Bài 31. Virut gây bệnh, ứng dụng của virut trong thực tiễn

Bài 31. Virut gây bệnh, ứng dụng của virut trong thực tiễn

• Giải Sinh 10: Bài 31. Virut gây bệnh, ứng dụng của virut trang thực tiễn

I. CÁC VIRUT KÍ SINH Ở VI SINH VẬT, THỰC VẬT VÀ CÔN TRÙNG

1. Virut kí sinh ở vi sinh vật (phagơ)

- Có khoảng 3000 loài.

- Virut kí sinh hầu hết ở vi sinh vật nhân sơ (xạ khuẩn, vi khuẩn…) hoặc vi sinh vật nhân thực (nấm men, nấm sợi…).

- Virut gây thiệt hại cho ngành công nghiệp vi sinh như sản xuất thuốc kháng sinh, sinh khối, thuốc trừ sâu sinh học, mì chính…

2. Virut kí sinh ở thực vật

- Có khoảng 1000 loài.

- Quá trình xâm nhập của virut vào thực vật:

+ Virut không có khả năng tự xâm nhập vào tế bào thực vật.

+ Đa số virut xâm nhập được là nhờ côn trùng.

+ Một số virut xâm nhập qua vết xây xát, qua hạt phấn hoặc phấn hoa, giun ăn rễ hoặc nấm kí sinh.

- Đặc điểm cây bị nhiễm virut:

+ Sau khi nhân lên trong tế bào thực vật, virut lan sang các tế bào khác qua cầu sinh chất.

+ Lá cây bị đốm vàng, đốm nâu, sọc hay vằn, lá xoăn, héo, vàng và rụng.

+ Thân bị lùn hoặc còi cọc.

- Cách phòng bệnh ở thực vật do virut:

+ Chọn giống cây sạch bệnh.

+ Vệ sinh đồng ruộng.

+ Tiêu diệt vật trung gian truyền bệnh.

3. Virut kí sinh ở côn trùng

- Xâm nhập qua đường tiêu hóa.

- Virut xâm nhập vào tế bào ruột giữa hoặc theo dịch bạch huyết lan ra khắp cơ thể.

- Virut gây bệnh cho côn trùng hoặc dùng côn trùng làm ổ chứa rồi thông qua côn trùng gây bệnh cho động vật và người.

II. ỨNG DỤNG CỦA VIRUT TRONG THỰC TIỄN

1. Trong sản xuất các chế phẩm sinh học: Ví dụ sản xuất intefêron (IFN)

- Cơ sở khoa học:

+ Phagơ có chứa đoạn gen không quan trọng có thể cắt bỏ mà không ảnh hưởng đến quá trình nhân lên.

+ Cắt bỏ gen của phagơ thay bằng gen mong muốn.

+ Dùng phagơ làm vật chuyển gen.

- Quy trình:

+ Tách gen IFN ở người nhờ enzim.

+ Gắn gen IFN vào ADN của phagơ tạo nên phagơ tái tổ hợp.

+ Nhiễm phagơ tái tổ hợp vào E.coli.

+ Nuôi E.coli nhiễm phagơ tái tổ hợp trong nồi lên men để tổng hợp IFN.

- Vai trò của IFN: là loại prôtêin đặc biệt do nhiều loại tế bào tiết ra, có khả năng chống virut, chống tế bào ung thư và tăng cường khả năng miễn dịch.

2. Trong nông nghiệp: Thuốc trừ sâu từ virut

- Tính ưu việt của thuốc trừ sâu từ virut:

+ Virut có tính đặc hiệu cao, không gây độc cho người, động vật và côn trùng có ích.

+ Dễ sản xuất, hiệu quả trừ sâu cao, giá thành hạ.