng được biểu hiện ở việc đối xử bình đẳng, không thiên vị, không phân biệt đối xử.
- Trong các quan hệ pháp luật, đảm bảo được nguyên tắc như nhau với mọi đối tượng; trong xã hội, đảm bảo điều kiện để mỗi cá nhân đều tiếp cận được với các chính sách an sinh, phúc lợi xã hội.
Lời giải 2
- Công bằng được biểu hiện trong cuộc sống qua:
+ Không phân biệt đối xử giữa người với người
+ Trong các quan hệ pháp luật, đảm bảo được nguyên tắc như nhau với mọi đối tượng
+ Trong xã hội, đảm bảo điều kiện để mỗi cá nhân đều tiếp cận được với các chính sách an sinh, phúc lợi xã hội
Em hãy đọc câu chuyện sau và trả lời câu hỏi
Ý nghĩa của công bằng là gì? Thiếu công bằng có tác hại như thế nào?
Lời giải 1
- Ý nghĩa: công bằng giúp cho con người có cơ hội phát triển một cách bình đẳng với nhau, tạo nên mối quan hệ tốt đẹp, đoàn kết giữa người và người, đem lại lợi ích cho cá nhân và tập thể.
- Thiếu công bằng có thể dẫn đến mâu thuẫn, bất công, bất bình đẳng trong các mối quan hệ cá nhân và xã hội.
Lời giải 2
- Ý nghĩa của công bằng là:
+ Giúp con người có cơ hội được phát triển bình đẳng với nhau
+ Tạo nên mối quan hệ tốt đẹp, đoàn kết giữa người với người, đem lại lợi ích cho cá nhân, tập thể
- Thiếu công bằng có thể dẫn đến mâu thuẫn, bất công, bất bình đẳng trong các mối quan hệ cá nhân và xã hội
Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi
Em có suy nghĩ gì về cách ứng xử của nhân vật trong các trường hợp trên?
Lời giải 1
- Trường hợp 1. Anh C đã có thái độ và lời nói thiếu khách quan trong việc nhìn nhận, đánh giá về anh N. Biểu hiện cụ thể ở việc: anh C đã đưa ra những nhận xét mang tính định kiến, theo cảm tính cá nhân của mình về anh N
- Trường hợp 2. Ông T có thái độ và hành động thiếu công bằng, khi ông đã đối xử thiên vị giữa con trai và con gái.
Lời giải 2
- Cách ứng xử của anh C trong trường hợp 1 là chưa đúng khi đã phán xét bạn N một cách thiếu công bằng, có suy nghĩ phiến diện
- Cách ứng xử của ông T trong trường hợp 2 là chưa đúng khi đã thiếu công bằng trong việc đối xử với con trai và con gái
Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi
Em sẽ góp ý như thế nào với những biểu hiện thiếu khách quan, công bằng trong các trường hợp trên một cách phù hợp nhất?
Lời giải 1
- Trường hợp 1. Em sẽ góp ý với anh C rằng:
+ Mỗi người có một đường đi riêng trong cuộc sống và không nên đánh giá người khác dựa trên quá khứ của họ. Anh N có thể đã là một học sinh nghịch ngợm trong quá khứ, nhưng điều đó không có nghĩa là anh ấy không thể thành công trong tương lai.
+ Đôi khi, những người từng có hành vi nghịch ngợm trong tuổi trẻ lại có tiềm năng lớn và có thể trở thành những người dẫn đầu trong lĩnh vực mà họ yêu thích.
=> Vì vậy, anh C hãy mở lòng ra và đánh giá mỗi người dựa trên những gì họ đang làm và đạt được hiện tại, chứ không phải dựa trên quá khứ của họ.
- Trường hợp 2. Em sẽ góp ý với ông T rằng: ông T nên cân nhắc việc dành thời gian và tình cảm cho cả con trai và con gái một cách công bằng hơn.
Lời giải 2
- Em sẽ khuyên anh C không nên phán xét người khác khi chưa hiểu rõ về họ, điều đó sẽ gây tổn thương tới người khác và làm xấu đi mối quan hệ giữa bạn bè với nhau
- Em sẽ khuyên ông T nên đối xử công bằng với cả 2 người con vì dù là con trai hay con gái thì cũng xứng đáng nhận được sự công bằng, những điều tốt đẹp nhất của bố mẹ dành cho
Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi
Theo em, làm thế nào để thể hiện được thái độ khách quan, công bằng trong cuộc sống hằng ngày?
Lời giải 1
Để thực hiện khách quan và công bằng, mỗi người cần:
+ Rèn luyện thái độ nhìn nhận, đánh giá sự vật, hiện tượng khách quan, công bằng, tôn trọng, bảo vệ lẽ phải;
+ Không định kiến, thiên vị trong việc đánh giá bản thân và những người xung quanh;
+ Phê phán các biểu hiện thiếu khách quan, công bằng.
Lời giải 2
- Để thể hiện được thái độ khách quan, công bằng trong cuộc sống hằng ngày, cần phải:
+ Rèn luyện thái độ nhìn nhận, đánh giá sự vật, hiện tượng khách quan, công bằng, tôn trọng, bảo vệ lẽ phải
+ Không định kiến, thiên vị trong việc đánh giá bản thân và những người xung quanh
+ Phê phán các biểu hiện thiếu khách quan, công bằng
Dựa vào hình ảnh dưới đây, em liên tưởng đến điều gì về khách quan, công bằng? Vì sao?
Lời giải 1
- Hình ảnh trên khiến em liên tưởng đến vấn đề: khi đánh giá các sự vật, hiện tượng, chúng ta cần xem xét, nhìn nhận, đánh giá dưới những góc nhìn khác nhau; không nên đánh giá một cách phiến diện theo định kiến hẹp hòi của bản thân.
Lời giải 2
- Dựa vào hình ảnh trên, em liên tưởng đến về mỗi người đều có những góc nhìn, suy nghĩ khác nhau, do vậy phải có sự nhìn nhận khách quan, công bằng trong mọi vấn đề của cuộc sống
- Vì giống như số 6 khi nhìn ngược lại sẽ thành số 9, chỉ khi đặt mình vào vị trí của người khác thì ta mới có thể hiểu được họ
Em hãy đọc các tình huống sau và trả lời câu hỏi
Tình huống 1. Trong lúc chờ tính tiền tại siêu thị, khi mọi người đang xếp hàng thì anh B lại cố tình chen lấn để vượt lên đầu hàng và để nghị chị thu ngân thanh toán trước cho mình. Thấy vậy, chị thu ngân và khách hàng không đồng ý, để nghị anh B quay lại xếp hàng để chờ tới lượt. Tuy nhiện, anh B tỏ thái độ khó chịu, lớn tiếng với chị ấy cùng mọi người.
Tình huống 2. Trong cuộc họp nhân dân tại địa bàn dân cư, khi cán bộ đang triển khai về chính sách cấp bảo hiểm y tế miễn phí cho người thuộc diện hộ nghèo thì có những ý kiến xì xào, bàn tán. Bà V nói nhỏ với ông M rằng: "Như vậy là không công bằng. Đã là bảo hiểm y tế thì ai cũng phải đóng như nhau, không nên có sự phân biệt như vậy".
Câu hỏi:
- Em có nhận xét gì về lời nói, việc làm của nhân vật trong các tình huống trên?
- Theo em, anh B, bà V, ông M nên ứng xử như thế nào để đảm bảo sự công bằng?
Lời giải 1
♦ Tình huống 1.
- Nhận xét:
+ Hành động của anh B đã vi phạm tính công bằng với mọi người xung quanh, cụ thể: anh B không chịu xếp hàng mà cố tình chen lấn để vượt lên đầu hàng và để nghị chị thu ngân thanh toán trước cho mình.
+ Chị thu ngân đã có hành động đúng, nhằm đảm bảo tính công bằng khi chị không chấp nhận thanh toán trước cho anh B và yêu cầu anh B quay lại xếp hàng để chờ tới lượt.
- Tư vấn cách ứng xử: anh B nên:
+ Xin lỗi mọi người vì hành vi ứng xử thiếu văn minh của mình.
+ Tuân thủ việc xếp hàng để chờ tới lượt thanh toán.
♦ Tình huống 2.
- Nhận xét: việc bà V đưa ra ý kiến thắc mắc như vậy cho thấy bà V chưa thấu hiểu sâu sắc chủ trương, chính sách của nhà nước.
- Tư vấn cách ứng xử: trong tình huống này, bà V và ông M có thể lựa chọn một số cách ứng xử sau:
+ Cách 1: nhẹ nhàng đề nghị cán bộ xã X giải thích để bản thân và toàn thể mọi người tham dự hội nghị cùng được biết, hiểu rõ chủ trương, chính sách của nhà nước.
+ Tìm hiểu thêm các thông tin qua sách, báo, Internet để hiểu rằng: việc cấp miễn phí thẻ BHYT cho người thuộc hộ nghèo là việc làm rất thiết thực và ý nghĩa. Nhờ có thẻ BHYT mà hàng triệu người bệnh có hoàn cảnh khó khăn được chữa trị kịp thời, gia đình bớt đi gánh nặng kinh tế.
Lời giải 2
* Tình huống 1:
- Nhận xét:
+ Hành động của anh B là không tôn trọng những người xung quanh và anh B đang vi phạm tính công bằng với mọi người xung quanh.
+ Hành động của chị thu ngân là đúng chị làm vậy nhằm đảm bảo tính công bằng cho mọi người tránh gây mất trật tự và làm mất thời gian của mọi người.
- Tư vấn cách ứng xử: Anh B nên xin lỗi tất cả mọi người và quya lại hàng xếp hành chờ thanh toán và tự rút ra là không nên có những hành động như vậy nữa
* Tình huống 2:
- Nhân xét:
Hành vi của bà B cho thấy bà B chưa hiểu rõ chủ trương và chính sách của nhà nước nên bà đã đưa ra ý kiến thắc mắc nhưu vậy
- Tư vấn cách ứng xử: Bà có thể ngay lúc đó đứng lên bày tỏ sự thắc mắc của bản thân mình để cho các cán bộ trực tiếp tại đó giải thích tường tận để bản thân hiểu rõ hơn. Hoặc bà có thể về nhà và lên mạng để tự tra cứu và tìm hiểu thêm.
Em hãy quan sát hình ảnh sau và thực hiện yêu cầu
Em hãy tìm hiểu và kể lại nội dung câu chuyện ngụ ngôn được thể hiện trong hình ảnh trên.
Lời giải 1
Kể lại nội dung câu chuyện “Thầy bói xem voi”
Nhân buổi ế hàng, năm ông thầy bói nói chuyện với nhau. Thầy nào cũng phàn nàn không biết hình thù con voi nó như thế nào. Chợt nghe người ta nói có voi đi qua, năm thầy chung nhau tiền biếu người quản voi, xin cho voi dừng lại để cùng xem.
Thầy thì sờ voi, thầy thì sờ ngà, thầy thì sờ tai, thầy thì sờ chân, thầy thì sờ đuôi.
Đoạn, năm thầy ngồi bàn tán với nhau
Thầy sờ vòi bảo: “Tưởng con voi nó thế nào, hoá ra nó sun sun như con đỉa”.
Thầy sờ ngà bảo: “Không phải! Nó dài dài như cái đòn càn”
Thầy sờ tai bảo: “Đâu có! Nó bè bè như cái quạt thóc”
Thầy sờ chân cãi: “Ai bảo? Nó sừng sững như cái cột đình”
Thầy sờ đuôi lại nói: “Các thầy nói sai cả. Chính nó tua tủa như cái chổi xể cùn”.
Năm thầy, thầy nào cũng cho mình nói đúng, không ai chịu ai, thành ra xô xát.
Lời giải 2
Đây là hình ảnh của câu chuyện ngụ ngôn “Thầy bói xem voi”, nội dung kể về một nhóm người mù chưa từng gặp voi bao giờ và họ đã tìm hiểu và hình dung ra con voi bằng cách chạm vào nó. Mỗi người mù cảm nhận thấy một bộ phận khác nhau của cơ thể voi, nhưng chỉ là một bộ phận riêng lẻ. Sau đó, họ mô tả con voi dựa trên kinh nghiệm hạn hẹp của họ và tất cả những mô tả đấy đều khác nhau. Cuối cùng, họ nghi ngờ rằng những người còn lại không trung thực và cãi nhau, đánh nhau.
Em hãy quan sát hình ảnh sau và thực hiện yêu cầu
Em hãy tìm các biểu hiện thể hiện sự thiếu khách quan trong câu chuyện đó và rút ra bài học cho bản thân.
Lời giải 1
- Biểu hiện của sự thiếu khách quan trong câu chuyện “thầy bói xem voi” là: mỗi thầy bói đều đưa ra cách nhìn nhận, đánh giá một cách phiến diện từ suy nghĩ chủ quan của bản thân.
- Bài học rút ra: cần đánh giá các sự kiện, hiện tượng một cách toàn diện, đa chiều.
Lời giải 2
- Biểu hiện thể hiện sự thiếu khách quan trong câu chuyện: cách xem voi của năm ông thầy bói là kì quặc, không giống ai, mắc sai lầm khi chỉ xem các bộ phận chứ không xem tổng thể con voi
- Từ đó, em rút ra bài học cho bản thân là cần nhìn nhận các sự vật, hiện tượng một cách tổng thể, bao quát và toàn diện, sau khi đã nhìn nhận tổng thể cần phải tiếp thu những nhận định khác để làm cho nhận định của mình chuẩn xác hơn.
Em hãy tìm ví dụ về sự khách quan, công bằng ở các lĩnh vực trong đời sống. Từ đó, xác định những việc làm phù hợp của bản thân để góp phần khuyến khích sự khách quan, công bằng.
Lời giải 1
- Một số ví dụ thể hiện sự khách quan, công bằng:
+ Ví dụ 1 (lĩnh vực chính trị): Anh H và anh T thuộc các dân tộc khác nhau cùng sống trên địa bàn một huyện vùng cao. Anh H làm việc tại Ủy ban nhân dân huyện còn anh T thực hiện dự án chăn nuôi theo mô hình nông nghiệp sạch. Trong thời gian giữ chức danh Phó chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện, anh H đã đóng góp nhiều ý kiến để nâng cao hiệu quả sử dụng đất ở địa phương. Cùng thời điểm đó, do có uy tín, anh T được giới thiệu và trúng cử vào Hội đồng nhân dân xã.
+ Ví dụ 2 (lĩnh vực kinh tế): Anh A là người dân tộc Tày, anh B là người dân tộc Nùng; cả hai anh đều cùng sinh sống trên địa bàn của tỉnh H. Sau khi tốt nghiệp đại học, anh A về quê nhà và được chính quyền địa phương hỗ trợ kinh phí thực hiện dự án phục dựng các trò chơi dân gian của dân tộc mình; anh B được vay vốn ưu đãi để phát triển công ty của gia đình tại thành phố nơi anh đã sinh ra.
+ Ví dụ 3 (lĩnh vực văn hóa - giáo dục): H sinh ra và lớn lên ở một vùng cao hẻo lánh. Học hết Tiểu học, H định nghỉ học vì điểm trường Trung học cơ sở cách rất xa nhà em. Nếu muốn đi học, H phải dậy từ 4 giờ sáng để kịp vào học lúc 7 giờ. Nhưng may mắn, H trúng tuyển vào học ở trường phổ thông dân tộc nội trú tỉnh, được hưởng những chính sách ưu đãi của Nhà nước dành cho học sinh dân tộc thiểu số. Nhờ vậy, H đã thực hiện được mong muốn tiếp tục học tập của mình.
- Để thực hiện khách quan và công bằng, mỗi người cần:
+ Rèn luyện thái độ nhìn nhận, đánh giá sự vật, hiện tượng khách quan, công bằng, tôn trọng, bảo vệ lẽ phải;
+ Không định kiến, thiên vị trong việc đánh giá bản thân và những người xung quanh;
+ Phê phán các biểu hiện thiếu khách quan, công bằng.
Lời giải 2
- Một số ví dụ thể hiện sự khách quan, công bằng:
+ Ví dụ 1 ( Lĩnh vực giáo dục): Giáo viên chấm bài thi dựa trên thang điểm rõ ràng và không thiên vị bất kỳ học sinh nào. Các tiêu chí đánh giá được áp dụng đồng đều cho tất cả các bài làm. mọi học sinh đề có cơ hội học tập và nhận được số điểm học tập phù hợp với năng lực cá nhân và đều có cơ hội nhận được sự hỗ trợ trong hợp tập như tham gia các chương trình học bổng và hỗ trợ tài chính được thiết kế để giúp đỡ những học sinh khó khăn.
+ Ví dụ 2 ( Lĩnh vực pháp luật): Thẩm phán đưa ra quyết định dựa trên chứng cứ và luật pháp, không bị ảnh hưởng bởi cảm xúc cá nhân hoặc áp lực từ bên ngoài. Tất cả công dân đều được đối xử công bằng trước pháp luật, không phân biệt giàu nghèo, địa vị xã hội, hay giới tính. Quyền lợi của từng cá nhân được bảo vệ ngang nhau trong các vụ án.
+ Ví dụ 3 ( Lĩnh vực truyền thông): Các nhà báo đưa tin dựa trên sự thật và dữ liệu xác thực, không thiên vị hoặc lợi dụng vị trí để tuyên truyền những ý kiến cá nhân. Mọi bên liên quan trong một câu chuyện đều được trình bày quan điểm của mình, không bên nào bị bỏ qua hay bóp méo thông tin.
Em hãy tìm và chia sẻ các hành vi của bản thân, bạn bè hoặc người thân chưa thể hiện sự khách quan, công bằng và đề xuất những cách khắc phục phù hợp.
Lời giải 1
(*) Tham khảo:
Lời giải 2
- Hành vi của người thân chưa thể hiện sự khách quan, công bằng: họ hàng có những định kiến giới, phân biệt đối xử giữa nam – nữ
- Những cách khắc phục phù hợp: giải thích, khuyên bảo họ về bình đẳng giới, phổ cập về các chính sách về quyền bình đẳng trên lĩnh vực bình đẳng giới