Tóm tắt Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời (Sơ đồ tư duy, nội dung chính)

Tìm hiểu tác phẩm, tóm tắt Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời ngắn gọn nhất. Hướng dẫn cách vẽ sơ đồ tư duy bài Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời dễ hiểu bám sát nội dung SGK Ngữ văn 10 Kết nối tri thức.

1. Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời

Sau khi đã chiến thắng Mtao Grự và Mtao Mxây để giải cứu Hơ Nhị, Hơ Bhị, Đăm Săn trở nên một thủ trưởng giàu mạnh, danh vang đến thần, tiếng lừng khắp núi. Nhưng chàng vẫn quyết tâm đi hết tháng hết năm để chinh phục Nữ Thần Mặt Trời, để "từ người Ê-đê bên bờ sông cho đến người M'Nông ở dưới thấp không còn một ai dám trái lời”, không một thủ trưởng nào có thể sánh với chàng. Bị Nữ Thần Mặt Trời từ chối, Đăm Săn kiên quyết ra về, mặc Nữ Thần Mặt Trời cảnh báo là chàng sẽ chết khi mặt trời lên.

Hai người ra đi. Mười ngày họ ngủ lại, sáu đềm họ nằm lại dọc đường. Họ ái suốt tháng suốt năm, lúc nehe sông rước rì rào, lúc như biển cả gào thét, 11 người cưỡi 11 etA đực, 11 người cưỡi ngựa cái, ngựa thở hổn hà hổn hển.

Họ đến làng Đăm Par Kcâu. Bọn đàn ông con trai tron làng chạy ra tận giếng làng để xem, còn bọn đàn bà con gái thì đứng nhìn từ các sàn sân. Ai ai cũng đã từng nghe đồn Đăm Săn là một tà trưởng giầu mạnh, đầu đội khăn nhiễu, vai mang nải hoa.

Đăm Săn đến bãi en làng, rồi đến nhà Đăm Par Kuâu. Người trong nhà chạy xuống, kẽ giữ ngựa tráo tên, người đưa lời thăm hỏi. Chôm lên hai lần, chàng leo hết cầu thang. Chàng giậm chân trên sân sân, lai lần sần sần làm như vỗ cánh, bay hàng cột nhà chao qua chao lại từ đông sang tây. Chàng giất chà gạc lên, rồi ngồi xuống, trông nghênh nghênh những con rắn trong hang, ga ngang như con cọp trong đầm, nhự con tê giác trong thung. Chàng nói nói cười cười, tiếng oang oang như sấm âm sét dậu. Khắp các tà trưởng không một ai như chàng Đăm Săn ca.

Đăm Park Vây - C các con, ơ các con, đem gối ra cho điêng!” của ta nào, đem chiếu đem chăn ra cho điêng của ta nào!

Tôi tớ trai dưới một chiếu trắng, trai trên một chiếu đỏ làm chỗ ngồi cho nhà tà trưởng. Rồi họ đem ra thuốc sợi ca hồm đồng, thuốc lá cả sọt đại, trầu vỏ cả gùi to, không còn sợ thiếu thuốc thiếu trầu ăn, hút. Họ đốt một gà mái ấp, giết một gà mái đẻ, giã gạo trắng như hoa epang, sáng như ánh mặt trời, nấu cơm mời khách. Họ đi lấy rượu, đem ra một ché tuk?) dạ lươn một chén Êban M'nông, trên vẽ hoa kơ-u, dưới lượn hoa văn, tại chế hình mỏ dẹt xâu lỗ. Đó là những cái ché ngã giá phái ba toi. Ai đi lấu nước cứ ẩi lấu nước, ai đánh chiêng cứ đánh chiêng, qï cắm cân cứ cắm cần. Cần cắm rồi, người tạ mời Đăm Săn nổi pào uống. Đăm Săn ngôi nào uống, vừa uống vừa nói chuyện:

Đăm Par Kvay   - Ở diêng, ơ diêng, rượu tôi đã cột, gà tôi đã đốt, cơm tôi đã dọn trong mâm đồng chậu thau, xin mời điêng đến ăn cho† Xin hỏi đường đi có việc gì? Phải chăng đã có kẻ đến đánh giêng tại nhà, vây chiêng tại làng, bắt hết trai gái làng điêng đi rồi phải không?

Đăm Săn - Không phải thế đâu, điêng ơi. Tôi đi đây chẳng vì công này, cũng không vì việc nọ. Tôi đến rủ diêng, muốn cùng điêng mặt giáp mặt bàn xem chúng ta đi bắt Nữ Thần Mặt Trời có được hay không?

Đăm Par Kvay   - Ấy chết, điêng ơi! Rừng này nhiều cọp, đường này nhiều rắn, không ai vào bắt Nữ Thần Mặt Trời được đâu! Đường đi hái cà người ta trồng không lớn, đường đi hái ớt người ta trồng, - dự báo về hành trình tới chồng nhỏ, người lớn đi chết đằng người lớn, nhà giàu đi _ nhà Nữ Thần Mặt Trời chết đằng nhà giàu, đứng tướng đi chết đằng đứng tướng.

Đăm Săn - Người dũng tướng chắc chết mười mươi vẫn không lùi bước há cũng không vào đó được sao! (Ông Đu, ông Điê nghe được liền đét cho Đăm Săn một đét vào người). Diêng không cho tôi đi, cũng mặc. Tôi đã mang theo đây các ngải) từng giúp ông chúng tôi chiến thắng, những ngải cho sức mạnh chém tê giác dưới vực, giết hùm beo trên rừng. Để xem tê giác, hùm beo có chết dưới mũi giáo lưỡi gươm của Đăm Săn này hay không! Dù diêng có bảo đường đi lắm rết, nhiều bọ cạp, núi rừng đây tê giác, hùm beo, chưa từng có ai đi vào đó, tôi cũng không nghe ciêng đâu.

Đăm Par Kvay   - Ối chao! Chết thật đó, điêng ơi! Nước thì nhiều đĩa, rừng thì nhiều vắt, người ta chưa hề đưa nhau đi vào đó bao giờ. Ven rừng đầy xương người. Trong rừng đầy xương bò, xương trâu. Biết bao tù trưởng nhà giàu, Rừng Đen® đất nhão là nơi đã chôn vùi nhiều tù trưởng nhà giàu. Tôi cột điện bằng thừng, tôi trói điêng bằng đây, tôi không cho điêng đi vào đấy đâu. Tôi xin cúng cầu phúc cho riêng một lợn, tôi xin tiễn chân kiêng một trâu, tôi không cho điêng đi vào rừng thiêng của Nhà Trời đâu. Ở đấy, chông lớn nhiều như lông nhím, chông nhỏ nhiều như lông chó, con sóc nhảy vào thân nó cũng khó mà vẹn toàn nữa lài

Đăm Săn - Mặc, diêng cứ để tôi làm bàn trang tôi san đường tôi đi. Gặp cọp, tôi sẽ giết cọp. Cặp tê giác, tôi se giết 

tê giác.

Đăm Par Kvay   - Giữ diêng, điêng không ở. Cẩm diêng, điêng không dừng. Vậy diêng định đốt đuốc ra đi trong

đêm này ư?

Đăm Săn - Khắp vùng Ê~đê trên cao, M'nông dưới thấp, khắp tây đông, thử hỏi còn ai dám chống lại Đăm Săn này, chống lại người tù trưởng giàu mạnh đầu đội khăn nhiễu, vai mang nải hoa này? Tôi không sợ đâu.

Đăm Par Kvay   - Cột không đừng, giữ không ở, đốt đuốc ra đi giữa canh khuya. Diêng hãy coi chừng kẻo rơi vào rùng cỏ cần đất nhão. Rừng bà Sun Y Rít đó diêng ơi.

Đến đâu Đăm Par Kvay  quay sót trở về. Trời đã ra đêm, gà đã te te gáy.

Đăm Par kVây - Ô diêng, ơ diêng, trời đã gần sáng, mặt trời muốn lớn lên rồi, điêng hãy thúc ngựa chạy nhanh giữa lúc trời còn tối, đất còn cứng. Có ánh mặt trời chiếu xuống là đất sẽ nhão ra. Rừng bà Sun Y Rít sẽ bắt đầu động đất.

Thế là Đăm Săn ra đi. Chàng đi hết rừng rậm đến núi xanh, có tranh xé lau, sai mâu đâm chân, không màn ăn uống. Chàng đi, đi mãi, rừng núi quạnh hiu, văng như không, không nhu tăng. Nhưng rồi chàng cũng đến được bãi thả trâu bò, rôi bãi tha điều làng ông ĐÐu, ông Điê. [...] Sau đó là cạnh người đi lại như trong sương mù. Chàng liền đến bờ rào làng xem, thì thấu dưới giăng dâu đồng, trên giăng dâu sắt. Can] làng người anh giữ mặt trời, người em giữ mặt trăng qua là đẹp thật! Chỗ hai anh em họ ở là một cánh núi ngăn một dòng nước đục chay cho đến nơi đất giáp tới trời. Chàng đi đến nhà cô gái không chồng, nầng chàng thì đã nào ở giữa mặt trời. C ñâu sẫm nổ âm âm, mưa đổ ào Thần Mặt Trời. Hơ Kung của chàng Y Ðu, nàng thì đã nào ở giữa mặt trăng, còn ào, tiếng 0ó nhựa ngà đêm nelie rầm rập. Từ đây, Đăm Săn đứng ngăm ngôi nhà của Nữ Thần Mặt Trời. Câu thang trong nln cái câu nông. Cối giã gạo bằng tàng, chầu cũng băng tàng. Chùa của tù trưởng giàu có này giã gạo trông cứ lấp la lấp lánh.

Đăm Săn xuống ngựa, táo yên. Khi chàng nhoai lên cầu thang thì trong nhà người ta đã nole. Khi chàng giậm chân bước trên sàn luân thì trong nhà người ta đã thấu. Chàng nào nà Tòa nhà đài dằng đặc, tơi nâu chặt sàn sân, chiêng xếp đâu hà ngoài, công chất đâu nha trang, tôi trai tớ gái nhi ong đi lấy nước, lenlut tò tế đi chuyến loa, các xà quần xà đọc đều thếp tàng. Khặp các nhà giàu có, không thấu đâu có một ngôi nhà như vây ca.

Đăm Săn gác chà gạc lên, rồi đến ngôi trên ghế. Người đï ra đi tòa nhà trong nhà ngoài đưa mắt nhìn chàng, thấy chàng oai như một tị thân. Tiếng xì xào ca ngợi chàng đã từng tới tại Nữ Thần Mặt Trời ở nhà trong.

Nữ Thân - Ở các con, ơ các con, khách nào ở ngoài ấy?

Người hầu - Thưa bà, chúng con không được quen. Khách mặc một áo lụa đẹp, khoác ngoài một áo chiến! cũng thật là đẹp. Lông chân như chải, lông đùi như chuốt, tiếng nghe như chong chóng gõ mỡ”. Khắp các đầu làng không có một ai như khách cả.

Nữ Thân bỏ tàu cũ mặc tá mới. Chưa hài lòng tới nái màu, nàng lấy ráy kia. Nàng mặc một cầu ánh như sét, lắng vÌ tự chớp. Mát tóc tầng tén bên tại trông thật là đẹp. Nàng từ trong buông đi ra, cửa buồng liền bừng sáng. Nàng đi trông như diều bay ó liệng, như nước lững lờ trôi căng không bằng. Lỡ chân hụt bước chăng, nàng liên lân ngần đứng lại hay ngồi xuống không một ai sống nÌu nàng ca. Tiếng nàng lạnh lạnh, người chưa tới mà tiếng đã tăng lại. Thật không thấu có một ai như nàng ca. Trước mặt Đăm Săn là một cô gái thân hình như cái trụ tại, cô nhi cô công, nàng rõ ràng là con của Thần Đất cà Thấu! Trời rồi!

Nữ Thân - Hỡi người con của trần thế, người muốn gì?

Đăm Săn - Vâng, tôi đã đến đây, tôi muốn có người nấu cơm canh tôi ăn, đệt khố áo tôi mặc.

Nữ Thần - Thế phải chăng ngươi còn là lưỡi đao chưa tra cán, còn là cái chốt chưa có lỗ cài, là gái còn ở không, trai còn ở rồi?

Đăm Săn - Tôi là lưỡi cao đã vướng cán, là lưỡi giáo đã có tay cầm. Dưới trần gian, trai gái nào mà không có đôi có lứa.

Nữ Thần - Thế sao bây giờ đằng lưng người còn người, đằng bụng người còn nói nói cười cười với người khác? Ngươi nghĩ gì vậy?

Đăm Săn - Tôi muốn có vợ lẽ thứ hai, muốn cả ba vợ tôi đều là những nàng tiên xinh đẹp. Tôi muốn đem nàng xuống trần làm đuê, làm engai', làm chị làm em với Hơ Nhị, Hơ Bhị.

Nữ Thân - Sao ta lại đi? Tạo hoá đã định quê hương đất tổ của Mặt Trời Mặt Trăng là nơi cuối đất chân trời này rồi cơ mà.

Đăm Săn - Nàng dù không đi thì tôi cũng đã rẽ đất đến đầu gối, lội bùn đến ngang hông, na đất na bùn đến nhà nàng rồi.

Nữ Thần - Nhưng nếu ta đi thì lợn dưới gà trên, cọp tê giác. ro NữThần Mặt Trời ngựa trâu sẽ chết hết. Chết cả người Kurd, người Lào vì hết đất làm nương. Chiết cả người Ê-đê Ê-ga vì không còn nước uống. Chết cả gầm ghì cu xanh vì không còn trái ăn. Nếu ta đi, cây trong rừng sẽ tuyệt cliệt, cây trên rú sẽ chết khô, lau lách sẽ ngừng đâm chồi, cỏ cây sẽ tàn lụi, đất đai sẽ nứt nẻ, sông suối sẽ cạn khô. Thôi, người hãy đi lấy gùi nước về đi! Ta sắp ra đi đây.

Đăm Săn - Tôi không về. Với cây chà gạc phát rẫy này, tôi đã rạch rừng tôi đi. Tôi đã giết tê giác trong thung, giết cọp beo trên núi, giết kền kền quạ đưa trên ngọn cây, chém ma thiêng quỷ ác trên đường đi. Tôi thương nàng da diết, lòng dạ tôi khôn nguôi, vì vậy tôi đã đến đây với nàng, muốn cùng nàng nên nglữa vợ chồng, có lấy được nàng tôi mới về.

Nữ Thần - Từ cái sàn sân này, ngươi hãy về đi! Ngươi hãy đi khỏi cái nhà này đi! Ta là con của Thần Trời, dù ngươi mới chỉ được ăn cơm, tắm nước lã, hương nghệ chưa vương cũng đành vậy.

Đăm Săn - Tôi nghĩ tôi thương nàng, hỡi người con của Thân Trời, nhưng cho đến bây giờ đằng lưng nàng đã không tưng, đằng bụng nàng cũng không ưa, cả tiếng nói tiếng cười với tôi nàng cũng tiếc. Tôi đành quay về làng hoang nhà cũ của tôi vậy, tôi quay về ăn thịt trâu thịt bò của tôi vậy.

Nữ Thân - Ấy, người đừng ra về vội! Ta ra đi bây giờ đây, người chết mất thôi.

Thế là Đăm Săn ra tế. Chàng nhau lên ngựa ra đi.

Lúc này, mặt trời tới ló lên ở đầu núi, ngựa của Đăm Săn tân còn kiệu được. Khi ngựa đến giữa Kừng Đen thì mặt trời đã lên cao, mỗi lúc một thêm cao Tựa bắt đầu bị dính ở chân. Mặt trời lên cao nữa, khi nó chấm sans câu xà dọc phía đông thì đất loãng ra. Ngựa tự nhiên bẩn cồn chạy được, nó tiếp tục chạy nhe lún dần cho đến khi bị dính ngang đầu gối. Từ đó, nó phai đi bước một, cứ bước một đi mãi. Khi mặt trời lên quá câu xà dọc phía đông, ngựa đã lún đến sát bẹn, nÏứitg nỗ cân rán bước tới. Cho đến khi mặt trời đứng bóng thì ngựa không sao bước tới được nữa. Nó đã bị ngập đến ngang lưng đến mức ca 1ựa, ca Đăm Săn đều chìm xuống.

(Nguyễn Hữu Thấu sưu tầm, biên dịch, chỉnh lí, Khan Đăm Săn và Khan Đăm Kteh Man, tập II,

NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2003, tr. 88 - 72)

>>>Xem thêm: Soạn bài Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời Ngữ văn 10 Kết nối tri thức.

2. Tóm tắt Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời

Mẫu 1:

Sau khi đã chiến thắng Mtao Grự và Mtao Mxây để giải cứu Hơ Nhị, Hơ Bhị, Đăm Săn trở thành một tù trưởng giàu mạnh, vang danh đến thần, tiếng tăm lừng lẫy khắp núi rừng. Nhưng chàng vẫn quyết tâm ra đi để chinh phục Nữ thần Mặt Trời, muốn bắt nàng về làm vợ lẽ cho mình, để “từ người Ê-đê bên bờ sông cho đến người Mnông ở dưới thấp không còn một ai dám trái lời”, không một tù trưởng nào có thể sánh với chàng. Đăm Săn đã một mình đi suốt nhiều ngày liền, băng rừng vượt núi để đến nhà Nữ thần Mặt Trời, tuy nhiên chàng đã bị từ chối. Đăm Săn ngang nhiên ra về, mặc cho Nữ thần Mặt Trời cảnh báo chàng sẽ chết khi mặt trời lên. Trên đường về, cả người và ngựa của Đăm Săn đều bị kéo chìm xuống bùn lầy.

Mẫu 2:

Cuộc hành trình của Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời. Đăm Săn đến nhà Đăm Par Kvây, muốn Đăm Par Kvây cùng mình đi bắt Nữ Thần Mặt Trời. Vượt qua nhiều chông gai, Đăm Săn đã đến được nơi ở của Nữ Thần Mặt Trời và bày tỏ mong muốn lấy nàng của mình. Nữ Thần Mặt Trời từ chối khiến Đăm Săn buồn bã trở về ngay lúc mặt trời lên mà không đợi mặt trời lặn. Ngựa và Đăm Săn bị chìm giữa Rừng Đen.

3. Giá trị nội dung Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời

Bài ca Đam Săn có giá trị tư tưởng - thẩm mĩ trong hình thức cổ điển, phản ánh trực tiếp những khát vọng hào hùng của lịch sử buổi đầu hình thành các bộ tộc Tây Nguyên.

Hiện ra trọn vẹn chân dung tâm hồn của người Êđê thời cổ đại, khi học đã bắt đầu nảy ra những ý tưởng muốn vươn tới những đỉnh cao nhận thức mới về cái thế giới mà họ đang khát khao khám phá. 

Đỉnh cao của nó chính là sự kiện Đam Săn đi bắt Nữ thần Mặt Trời, một sự kiện bi tráng, tính cao cả và hào hùng cũng được biểu hiện ở mức độ tuyệt đối. Tuy nhiên, nét đặc sắc riêng của Bài ca Đam Săn còn là ở sự phản ánh sinh động vấn đề phong tục, tập quán, cảnh vật, con người Tây Nguyên trong sinh hoạt đời thường của thời kì mẫu hệ. Có điều, vấn đề này chỉ có ý nghĩa như là một cái nền.

Đam Săn vừa là anh hùng văn hoá, vừa là anh hùng trận mạc. Đam Săn phi thường quả cảm và luôn luôn chiến thắng ở cõi người với những lí do hiển nhiên. 

Qua kết cục của nhân vật Đăm Săn, đoạn trích còn đưa ra cảnh tỉnh đối với con người, không nên theo đuổi một mục tiêu vượt quá giới hạn con người.

4. Sơ đồ tư duy Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời

>>>Xem thêm: Tác giả - Tác phẩm: Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời Ngữ văn 10 Kết nối tri thức.