Tác giả Tạ Duy Anh - Bức tranh của em gái tôi trang 51 Ngữ Văn 6 (tóm tắt, bố cục, nội dung, sơ đồ tư duy)

Khái quát Tác giả - Tác phẩm: Bức tranh của em gái tôi bao gồm Giới thiệu tác giả Tạ Duy Anh và hoàn cảnh sáng tác, thể loại, bố cục, tóm tắt, giá trị nội dung, đặc sắc nghệ thuật, sơ đồ tư duy của tác phẩm Bức tranh của em gái tôi - SGK Văn 6 Cánh Diều

Tác giả - Tác phẩm: Bức tranh của em gái tôi

I. Đôi nét về tác giả

- Tạ Duy Anh (1959), tên khai sinh là Tạ Viết Đãng. 

- Quê: Hà Nội. 

- Truyện viết cho thiếu nhi của ông trong sáng, đậm chất thơ và giàu ý nghĩa nhân văn. Viết cho thiếu nhi chính là cách ông bày tỏ tình yêu với thế giới tuổi thơ thuần khiết.  

- Nhiều sáng tác cho thiếu nhi như: Các tập truyện Bản nhạc con đà điểu, Quả trứng vàng, Vó ngựa trở về, … 

II. Khái quát tác phẩm Bức tranh của em gái tôi

1. Hoàn cảnh sáng tác

- “Bức tranh của em gái tôi” là truyện ngắn đoạt giải Nhì trong cuộc thi viết “Tương lai vẫy gọi” của báo Thiến niên tiền phong. 

- Truyện được in trong tập “Bản nhạc con đà điểu”. 

2. Bố cục

Gồm 2 phần: 

+ Phần 1 (từ đầu đến “phát huy tài năng”): Tài năng của em gái được phát hiện

+ Phần 2 (tiếp đó đến “anh cùng đi nhận giả”): Lòng ghen tị và mặc cảm của người anh

+ Phần 3 (còn lại): Người anh nhận ra sai lầm của mình và tấm lòng của em gái

3. Giá trị nội dung

- Qua câu chuyện về người anh và cô em gái có tài năng hội họa, truyện “Bức tranh của em gái tôi” cho thấy: Tình cảm trong sáng, hồn nhiên và lòng nhân hậu của người em gái đã giúp cho người anh nhận ra phần hạn chế ở chính mình.

4. Thể loại

- Truyện ngắn 

5. Nghệ thuật

+ Ngôi kể thứ nhất tự nhiên, chân thật

+ Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế, sắc sảo

6. Phương thức biểu đạt

- Tự sự

III. Sơ đồ tư duy tác phẩm Bức tranh của em gái tôi

IV. Câu hỏi vận dụng

1. Chuẩn bị

Câu hỏi: Truyện kể về việc gì? Thời gian và địa điểm xảy ra câu chuyện?

Lời giải:

Truyện kể về: người anh và cô em gái có tài hội họa, lòng nhân hậu của người em gái đã giúp cho người anh nhận ra phần hạn chế ở chính mình.

Câu hỏi: Truyện có những nhân vật nào? Ai là nhân vật chính? Nhân vật chính là người thế nào?

Lời giải:

- Các nhân vật trong truyện: người anh trai, em gái Kiều Phương, chú Tiến Lê, bố, mẹ.

- Nhân vật chính: người anh trai.

- Người anh đố kị với tài năng của em gái, tự ti bản thân và thấy hối hận trước những gì mình đã làm.

Câu hỏi: Truyện kể theo ngôi kế thứ mấy và tác dụng của ngôi kế ấy?

Lời giải:

Truyện làm theo ngôi thứ nhất. Việc lựa chọn ngôi kể như vậy rất thích hợp với chủ đề, hơn nữa để cho sự hối hận được bày tỏ một cách chân thành hơn, đáng tin cậy hơn.

Câu hỏi: Truyện nêu lên vấn đề gì? Vấn đề ấy có liên quan đến cuộc sống hiện nay và cá nhân em như thế nào?

Lời giải:

- Vấn đề nêu lên có liên quan đến cuộc sống hiện nay và cá nhân: Tình cảm trong sáng, nhân hậu bao giờ cũng lớn hơn, cao đẹp hơn lòng ghen ghét, đố kị. Không nên đố kị, ghen ghét trước tài năng của người khác mà cần phải biết vượt qua tất cả những mặc cảm, tự ti để vượt qua chính mình.

- Vấn đề ấy liên quan mật thiết đến cuộc sống hiện nay vì cuộc sống của chúng ta có rất nhiều người còn tính ích kỉ, đố kị và kể cả em cũng đôi lúc như thế. Văn bản giúp em và sẽ giúp mọi người thay đổi bản thân tốt lên và yêu quý các thành viên trong gia đình mình hơn nữa.

2. Đọc hiểu

Câu hỏi: Từ nhan đề và hình minh họa, em có thể đoán nội dung chính của truyện này nói về việc gì?

Lời giải:

Từ nhan đề và hình minh họa, em có thể đoán nội dung chính của truyện này nói về bức tranh của người em gái.

Câu hỏi: Người kể câu chuyện ở ngôi nào? Kể với ai?

Lời giải:

Người kể ở ngôi thứ nhất xưng “tôi” và kể cho mọi người nghe về câu chuyện của mình.

Câu hỏi: Tại sao nhân vật tôi lại bí mật theo dõi em gái?

Lời giải:

Nhân vật tôi lại bí mật theo dõi em gái vì tôi nhận ra em gái tôi đang chế tạo thuốc vẽ.

Câu hỏi: Phần (2) giúp người đọc hiểu ra điều gì?

Lời giải:

Phần (2) giúp người đọc hiểu ra cô bé Kiều Phương là cô bé có tài năng hội họa.

Câu hỏi: Chú ý sự thay đổi của nhân vật " tôi" qua tâm trạng, suy nghĩ và hành động ở phần 3

Lời giải:

Sự thay đổi của nhân vật " tôi" qua tâm trạng, suy nghĩ và hành động ở phần 3:

+ Cảm thấy mình bất tài nên bị đầy ra ngoài

+ Tôi chẳng tìm thấy ở tôi một năng khiếu gì

+ Chỉ cần một lỗi nhỏ ở nó và tôi gắt um lên.

Câu hỏi: Sự việc nào trong phần 4 làm cho câu chuyện tiếp tục hấp dẫn? Hấp dẫn ở chỗ nào?

Lời giải:

Sự việc trong phần 4 làm cho câu chuyện tiếp tục hấp dẫn. Hấp dẫn ở:

+ Bé Phương tham gia trại thi vẽ quốc tế

+ Với chủ đề: "cháu hãy vẽ cái gì thân thuộc nhất với cháu" và Kiều Phương được trao giải nhất.

+ Em muốn cả anh trai cùng em đi nhận giải.

+ Thật bất ngờ, bức tranh mà người em chính là vẽ người anh khiến người anh sững sờ.

Câu hỏi: Chú bé trong bức tranh được miêu tả như thế nào?

Lời giải:

Chú bé trong bức tranh được miêu tả: một chú bé đang ngồi nhìn ra ngoài cửa sổ, nơi bầu trời trong xanh. Mặt chú bé như tỏa ra một thứ ánh sáng rất lạ. Toát lên từ cặp mắt, tư thế ngồi của chú không chỉ sự suy tư mà còn rất thơ mộng nữa.

Câu hỏi: Chú ý sự thay đổi tâm trạng của nhân vật "tôi".

Lời giải:

- Cảm xúc: khi đứng trước bức tranh được giải của em thì người anh ngỡ ngàng, rồi đến hãnh diện, sau đó là xấu hổ và muốn khóc. 

- Thái độ: không còn xem thường mà thấy có lỗi với em.

- Hành động:

+ Giật sững người.

+ Bám chặt lấy tay mẹ.

+ Nhìn như thôi miên vào dòng chữ trên bức tranh: “Anh trai tôi”.

+ Không trả lời mẹ.

=> Tất cả những cảm xúc, thái độ, hành động của nhân vật "tôi" cho thấy người anh đã thay đổi cái nhìn về em, cậu cảm phục, xấu hổ và yêu quý em hơn không phải chỉ vì tài năng mà vì tấm lòng nhân hậu của em.

3. Câu hỏi cuối bài

Câu hỏi: Truyện kể về việc gì? Hãy tóm tất nội dung câu chuyện trong khoảng 8- 10 dòng.

Lời giải:

Câu chuyện kể về người anh và cô em gái có tài hội họa - Kiều Phương. Cô em gái Kiều Phương có năng khiếu hội họa tiềm ẩn. Người anh trai đặt biệt hiệu cho cô bé là Mèo. Nhờ bé Quỳnh mà chú Tiến Lê- họa sĩ, phát hiện ra Kiều Phương có tài năng hội họa. Cả nhà đều vui mừng duy chỉ có người anh trai ghen tị, mặc cảm và luôn tìm cách xa lánh em gái. Trong một lần khi em gái đạt giải nhất trong kì thi vẽ tranh với bức tranh anh trai tôi, người anh mới nhận ra tấm lòng nhân hậu của em và tự thấy xấu hổ, hối hận về mình.

Câu hỏi: Hãy nêu ra một số chi tiết trong văn bản để thấy sự khác nhau giữa tính cách của nhân vật người anh và nhân vật người em (Kiểu Phương).

Lời giải:

Về Kiều Phương: là một cố bé hiền từ, có tấm lòng nhân hậu và đầy mặc cảm. Tuy có hơi tinh nghịch nhưng Kiêu Phương cũng là một cô bé dễ tha thứ cho mọi người

Về anh trai của Kiều Phương: là một người hay gắt gỏng, cau có và khó chịu với Kiều Phương. Mặc dù vậy, nhưng người anh cuối cùng cũng hiểu ra mặt xấu của mình

Câu hỏi: Nhân vật người em thường được tái hiện qua hành động, còn nhân vật người anh thường được tác giả chú ý miêu tả tâm trạng. Hãy chỉ ra các chi tiết cụ thể để làm sáng tổ điều đó. Ngôi kể có liên quan gì đến cách miêu tả hai nhân vật đó?

Lời giải:

- Nhân vật người em thường được tái hiện qua hành động:

+ Sau khi có vẻ đã hài lòng, nó lôi trong túi ra ba bốn lọ nhỏ, cái màu đỏ, cái màu vàng, cái màu xanh lục,... đều do nó tự chế.

+ Nó đưa mắt canh chừng rồi lại nhét tất cả vào túi sau khi cho màu đen nhọ nồi vào trong một cái lọ còn bỏ không. 

+ Nó lao vào ôm cổ tôi, nhưng tôi viện cớ đang dở việc đẩy nhẹ nó ra. Tuy thế, nó vẫn kịp thì thầm vào tai tôi: "Em muốn cả anh cùng đi nhận giải".

- Nhân vật người anh thường được tái hiện qua tâm trạng:

+ Tôi luôn cảm thấy mình bất tài nên bị đẩy ra ngoài.

+ Những lúc ngồi bên bàn học tôi chỉ muốn gục đầu xuống khóc.

+ Tôi giật sững người.

+ Thoạt tiên là sự ngỡ ngàng, rồi đến hãnh diện, sau đó là xấu hổ.

+ Tôi không trả lời mẹ vì tôi muốn khóc quá.

- Ngôi kể: rất thích hợp với chủ đề, hơn nữa để cho sự hối hận được bày tỏ một cách chân thành hơn, đáng tin cậy hơn.

Câu hỏi: Đọc phần 5 và trả lời các câu hỏi:

a) Tại sao người anh “muốn khóc quá”?

b) Câu nói "Không phải con đâu. Đẩy là tâm hồn và lòng nhân hậu của em con đấy!" cho em hiểu gì về người anh?

c) Điều gì đã tạo nên sự bất ngờ cho kết thúc truyện?

Lời giải:

a. Người anh muốn khóc vì cậu cảm thấy ân hận trước những hành động của mình khi nhìn thấy người anh

b. Câu nói "Không phải con đâu. Đẩy là tâm hồn và lòng nhân hậu của em con đấy!" cho em hiểu rằng thực ra bản chất của người anh không xấu, người anh cảm nhận được tâm hồn và lòng nhân hậu của người em, nhận thấy tình cảm của em gái dành cho mình và từ đó thấy bản thân mình thấy xấu

c. Điều bất ngờ chính là từ bức tranh của người em gái, về tình cảm của người em dành cho anh, và sự xấu hổ của người anh lúc này.

Câu hỏi: Cuối truyện, tác giả viết: “Tôi nhìn như thôi miễn vào dòng chữ đề trên bức tranh: “Anh trai tôi". Vậy mà dưới mắt tôi thì...". Em hiểu nội dung chưa được viết vào dấu ba chấm ấy là những gì? Điều đó thể hiện tâm trạng như thế nào của người anh? Em đã từng có tâm trạng ấy chưa?

Lời giải:

- Cuối truyện, tác giả viết: “Tôi nhìn như thôi miên vào dòng chữ đề trên bức tranh: “Anh trai tôi". Vậy mà dưới mắt tôi thì...".

- Nội dung của dấu ba chấm: Vậy mà dưới mắt tôi thì lại đối xử với em ấy không ra gì.

- Dấu ba chấm ở đây thể hiện sự nghẹn ngào, không nói nên lời của người anh và qua đó cũng thể hiện sự hối hận của người anh vì đã từng đố kị với em.

- Em đã từng có tâm trạng ấy rồi, đó là khi em hiểu lầm và nghĩ xấu về một người nào đó nhưng thực sự họ lại là một người tốt. Sau đó em đã thay đổi suy nghĩ của mình.

Câu hỏi: Theo em, truyện muốn đề cao, ca ngợi điều gì? Điều đó có liên quan đến cuộc sống hằng ngày của mỗi người như thế nào?

Lời giải:

- Tác phẩm có ý nghĩa giáo dục nhân cách gợi ra những điều sâu sắc về mối quan hệ, thái độ, cách ứng xử giữa người này với người khác trong cuộc sống hàng ngày. Đó có thể là tình bạn, tình anh em.

- Tình cảm trong sáng, nhân hậu bao giờ cũng lớn hơn, cao đẹp hơn lòng ghen ghét, đố kị. Không nên đố kị, ghen ghét trước tài năng của người khác mà cần phải biết vượt qua tất cả những mặc cảm, tự ti để vượt qua chính mình.

>>> Xem trọn bộ: Tác giả - Tác phẩm Ngữ văn 6 (Cánh diều)

-------------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Khái quát về Tác giả - Tác phẩm: Bức tranh của em gái tôi trong bộ SGK Ngữ Văn 6 Cánh Diều theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Toploigiai đã có đầy đủ các bài giới thiệu về tác giả tác phẩm các bộ sách mới Cánh Diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Toploigiai để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!