Điều kiện để xảy ra phản ứng hóa học, các loại phản ứng hóa học

Phản ứng hóa học là sự biến đổi từ chất này sang chất khác. Phản ứng hóa học xảy ra khi các chất phản ứng được tiếp xúc với nhau, đun nóng đến một nhiệt độ nhất định, thêm chất xúc tác. Để hiểu chi tiết hơn về điều kiện để xảy ra phản ứng hóa học, các loại phản ứng hóa học, Toploigiai mời các bạn đọc bài viết sau.

1. Phản ứng hóa học là gì?

Phản ứng hóa học là sự biến đổi từ chất này sang chất khác. Cụ thế, từ một chất ban đầu nếu các em kết hợp với chất khác thì các chất này có thể sẽ xảy ra phản ứng và bị biến đổi.

Trong bất kỳ một phản ứng hóa học nào, luôn có sự xuất hiện của 2 thành phần là chất tham gia và chất sản phẩm. Chất tham gia chính là chất ban đầu, chất bị biến đổi khi tham gia phản ứng. Chất sinh ra sau đó là chất sản phẩm.

Cách biểu diễn phản ứng hóa học như sau:

Tên các chất tham gia phản ứng → Tên chất sản phẩm

Các em lưu ý, tên chất tham gia và chất sản phẩm cần được viết ở dạng công thức hóa học và có hệ số tương ứng với mỗi chất.

Nếu các chất tham gia xảy ra phản ứng hoàn toàn thì các chất tham gia sẽ chuyển hết thành chất sản phẩm và không xảy ra phản ứng ngược lại. Lúc này, các em sử dụng mũi tên một chiều để viết phản ứng.

Tuy nhiên, nếu các chất tham gia không chuyển hết thành sản phẩm thì đây là phản ứng thuận nghịch. Khi viết phản ứng, các em sử dụng mũi tên 2 chiều.

Ví dụ phản ứng hóa học: 

Khí nitơ tác dụng với khí hidro sẽ tạo ra amoniac: Khí nitơ + Khí hidro → Amoniac

Khí cacbon phản ứng với oxi sẽ tạo ra khí cacbonic: Cacbon + Oxi → Khí cacbonic

>>> Tham khảo: Cách xác định chất khử, chất oxi hóa trong phản ứng hóa học

2. Điều kiện để xảy ra phản ứng hóa học

Phản ứng hóa học xảy ra khi:

- Các chất phản ứng được tiếp xúc với nhau: Bề mặt tiếp xúc càng lớn, phản ứng hóa học xảy ra càng dễ.

Ví dụ:

Trong thí nghiệm cho sắt tác dụng với lưu huỳnh, dùng sắt và lưu huỳnh ở dạng bột sẽ làm tăng diện tích tiếp xúc giữa hai chất làm phản ứng dễ dàng hơn.

- Đun nóng đến một nhiệt độ nhất định, tùy mỗi phản ứng cụ thể (do có những phản ứng hóa học cần đun nóng lúc đầu để khơi mào phản ứng, cũng có những phản ứng hóa học không cần đun nóng).

Ví dụ: Phản ứng cháy của than, ban đầu cần cung cấp 1 nhiệt độ nhất định mới xảy ra phản ứng. Hoặc phản ứng không cần đun nóng như thả viên kẽm vào dung dịch axit clohiđric.

- Thêm chất xúc tác, tùy mỗi phản ứng cụ thể: Chất xúc tác thúc đẩy phản ứng nhanh hơn và giữ nguyên không biến đổi sau khi phản ứng kết thúc.

Ví dụ: Trong quá trình nấu rượu, người ta cho men rượu vào gạo để làm chất xúc tác cho quá trình tạo thành rượu được nhanh hơn.

3. Các loại phản ứng hóa học

Phản ứng hóa học có 4 loại bao gồm: Phản ứng hóa hợp, phản ứng phân hủy, phản ứng oxi hóa khử và phản ứng thế.

Cụ thể:

Phản ứng hóa hợp: Là một phản ứng hóa học, trong đó hai hay nhiều chất ban đầu chỉ tạo thành một chất mới (sản phẩm). Ví dụ: 2Mg + O₂ → 2MgO

Phản ứng phân hủy: Là phản ứng hóa học trong đó có nhiều chất mới được sinh ra (2 chất trở lên từ một chất ban đầu. Ví dụ: Zn(OH)₂ → ZnO + H₂O

Phản ứng oxi hóa khử: Là phản ứng hóa học khi sự khử và oxi hóa xảy ra đồng thời. Ví dụ:  Fe₂O₃ + 3CO → 2Fe + 3CO₂

Phản ứng thế: Là một phản ứng hóa học xảy ra giữa đơn chất và hợp chất trong đó nguyên tử của đơn chất sẽ thay thế cho nguyên tử của một nguyên tố khác trong hợp chất. Ví dụ: Cl₂ + 2KBr → 2KCl + Br₂

>>> Tham khảo: Phản ứng hóa học đặc trưng của hợp chất hữu cơ chỉ toàn liên kết đơn

4. Phản ứng hóa học xảy ra khi nào?

“Phản ứng hóa học xảy ra khi các chất tham gia phản ứng tiếp xúc với nhau, có những trường hợp cần đun nóng, có trường hợp cần chất xúc tác…”

Cụ thể:

Tiếp xúc: Bề mặt tiếp xúc càng lớn thì phản ứng hóa học xảy ra càng dễ. Ví dụ như khi cho bột lưu huỳnh và bột sắt tác dụng với nhau sẽ tạo thành FeS.

Đun nóng: Để đảm bảo phản ứng hóa học xảy ra, một số trường hợp cần tác động của nhiệt. Có những phản ứng hóa học sử dụng nhiệt như chất khơi mào trong khi đó có những phản ứng cần lượng nhiệt lớn hơn và đun sôi liên tục. Một số phản ứng hóa học xảy ra không cần bất kỳ sự tác động nhiệt nào. Ví dụ như phản ứng của kẽm và axit clohidric. Bạn chỉ cần đổ dung dịch axit vào kẽm là đã có thể quan sát được các bọt khí nổi lên trong ống nghiệm.

Chất xúc tác: Chất xúc tác cần thiết để thúc đẩy phản ứng hóa học xảy ra nhanh hơn và giữ nguyên không bị biến đổi sau khi phản ứng kết thúc.

5. Dấu hiệu nhận biết phản ứng hóa học xảy ra

- Có thể thay đổi màu sắc, trạng thái, mùi.

- Tỏa nhiệt, thu nhiệt hoặc phát sáng.

- Tạo ra kết tủa, bay hơi, hoặc đổi màu

----------------------------------

Như vậy, Toploigiai đã giải đáp câu hỏi Điều kiện để xảy ra phản ứng hóa học, các loại phản ứng hóa học. Hi vọng các bạn có những kiến thức bổ ích sau khi đọc bài viết này, chúc các bạn học tập tốt.