Câu trần thuật đơn là gì?

Bài viết dưới đây do Toploigiai biên soạn và tổng hợp giúp bạn hiểu rõ hơn về câu trần thuật và câu trần thuật đơn, mời các bạn cùng tham khảo nhé!

1. Câu trần thuật là gì?

a. Khái niệm

Câu trần thuật là câu dùng để kể, miêu tả lại một sự việc, một sự kiện đang diễn ra hay một hiện tượng, tính chất của sự vật, sự việc hoặc đối tượng nào đó.

b. Ví dụ về câu trần thuật

+ Trên ghế, có một quyển vở.

+ TRên bầu trời, có hàng vạn ngôi sao đang tỏa sáng.

+ Ngoài đường, những dòng xe nườm nượp chạy qua.

2. Thế nào là câu trần thuật đơn?

a. Khái niệm câu trần thuật đơn

Câu trần thuật đơn được dùng để kể hoặc miêu tả về một sự vật, hiện tượng, hay dùng để giới thiệu, bày tỏ quan điểm của bản thân. là kiểu câu được tạo thành từ cụm chủ – vị. Dạng câu trần thuật đơn thường được dùng để giới thiệu, miêu tả hoặc kể về một vật, sự việc, hiện tượng, hay cũng có thể bày tỏ ý kiến, quan điểm của bản thân.

Câu trần thuật đơn hay còn gọi là câu kể hoặc câu tường thuật được cấu tạo thành từ cụm chủ-vị và kết thúc câu bằng dấu chấm.

Ví dụ:

+ Thầy giáo có một mái tóc đen láy => Chủ ngữ: Thầy giáo; Vị ngữ: có mái tóc đen láy.

+ Dòng sông có một màu xanh biếc => Chủ ngữ: Dòng sông; Vị ngữ: có một màu xanh biếc.

b. Đặc điểm và phân loại câu trần thuật đơn

Đặc điểm: 

- Câu trần thuật đơn có cấu tạo đơn giản như câu nghi vấn, câu cảm thán,…là chỉ có một chủ ngữ và một vị ngữ. Được sử dụng phổ biến trong văn nói và văn viết.

- Câu trần thuật đơn sử dụng dấu chấm (.) để kết thúc câu khi muốn khẳng định sự chắc chắn về vấn đề được đề cập, sử dụng dấu chấm lửng (…) nhằm nhấn mạnh sự vật, sự việc cần phải cân nhắc, suy ngẫm.

Ví dụ: 

+ Mẹ tôi có một chiếc túi rất đẹp.

+ Trong mắt cô ấy, không có tôi…

Phân loại câu trần thuật đơn

- Câu trần thuật đơn có từ “ là ”: là câu có một cụm chủ-vị tạo thành, dùng để giới thiệu, miêu tả một sự vật, sự việc, hay nếu một ý kiến. Trong câu trần thuật đơn có từ “là”, vị ngữ được cấu tạo là:

+ Do từ kết hợp với danh từ (cụm danh từ)

Ví dụ: Long là một họa sĩ.

+ Do từ kết hợp với động từ (cụm động từ)

Ví dụ: Mai là diễn viên múa. 

+ Khi vị ngữ biểu thị ý phủ định, nó kết hợp với các cụm từ không phải, chưa phải.

Ví dụ: Huy không phải là người học giỏi nhất lớp.

- Câu trần thuật đơn không có từ ” là ”: được gọi là câu tả

+ Vị ngữ thường do động từ (cụm động từ), tính từ (cụm tính từ) tạo thành.

Ví dụ: Chú bé An chạy nhảy rất tinh nghịch.

+ Khi vị ngữ biểu thị ý phủ định, nó kết hợp với các từ không, chưa.

Ví dụ: Tôi chưa ăn cơm.

3. Bài tập luyện tập câu trần thuật đơn

Bài 1: Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong các câu trần thuật đơn sau và cho biết chức năng của chúng?

a. Dưới bóng cây đa, người dân làng Vũ Đại dựng nhà, dựng cửa, vỡ ruộng, khai hoang.

b. Em từng thấy nó rất buồn với vẻ mặt ấy.

c. Bé Huy ngừng chạy, đứng thở không ra hơi.

d. Những quả bóng bay vẫn đang bay bổng.

Gợi ý:

Bài 2: Hãy đặt các câu trần thuật đơn

a. Một câu dùng để giới thiệu một nhân vật trong truyện cổ tích mà em yêu thích.

b. Một câu dùng để tả lại cảnh đẹp mà em đã gặp trong dịp hè vừa qua.

c. Một câu dùng để kể về một kỉ niệm đáng nhớ dưới mái trường tiểu học của em.

d. Một câu dùng để nêu ý kiến của em về lợi ích của thể thao.

Gợi ý:

a. Nàng Bạch Tuyết trong truyện “Nàng Bạch Tuyết và bảy chú lùn” có một làn da trắng như tuyết, môi đỏ như son.

b. Đà Lạt lặng lẽ mơ màng như đang say trong giấc mộng.

c. Năm lớp 1, lần đầu tiên, tôi được ăn bán trú cùng các bạn.

d. Chơi thể thao là liều thuốc tốt cho sức khỏe của mọi người.