TÀI LIỆU GIÁO VIÊN

Chủ đề Stem môn Hóa học: Liên kết ion

Mục lục nội dung

I. Mục tiêu chủ đề

II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh.

III. Phương pháp, kĩ thuật dạy học chủ yếu

IV. Chuỗi các hoạt động

I. Mục tiêu chủ đề

1. Chuẩn kiến thức, kĩ năng, thái độ.

Kiến thức:

Trình bày được:

+ Khái niệm ion, cation, anion, ion đơn nguyên tử, ion đa nguyên tử.

+ Khái niệm liên kết ion.

Nêu được:

+ Ví dụ về ion, cation, anion, ion đơn nguyên tử, ion đa nguyên tử.

+ Tính chất chung của hợp chất ion.

Giải thích được:

+ Vì sao các nguyên tử lại liên kết với nhau.

+ Sự tạo thành liên kết ion trong một số hợp chất, ví dụ : NaCl, CaCl2, Na2O,...

+ Tính chất của hợp chất ion từ sự tạo thành liên kết ion.

Nhận biết được liên kết ion với các liên kết khác dựa vào bản chất cụ thể.

Kĩ năng:

+ Viết được cấu hình electron của ion đơn nguyên tử cụ thể.

+ Xác định ion đơn nguyên tử, ion đa nguyên tử trong một phân tử chất cụ thể.

+ Phân biệt được liên kết ion với các liên kết khác dựa vào bản chất cụ thể.

Thái độ:

+ Khi sử dụng các vật liệu làm bằng các chất có cấu tạo tinh thể ion là chất rắn, khó nóng chảy, khó bay hơi, khi nóng chảy hoặc tan trong nước có dẫn điện phải cẩn thận.

+ Tích cực, nghiêm túc, tự tin và có lòng đam mê khoa học.

2. Định hướng các năng lực có thể hình thành và phát triển.

Năng lực chung

+ Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tư duy, năng lực hợp tác (trong hoạt động nhóm).

+ Năng lực tính toán qua việc giải các bài tập hóa học.

Năng lực chuyên môn( Hóa học)

+ Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào thực tiễn cuộc sống.

+ Năng lực sử dụng ngôn ngữ: Diễn đạt, trình bày ý kiến, nhận định của bản thân.

+ Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn hóa học

+ Năng lực thực hành hóa học: quan sát, mô tả , giải thích các hiện tượng TN và rút ra kết luận; xử lý thông tin liên quan đến TN

II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh.

1. Giáo viên:

- Giáo án, phiếu học tập.

- Các video liên quan đến bài học.

- Mô hình động sự tạo thành ion Na+ Cl- phân tử NaCl, MgO.

2. Học sinh:

- Học bài cũ, đặc biệt về viết cấu hình electron nguyên tử.

- Đọc bài mới ở nhà.

III. Phương pháp, kĩ thuật dạy học chủ yếu

1. Phương pháp:

- Dạy học 5E

- Phương pháp dạy học nhóm.

2. Kĩ thuật:

- Vấn đáp tích cực.

- Hoạt động nhóm.

- Chơi trò chơi.

IV. Chuỗi các hoạt động

Hoạt động 1: (8 phút) Engage (Kết nối)

- GV (?) Trao đổi cùng HS (dạng trò chơi)

+ HS1: Trong nguyên tử, những loại hạt nào mang điện, mối quan hệ của những hạt này.

+ HS2: Viết cấu hình electron của Ne (Z=10); F (Z=9); Na (Z=11)

+ HS3: Vì sao Ne (cũng như các khí hiếm khác) đều không tham gia phản ứng hóa học. Phân tử Ne (khí hiếm) gồm mấy nguyên tử?

+ HS4: Trong phản ứng hóa học, các nguyên tố kim loại kiềm (Na, K,…) nhường hay nhận electron; các nguyên tố halogen (F, Cl,…) nhường hay nhận electron?

+ HS5: Hình ảnh trên cho biết quá trình gì?

+ HS6: Viết CTPT của các chất: khí oxi, natri clorua, khí clo, khí hiđro clorua

- GV: (Kết nối): Nguyên tử Ne (khí hiếm) tồn tại độc lập (phân tử chỉ có 1 nguyên tử) còn nguyên tử clo, oxi phải liên kết với nguyên tử khác.

- GV: (Câu hỏi định hướng)

+ Tại sao các nguyên tử phải liên kết với nhau

+ Các nguyên tử liên kết với nhau như thế nào (bằng cách nào)

Chúng ta cùng nghiên cứu trong chương

Chương 3: LIÊN KẾT HÓA HỌC

Bài 12: LIÊN KẾT ION

- Liên kết hóa học là sự kết hợp giữa các nguyên tử để tạo thành phân tử hay tinh thể.

- GV: (ĐVĐ)

=> Sự kết giữa các nguyên tử trong phân tử NaCl như thế nào? Hãy đề xuất phương án để giải thích sự kết hợp đó.

Hoạt động 2: (15 phút) Explore (khảo sát): Tìm hiểu về sự hình thành ion; thế nào là cation, anion.

- HS: (Đề xuất, đưa giả định)

+ Liên kết trong NaCl là liên kết ion, tạo ra từ Na⁺ và Cl^-.

+ Ion Na⁺do Na nhường electron; ion Cl- do Cl nhận electron.

- GV: (HD) Để kiểm chứng giả thuyết trên, chúng ta hãy cùng tìm hiểu sự hình thành ion trên cơ sở hoàn thành các phiếu học tập cá nhân, được trao đổi thảo luận theo nhóm- bàn

- Nhiệm vụ 1 (4 phút): Tìm hiểu theo nhóm chuyên gia.

- Nhiệm vụ 2 (4 phút): Tạo nhóm mảnh ghép (nhóm mới), trao đổi với bạn về kiến thức mình đã tìm hiểu ở nhóm chuyên gia, tiếp nhận và ghi lại kiến thức của bạn.

- Nhiệm vụ 3 (5 phút): Cùng nhóm mảnh ghép tìm hiểu kiến thức mới.

Hoạt động 3: (10 phút) Explain (giải thích)

- GV cùng HS (Giải thích, Neo chốt kiến thức):

I. Sự hình thành ion, cation, anion

- Nguyên tử phi kim có khuynh hướng nhận thêm electron để trở thành ion âm hay anion (có cấu hình electron giống khí hiếm); điện tích anion= số electron nhận; tên anion được gọi theo tên gốc axit.

- Nguyên tử kim loại có khuynh hướng nhường electron để trở thành ion dương hay cation (cation kim loại nhóm A có cấu hình electron giống khí hiếm); điện tích cation= số electron nhường; tên cation được gọi theo tên kim loại.

Chủ đề Stem môn Hóa học: Liên kết ion (ảnh 2)

- Ion là các phần tử mang điện; các ion Li⁺, K⁺, Al³⁺, S^2-, Cl^-,… là ion đơn nguyên tử; các ion NH₄⁺, OH^-, SO₄^2-,… là ion đa nguyên tử.

II. Sự tạo thành tinh thể ion

- Nguyên tử kim loại nhường electron cho nguyên tử phi kim để biến thành cation Mⁿ⁺, đồng thời nguyên tử phi kim nhận electron để biến thành anion X^m-. Hai ion tạo thành Mⁿ⁺ và X^m- mang điện tích ngược dấu hút nhau bằng lực hút tĩnh điện, tạo nên phân tử M_mX_n.

- Liên kết ion: là liên kết được hình thành bởi lực hút tĩnh điện giữa các ion mang điện tích trái dấu.

=> GV (Nhận xét): Ta tìm hiểu sự tạo thành liên kết trong phân tử NaCl nhưng ta cũng hiểu cả sự tạo thành ion, cách gọi tên ion, phân biệt ion đơn- đa nguyên tử.

Hoạt động 4: (7 phút) Elaborate hay Extend (áp dụng cụ thể, mở rộng đề tài)

- GV: HD HS áp dụng, mở rộng kiến thức qua các câu hỏi củng cố kiến thức, gợi mở vấn đề liên quan

- GV (?) Trao đổi cùng HS

+ HS1: Gọi tên các ion sau: K⁺, Ca²⁺, Fe²⁺, Fe³⁺, Br^-, NO₃^-, PO₄^3-.

+ HS2: Vì sao ở các công viên, quảng trường, khách sạn lớn người ta thường xây các đài phun nước?

+ HS3: Cho các hợp chất sau, hợp chất nào có liên kết ion: KCl, MgO, HCl, H₂O, NaOH, K₃PO₄.

+ HS4: Trong tinh thể NaCl, một ion Na⁺ có thể liên kết với bao nhiêu ion Cl^-?

Hoạt động 5: (3 phút) Evaluate (đánh giá)

GV HD HS tự đánh giá

- Em cảm thấy bản thân (thoải mái, tích cực, hài lòng, tốt, sẽ làm tốt hơn, cần thời gian hơn, cần tập trung hơn, cần cố gắng hơn, chưa ổn,……………………….….?)

- Đã/chưa/ hoàn thành được ……% nhiệm vụ học tập;

- Đã/chưa hiểu: quá trình tạo ion âm, ion dương, hợp chất ion; gọi tên ion, xác định hợp chất ion.

- Đã/chưa biết: tự học, tự nghiên cứu; học tập hợp tác theo nhóm nhỏ.

GV: Nhận xét, đánh giá HS

NHIỆM VỤ HỌC TẬP- NHÓM A

Họ và tên: ……………………………

1. Nhiệm vụ 1 (Nhóm chuyên gia- NHÓM A): Đọc và trả lời câu hỏi để hoàn thành nhiệm vụ học tập (tham khảo sách giáo khoa, trao đổi với bạn trong nhóm)

Nguyên tử trung hòa về điện. Khi nguyên tử nhường hay nhận electron, nó trở thành phần tử mang điện gọi là ion. Ion mang điện tích dương là ion dương hay cation; ion mang điện tích âm là ion âm hay anion.

1.1. Nguyên tử F (Z=9) khi nhận 1 electron sẽ trở thành cation hay anion. Viết cấu hình electron của ion tạo thành.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1.2. Hoàn thành sơ đồ tạo thành ion sau:

Chủ đề Stem môn Hóa học: Liên kết ion (ảnh 3)

1.3. Cho số hiệu nguyên tử: F (Z=9), O (Z=8), S (Z=16). Nêu nhận xét về cấu hình electron của ion F^-, O^2-, S^2- so với khí hiếm gần nó nhất?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Nhiệm vụ 2 (Nhóm mảnh ghép): Hướng dẫn các bạn nhóm B về sự tạo thành anion, tiếp nhận kiến thức từ bạn nhóm B về sự tạo thành cation

Chủ đề Stem môn Hóa học: Liên kết ion (ảnh 4)

3. Nhiệm vụ 3 (Nhóm mảnh ghép): Trao đổi với các bạn trong nhóm để hoàn thành nhiệm vụ học tập sau.

3.1. Sự tạo thành hợp chất ion NaCl xảy ra như thế nào? Thế nào là liên kết ion?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.2. Cho các ion: Na⁺, F^-, SO₄^2-, Al³⁺, O^2-, S^2-, OH^-. Ion nào là ion đơn nguyên tử, ion nào là ion đa nguyên tử? Gọi tên các ion trên.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. Nhiệm vụ 4 (Cá nhân): Em tự đánh quá trình học của bản thân

- Em cảm thấy (thoải mái, tích cực, hài lòng, tốt, sẽ làm tốt hơn, cần thời gian hơn, cần tập trung hơn, cần cố gắng hơn, chưa ổn,……………………….….....................................................)

- Đã/chưa/ hoàn thành được ……% nhiệm vụ học tập;

- Đã/chưa hiểu: quá trình tạo ion âm, ion dương, hợp chất ion; gọi tên ion, xác định hợp chất ion.

- Đã/chưa biết: tự học, tự nghiên cứu; học tập hợp tác theo nhóm nhỏ.

NHIỆM VỤ HỌC TẬP- NHÓM B

Họ và tên: ……………………………

1. Nhiệm vụ 1 (Nhóm chuyên gia- NHÓM B): Đọc và trả lời câu hỏi để hoàn thành nhiệm vụ học tập (tham khảo sách giáo khoa, trao đổi với bạn trong nhóm)

1.1. Nguyên tử Na (Z=11) khi nhường 1 electron sẽ trở thành cation hay anion. Viết cấu hình electron của ion tạo thành.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1.2. Hoàn thành sơ đồ tạo thành ion sau:

Chủ đề Stem môn Hóa học: Liên kết ion (ảnh 5)

1.3. Cho số hiệu nguyên tử: Na (Z=11), Mg (Z=12), Al (Z=13), K (Z=19). Nêu nhận xét về cấu hình electron của ion Na⁺, Mg²⁺, Al³⁺, K⁺ so với khí hiếm gần nó nhất?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Nhiệm vụ 2 (Nhóm mảnh ghép): Hướng dẫn các bạn nhóm A về sự tạo thành cation, tiếp nhận kiến thức từ bạn nhóm A về sự tạo thành anion

Chủ đề Stem môn Hóa học: Liên kết ion (ảnh 6)

3. Nhiệm vụ 3 (Nhóm mảnh ghép)

Trao đổi, cùng bạn trong nhóm mảnh ghép hoàn thành Nhiệm vụ 3 tại phiếu A

4. Nhiệm vụ 4 (Cá nhân): Em tự đánh quá trình học của bản thân

- Đã/chưa/ hoàn thành được ……% nhiệm vụ học tập;

- Đã/chưa hiểu: quá trình tạo ion âm, ion dương, hợp chất ion; gọi tên ion, xác định hợp chất ion.

- Đã/chưa biết: tự học, tự nghiên cứu; học tập hợp tác theo nhóm nhỏ.

MÔ HÌNH DẠY HỌC 5E TRONG GIÁO DỤC STEM

5E viết tắt của 5 từ bắt đầu bằng chữ E trong tiếng Anh: Engage (Gắn kết), Explore (Khảo sát), Explain (Giải thích), Elaborate (Áp dụng cụ thể), và Evaluate (Đánh giá). Trong các lớp học khoa học (Science) và các chương trình tích hợp STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) (integrated STEM education) ở Mỹ, mô hình dạy học (instructional model) 5E được áp dụng khá phổ biến. Mô hình 5E dựa trên thuyết kiến tạo nhận thức (cognitive constructivism) của quá trình học, theo đó học sinh xây dựng các kiến thức mới dựa trên các kiến thức hoặc trải nghiệm đã biết trước đó. Để giúp các giáo viên dạy học các môn STEM ở Việt Nam có thêm thông tin tham khảo về cách dạy học ở Mỹ, trong bài viết này đây tôi xin giới thiệu về một vài đặc điểm tổng quan mô hình dạy học 5E.

Lịch sử: Vào khoảng năm 1987 tiến sĩ Rodger W. Bybee (Hình 1) cùng với các cộng sự của mình làm việc trong tổ chức giáo dục Nghiên Cứu Khung Chương Trình Dạy Sinh Học (BSCS – Biological Sciences Curriculum Study), có trụ sở tại Colorado, Mỹ đã đề xuất một mô hình dạy học cải tiến cho chương trình học các môn sinh học ở bậc tiểu học. Mô hình 5E dựa trên lí thuyết kiến tạo (constructivism) về học tập, theo đó người học xây dựng kiến thức từ quá trình trải nghiệm. Thông qua cách hiểu và phản ánh về các hoạt động đã trải qua, vừa mang tính cá nhân và tính xã hội, người học có thể hòa hợp kiến thức mới với những khái niệm đã biết trước đó. Ngoài ra, mô hình còn kế thừa từ sự phát triển của các mô hình giáo dục đã có trước đó, như của Herbart (trước những năm 1900), của Dewey (khoảng những năm 1930), của Heiss và các cộng sự (khoảng những năm 1950)

Mô hình dạy học 5E gồm 5 giai đoạn và có những đặc điểm chính như sau:

Engagement (Gắn kết): Trong giai đoạn đầu của chu kỳ học tập, giáo viên làm việc để đạt được sự hiểu biết về kiến thức sẵn có của học sinh và xác định bất kỳ khoảng trống kiến thức nào. Điều quan trọng là khuyến khích quan tâm đến các khái niệm sắp tới để học sinh có thể sẵn sàng tìm hiểu. Giáo viên có thể làm cho học sinh đặt câu hỏi mở hoặc ghi lại những gì họ đã biết về chủ đề. Thông qua các hoạt động đa dạng, giáo viên thu hút sự chú ý và quan tâm của học sinh, tạo không khí trong lớp học, học sinh cảm thấy có sự liên hệ và kết nối với những kiến thức hoặc trải nghiệm trước đó. Giai đoạn này cho phép học sinh gắn kết, liên hệ lại với các trải nghiệm và quan sát thực tế mà các em đã có trước đó. Trong bước này, các khái niệm mới cũng sẽ được giới thiệu cho các em.

Khảo sát (Exploration): Trong giai đoạn này, học sinh được chủ động khám phá các khái niệm mới thông qua các trải nghiệm học tập cụ thể. Giáo viên cung cấp những kiến thức hoặc những trải nghiệm mang tính cơ bản, nền tảng, dựa vào đó các kiến thức mới có thể được bắt đầu. Giai đoạn này, học sinh sẽ trực tiếp khám phá và thao tác trên các vật liệu hoặc học cụ đã được chuẩn bị sẵn. Giáo viên có thể yêu cầu học sinh thực hiện các hoạt động như quan sát, làm thí nghiệm, thiết kế, thu số liệu.

Giải thích (Explanation): Ở giai đoạn này, giáo viên sẽ hướng dẫn học sinh tổng hợp kiến thức mới và đặt câu hỏi nếu họ cần làm rõ thêm. Giáo viên tạo điều kiện cho học sinh được trình bày, miêu tả, phân tích các trải nghiệm hoặc quan sát thu nhận được ở bước Khám phá. Ở bước này, giáo viên có thể giới thiệu các thuật ngữ mới, khái niệm mới, công thức mới, giúp học sinh kết nối và thấy được sự liên hệ với trải nghiệm trước đó. Để giai đoạn này có hiệu quả, giáo viên nên yêu cầu học sinh chia sẻ những gì mà các em đã học được trong giai đoạn Khám phá trước khi giới thiệu thông tin chi tiết một cách trực tiếp hơn.

Áp dụng cụ thể (Elaborate): Giai đoạn này tập trung vào việc tạo cho học sinh có được không gian áp dụng những gì đã học được. Giáo viên giúp học sinh thực hành và vận dụng các kiến thức đã học được ở bước Giải thích, giúp học sinh làm sâu sắc hơn các hiểu biết, khéo léo hơn các kỹ năng, và có thể áp dụng được trong những tình huống và hoàn cảnh đa dạng khác nhau. Điều này giúp các kiến thức trở nên sâu sắc hơn. Giáo viên có thể yêu cầu học sinh trình bày chi tiết hoặc tiến hành khảo sát bổ sung để củng cố các kỹ năng mới. Giai đoạn này cũng nhằm giúp học sinh củng cố kiến thức trước khi được đánh giá thông qua các bài kiểm tra.

Đánh giá (Evaluation): Mô hình 5E cho phép đánh giá chính thức (dưới dạng các bài kiểm tra) và phi chính thức (dưới dạng những câu hỏi nhanh). Trong giai đoạn này, giáo viên có thể quan sát học sinh thông qua các hoạt động nhóm nhỏ hoặc nhóm lớn để xem sự tương tác trong quá trình học. Cũng cần lưu ý là học sinh tiếp cận các vấn đề theo một cách khác dựa trên những gì họ học được. Các yếu tố hữu ích khác của Giai đoạn đánh giá bao gồm tự đánh giá, bài tập viết và bài tập trắc nghiệm, hoặc các sản phẩm. Ở đây, giáo viên sẽ linh hoạt sử dụng các kỹ thuật đánh giá đa dạng để nhận biết quá trình nhận thức và khả năng của từng học sinh, từ đó đưa ra các phương hướng điều chỉnh và hỗ trợ học sinh phù hợp, giúp học sinh đạt được các mục tiêu học tập như đã đề ra.

Xuất bản : 01/01/2022 - Cập nhật : 06/01/2022

Chủ đề Stem môn Hóa học: Liên kết ion

I. Mục tiêu chủ đề

II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh.

III. Phương pháp, kĩ thuật dạy học chủ yếu

IV. Chuỗi các hoạt động

Xem thêm các bài cùng chuyên mục

Website giáo dục chia sẻ tài liệu, lời giải miễn phí

Email: [email protected]

SĐT: 0902 062 026

Địa chỉ: Số 6 ngách 432/18, đường Đội Cấn, Phường Cống Vị, Quận Ba Đình, Thành phố Hà Nội

Hỏi đáp

Hỏi đáp

Thông tin liên hệ

|

Chính sách bảo mật

CÔNG TY TNHH TOP EDU

Số giấy chứng nhận đăng kí kinh doanh: 0109850622, cấp ngày 09/11/2021, nơi cấp Sở Kế Hoạch và Đầu tư Thành phố Hà Nội