Vì sao hàng hóa có 2 thuộc tính?

Câu hỏi: Vì sao hàng hóa có 2 thuộc tính?

Lời giải: 

- Hàng hoá có hai thuộc tính: giá trị sử dụng và giá trị, hai thuộc tính đó không phải do có hai loại lao động khác nhau kết tinh trong nó, mà do lao động của người sản xuất hàng hoá có tính hai mặt: lao động cụ thể và lao động trừu tượng.

- C.Mác là người đầu tiên phát hiện ra tính chất hai mặt đó.

a. Lao động cụ thể

- Lao động cụ thể là lao động có ích dưới một hình thức cụ thể của những nghề nghiệp chuyên môn nhất định.

- Lao động cụ thể tạo ra giá trị sử dụng: Mỗi lao động cụ thể có đối tượng lao động, mục đích riêng, công cụ lao đông riêng, phương pháp hoạt động riêng, và kết quả lao động riêng tạo ra những sản phẩm có công dụng khác nhau, tức là tạo ra nhiều giá trị sử dụng của hàng hóa.

b. Lao động trừu tượng

- Lao động trừu tượng là lao động của người sản xuất hàng hóa không kể đến hình thức cụ thể của nó, để quy về một cái chung nhất, đó chính là sự tiêu hao sức lao động ( tiêu hao bắp thịt, thần kinh, bộ óc) của người lao động sản xuất hàng hóa nói chung.

- Lao động trừu tượng tích lũy trong hàng hóa và tạo ra giá trị.

+ Chỉ có lao động của người lao động sản xuất hàng hóa mới mang tính trừu tượng và tạo ra giá trị hàng hóa.

+ Lao động trừu tượng chính là mặt chất của giá trị hàng hóa.

Tất nhiên không phải có hai thứ lao động kết tinh trong hàng hóa mà chỉ là lao động của người sản xuất hàng hóa có tính hai mặt.

- Tính chất hai mặt nói trên liên quan đến tính chất tư nhân và tính chất xã hội của lao động sản xuất hàng hóa.

+ Tính chất tư nhân: Mỗi người sản xuất hàng hoá có tính tự chủ của mình nên sản xuất ra cái gì, sản xuất như thế nào là việc riêng của họ. Vì vậy, lao động của họ trở thành việc riêng, mang tính tư nhân và lao động cụ thể của họ là biểu hiện của lao động tư nhân.

+ Tính chất xã hội: Lao động của mỗi sản xuất hàng hóa cũng là một bộ phận của lao động xã hội trong hệ thống phân công lao động xã hội. Phân công lao động xã hội làm cho lao động của người sản xuất trở thành một bộ phận trong lao động xã hội, từ đó tạo ra sự phụ thuộc lẫn nhau giữa những người sản xuất hàng hoá. Họ làm việc cho nhau, người này làm việc vì người kia thông qua trao đổi, mua bán hàng hóa. Việc trao đổi hàng hoá không thể dựa vào lao động cụ thể mà phải quy thành lao động đồng nhất là lao động trừu tượng. Do đó, lao động trừu tượng là biểu hiện của lao động xã hội.

Cùng Top lời giải tìm hiểu thêm về hàng hóa và giá trị hàng hóa nhé!

1. Hàng hóa là gì? 

- Hàng hóa hiểu một cách đơn giản là sản phẩm mang lại kinh tế hữu hình. Chúng sẽ được sử dụng để góp phần thỏa mãn nhu cầu con người trực tiếp hoặc gián tiếp. Còn trong kinh tế chính trị Mác – Lênin lại được định nghĩa giống như sản phẩm hình thành do lao động. Phải lao động và trao đổi mua bán mới tạo ra hàng hóa.

2. Đặc trưng cơ bản hai thuộc tính của hàng hóa 

a. Giá trị sử dụng 

Giá trị sử dụng trước tiên cần phải thỏa mãn nhu cầu cụ thể của con người. Khi hàng hóa là vật liệu sinh hoạt thì nhu cầu đó còn cần phải được thỏa mãn trực tiếp. Còn trường hợp là tư liệu sản xuất thì cần phải thỏa mãn một cách gián tiếp. Đương nhiên, chúng sẽ có những đặc trưng cơ bản như: 

- Về số lượng giá trị sử dụng của tư liệu không phải sẽ phát hiện ra ngay lúc đó. Thường sẽ được phát hiện dần dần qua quá trình phát triển của khoa học – kỹ thuật. 

- Giá trị sử dụng còn được gọi là công cụ hàng hóa. Nó được quyết định dựa vào thuộc tính tự nhiên của vật thể hàng hóa. 

Với cách lý giải như vậy nên giá trị sử dụng thuộc phạm trù vĩnh viễn. 

- Giá trị sử dụng chỉ bộc lộ rõ nhất khi con người sử dụng hoặc tiêu dùng. Chúng sẽ liên quan mật thiết đến nội dung vật chất của cải. Và tất nhiên sẽ không kể đến hình thức của số của cải đó ra sao. 

Nói tóm lại, một vật khi đã là hàng hóa thì nhất thiết phải có giá trị sử dụng. Thế nhưng không phải bất kể vật nào có giá trị sử dụng cũng được coi là hàng hóa. Một ví dụ rõ nhất, không khí rất cần thiết cho cuộc sống con người nhưng không được nhận định là hàng hóa. Những quả dại, nước từ  thiên nhiên cũng đem lại giá trị sử dụng nhưng không coi là hàng hóa. 

Do đó, một vật muốn được coi là hàng hóa khi giá trị sử dụng của nó phải sản xuất. Khi đó được dùng để bán, trao đổi thành tiền hay vật ngang giá. Tức là vật phải tạo ra giá trị trao đổi. Trong kinh tế hàng hóa đã nhận định, giá trị sử dụng sẽ đem lại giá trị trao đổi. 

b. Giá trị hàng hoá

- Muốn hiểu giá trị hàng hóa phải xuất phát từ giá trị trao đổi.

+ Trong kinh tế hàng hóa, giá trị sử dụng là vật mang giá trị trao đổi.

+ Khái niệm: Giá trị trao đổi trước hết là tỷ lệ về lượng mà giá trị sử dụng này trao đổi với giá trị sử dụng khác.

Ví dụ: 1m vải trao đổi lấy 5 kg thóc. (Điều này có nghĩa là 1m vải có giá trị trao đổi bằng 5kg thóc)

- Vấn đề đặt ra là: tại sao hai hàng hoá, hai giá trị sử dụng lại trao đổi được cho nhau, hơn nữa chúng lại trao đổi với nhau theo một tỷ lệ nhất định?

+ Cái chung đó không thể là giá trị sử dụng vì hai loại hàng hóa này có công dụng hoàn toàn khác nhau (vải để mặc, thóc để ăn). Và sự khác nhau đó chỉ là điều kiện cần thiết để sự trao đổi xảy ra vì không ai đem trao đổi những vật phẩm giống hệt nhau về giá trị sử dụng.

+ Cái chung đó là: cả vải và thóc đều là sản phẩm của lao động, đều có lao động kết tinh trong đó. Nhờ có cơ sở chung đó mà các hàng hóa có thể trao đổi được với nhau. Vậy, thực chất người ta trao đổi hàng hóa với nhau chẳng qua là trao đổi lao động của mình ẩn dấu trong trong những hàng hóa đó.

Chính hao phí lao động để tạo ra hàng hóa kết tinh trong hàng hóa ấy là cơ sở chung cho mọi việc trao đổi và nó tạo thành giá trị hàng hóa.

- Khái niệm: Giá trị hàng hóa là lao động của người sản xuất hàng hóa tạo ra, kết tinh trong hàng hóa
Giá trị hàng hóa biểu hiện thông qua giá trị trao đổi. Tức là, giá trị là nội dung, là cơ sở của giá trị trao đổi.

- Giá trị biểu hiện mối quan hệ xã hội giữa những người sản xuất hàng hóa vì trao đổi hàng hóa là so sánh lượng hao phí lao động giữa những người sản xuất hàng hóa. Quan hệ giữa người với người được thay thế bằng quan hệ giữa vật với vật (hàng – hàng).

- Giá trị hàng hóa là một phạm trù lịch sử, chỉ tồn tại trong nền kinh tế hàng hóa, có sản xuất hàng hóa thì mới có giá trị hàng hóa.

- Kết luận:

+ Giá trị của hàng hóa là do lao động xã hội (lao động trừu tượng) của người sản xuất hàng hóa kết tinh trong hàng hóa.

+ Giá trị là cơ sở là nội dung của giá trị trao đổi. Chất của giá trị là lao động, nên sản phẩm không chứa đựng lao động thì không có giá trị. Sản phẩm chứa đựng nhiều lao động để tạo ra thì có giá trị cao. Lượng giá trị là biểu hiện lượng lao động kết tinh trong hàng hóa. Lượng lao động kết tinh thay đổi dẫn đến giá trị trao đổi thay đổi. Giá trị trao đổi là hình thức biểu hiện của giá trị.

+ Giá trị là một phạm trù lịch sử.

3. Mối quan hệ giữa hai thuộc tính của hàng hóa

Giá trị sử dụng và giá trị là hai thuộc tính vùa thống nhất, vùa mâu thuần với nha trong một hàng hoá.

- Mặt thống nhất:

Hai thuộc tính này cùng tồn tại trong một hàng hóa. Một vật muốn trở thành hàng hóa thì không thể thiếu bất kỳ một thuộc tính nào trong hai thuộc tính trên. Ta có thể thấy một vật có ích tức là có giá trị sử dụng nhưng không do lao động tạo ra tức là không có lao động xã hội kết tinh trong đó thì không phải là hàng hóa, ví dụ như: không khí, ánh nắng mặt trời…

- Mặt mâu thuẫn:

+ Thứ nhất, với tư cáchlà một giá trị sử dụng thì các hàng hoá không đồng nhất về chất vì mỗi hàng hóa có một công dụng khác nhau. Ngược lại, với tư cách là giá trị thì các hàng hoá đồng nhất về chất, chúng đều là kết tinh của lao động, đều là lao động được vật hoá.

+ Thứ hai, tuy giá trị và giá trị sử dụng cùng tồn tại trong một hàng hóa nhưng quá trình thực hiện giá trị sử dụng và giá trị khác nhau về thời gian và không gian. Cụ thể là giá trị được thực hiện trước trong lĩnh vực lưu thông, còn giá trị được thực hiện sau, trong lĩnh vực tiêu dùng. Nếu không thực hiện được giá trị hàng hoá (hàng hóa không bán được) thì không thực hiện được giá trị sử dụng có thể dẫn đến khủng hoảng sản xuất “thừa”.

* Vì sao phải nghiên cứu giá trị bắt đầu từ giá trị trao đổi?

Giá trị là lao động trừu tượng kết tinh trong hàng hóa nên ta không xác định trực tiếp được. Ta chỉ có thể xác định, đo lường nó thông qua một hàng hóa khác.

Ví dụ: 1m vải = 5 kg thóc ►5kg thóc đo gía trị cho 1 m vải

Do đó ta luôn phải xác định tỷ lệ về lượng mà giá trị sử dụng này trao đổi với giá trị sử dụng khác ►hay nói cách khác, chúng ta đang xác định giá trị trao đổi để xác định giá trị.