Soạn bài: Mây và sóng

Hướng dẫn soạn bài Mây và sóng của nhà thơ Ấn độ Ta-go để hiểu hơn về nội dung, ý nghĩa của tác phẩm, đó là tình mẫu tử thiêng liêng, cao quý trong cuộc đời của mỗi con người. 

Soạn bài: Mây và sóng (chi tiết)

Câu 1. Lời nói của em bé gồm 2 phần có nét giống nhau

a. Chỉ ra điểm giống và khác giữa 2 phần. Phân tích tác dụng của những chỗ giống nhau và khác nhau ấy trong việc thể hiện chủ đề bài thơ

- Giống: Văn bản gồm 2 phần, mỗi phần lại có cấu trúc giống nhau:

   + Ban đầu là thuật lại lời rủ rê của những người bạn nơi phương xa.

   + Tiếp đến ghi lời lời từ chối và lý do từ chối đi chơi là vì không thể xa mẹ của chú bé.

   + Cuối cùng là những trò chơi do em bé sáng tạo giữa mình với mẹ.

- Khác: Mỗi phần là một đối tượng rủ bé đi chơi khác nhau

Tác giả tạo ra sự lặp đầu tiên để khẳng định một quy luật rất tự nhiên: đã là trẻ con ai chẳng ham chơi, đặc biệt là những trò chơi hấp dẫn và mới lạ. Tuy nhiên cả 2 lần chú bé đều từ chối. Ở lần thứ nhất, chú từ chối vì tình yêu mẹ và nỗi lo rằng mẹ đang đợi chú ở nhà. Lần thứ hai, đối diện với lời rủ rê của bạn bè, một lần nữa chú lại đứng trước những lựa chọn rất khó khăn nhưng lòng yêu mẹ đã chiến thắng tất cả, chú đã từ chối.  Qua đó tình yêu dành cho mẹ của chú bé lại càng được chứng minh, được củng cố.

b. Giả thiết không có phần 2 thì ý thơ có được trọn vẹn và đầy đủ không

Không thể bỏ khổ thơ thứ hai đi được. Khổ thơ thứ hai có tác động trùng điệp, hô ứng, khẳng định những tình cảm đã được thể hiện trong thử thách thứ nhất.

Câu 2. Xác định vị trí của dòng thơ “Con hỏi…” ở mỗi phần

Cả hai lần được bạn đến rủ đi chơi, chú bé đều hỏi lại:

"Con hỏi: Nhưng làm thế nào mình lên đó được?"

"Con hỏi: Nhưng làm thế nào mình ra ngoài đó được?"

=> Ở cả hai khổ, dòng thơ “Con hỏi…” đều nằm ở vị trí sau những lời mời mọc của những người bạn phương xa.

Tác giả nắm bắt rất rõ tâm lý trẻ em: Dù có yêu mẹ hay muốn ở nhà cùng mẹ đến mấy, bất cứ một đứa trẻ con nào mà chẳng ham chơi, lần nào chú bé cũng tỏ ra băn khoăn. Tuy vậy sau tất cả thì tình mẫu tử vẫn chiến thắng, chú vẫn nhất định từ chối lời mời, vượt qua mong ước của con trẻ.  

Câu 3. So sánh cuộc vui của những “người trên mây” và trong sóng giữa thế giới tự nhiên và những trò chơi của “mây và sóng” do em bé tạo ra. Sự giống nhau cũng như sự khác nhau của những trò chơi đó nói lên điều gì?

- Giống: Đều là những trò chơi được tạo ra nhờ tưởng tượng bằng cách dựa vào sự rộng lớn và mơ mộng của các hiện tượng thiên nhiên như mây, sóng.

- Khác:

+ Cuộc vui của những người “trên mây” và “trong sóng” ở thế giới tự nhiên rất hấp dẫn , lý thú.

+ Trò chơi do em bé tạo ra: có sự hòa quyện giữa những trò chơi thiên nhiên và trí tưởng tượng, sáng tạo của bé. Sự hòa hợp tuyệt diệu giữa em bé và thiên nhiên trong cuộc vui chơi ấm áp của tình mẫu tử. Em biến thành “mặt trăng và bến bờ kì lạ”, rộng mở để em được “lăn, lăn, lăn mãi” vào lòng.

=> Qua đó thấy được trí tưởng tượng, sáng tạo cùng tình yêu thương mẹ của em bé.

Câu 4. Chỉ ra những thành công về mặt nghệ thuật của bài thơ trong việc xây dựng các hình ảnh thiên nhiên

- Ẩn dụ: thực ra những hình ảnh thiên nhiên với muôn vàn trò chơi hấp dẫn cũng chỉ là tưởng tượng của chú mà thôi. Qua những hình ảnh đó, nhà thơ muốn gửi gắm những thông điệp sau:

+ “Mây” và “Sóng” trong những trò chơi kia còn là những thử thách trên đường đời, là những thứ cám dỗ đầy hấp dẫn có thể kéo em ra khỏi mẹ bất cứ lúc nào.

+ Tình mẹ là điều lớn lao và vĩ đại nhất.

- Xây dựng hình ảnh lạ độc đáo

- Ngôn ngữ trong sáng, giàu sức gợi.

Câu 5. Phân tích ý nghĩa của câu thơ “Con lăn, lăn, lăn mãi … ở chốn nào”

- Tác giả sử dụng thủ pháo trùng điệp “lăn”nhằm nhấn mạnh niềm vui thích của em bé khi được vui chơi và sà vào lòng mẹ. Trò chơi do chú bé nghĩ ra để mẹ và con được tận hưởng niềm vui trọn vẹn mà không có sự xa cách. Đây là một tình yêu vô cùng sâu sắc của chú bé đối với mẹ lấn át tất cả những cám dỗ khác.

- Đó cũng là thế giới riêng bí mật của 2 mẹ con, nơi con có thể thỏa sức sáng tạo và trí tò mò của mình.

Câu 6. Ngoài ý nghĩa ca ngợi tình mẹ con, bài thơ còn có thể gợi cho ta suy nghĩ thêm điều gì nữa?

- Trong cuộc sống, chúng ta có thể gặp rất nhiều điều mới lạ, nhiều niềm vui mà ta chưa từng được trải qua. Khi đó rất khó để giữ cho mình tỉnh táo mà không lung lay và bỏ quên mất những giá trị thật với cuộc đời mình. Muốn giữ được lập trường, con người cần có bản lĩnh, tình yêu và đặc biệt cần một điểm tựa vững chắc nhất- tình mẫu tử thiêng liêng.

- Hạnh phúc không phải là ngôi sao xa xôi khó nắm bắt. Hạnh phúc không phụ thuộc vào những điều mới lạ ở thế giới ngoài kia mà ta vẫn hằng mơ mộng. Hạnh phúc ở ngay bên cạnh chúng ta, đó có thể là mẹ, là những người ta yêu quý. Hơn nữa, hạnh phúc phải được đúc kết từ trái tim và khối óc của ta và chính chúng ta cảm nhận.

• Soạn bài: Mây và sóng (ngắn nhất)

Soạn bài Mây và sóng (hay nhất)

 Câu 1. Lời nói của em bé gồm hai phần có nhiều nét giống nhau.

a) Giả thiết không có phần thứ hai thì ý thơ có được trọn vẹn và đầy đủ không ?

Nếu không có phần thứ hai thì bài thơ sẽ không được trọn vẹn. Phần thứ hai là thử thách lần hai để tình yêu thương mẹ của bé được thể hiện trọn vẹn hơn.

b) Hãy chỉ ra những điểm giống nhau và khác nhau (về số dòng thơ, về cách xây dựng hình ảnh, về cách tổ chức khổ thơ,…) giữa hai phần và phân tích tác dụng của những chỗ giống nhau và khác nhau ấy trong việc thể hiện chủ đề của bài thơ.

Câu chuyện của bé với mẹ về những người trong sóng và trò chơi thứ hai của em bé. Trong từng đoạn lại có bố cục chi tiết hơn:

- Lời mời gọi của những người trên mây và sóng

- Lời từ chối của bé

- Tả trò chơi do chính bé nghĩ ra

 Câu 2. Xác định vị trí của dòng thơ “Con hỏi:…” ở mỗi phần.

(Gợi ý: Hãy lí giải vì sao em bé chưa từ chối ngay lời mời gọi của những người sống “trên mây” và những người sống “trong sóng”.)

 Em bé nào cũng thích vui chơi, cũng muốn bay cao, vươn xa, luôn bị cuốn hút bởi những thứ kì diệu. Đứng trước những  lời mời gọi hấp dẫn em lại có thể từ chối vì em là một đứa bé ngoan hết lòng yêu thương mẹ. Chính sự hiện diện ấm áp của người mẹ trong tâm hồn em đã giúp em từ chối mọi lời mời gọi ngọt ngào, thích thú. Em cũng luyến tiếc bởi sự quyến rũ nhưng tình yêu thương của mẹ đã chiến thắng tất cả. Mây và Sóng  là những cảnh đẹp của thiên nhiên mang vẻ đẹp biến đổi không ngừng của đất trời, tạo hóa. Đối với em tình yêu thiên nhiên và tình yêu mẹ luôn gắn kết với nhau, và tình yêu mẹ còn vượt qua tất cả. Mặc dù từ chối, không đi chơi cùng mây và sóng nhưng em lại nghĩ ra những trò chơi thú vị khác, trò chơi có cả mẹ, tình yêu thương của em.

Câu 3. Hãy so sánh những cuộc vui chơi của những người “trên mây” và “trong sóng” giữa thế giới tự nhiên và những trò chơi của ‘mây và sóng” do em bé tạo ra. Sự giống nhau cũng như sự khác nhau giữa các cuộc chơi đó nói lên điều gì?

Em bé khắc phục ham muốn nhất thời, không tìm cách lên mây hay nương theo làn sóng mà em đã nghĩ ra hình thức tuyệt diệu nhất để hòa hợp tình yêu thiên nhiên và tình yêu mẹ bằng trò chơi thật ngộ nghĩnh nhưng rất thơ mộng. Trong trò chơi đó có hai nhân vật là mẹ và con, mẹ trở thành trăng bạc trong ngôi nhà không gian xanh, còn con hóa vầng mây ôm lấy vầng trăng như cánh tay trẻ thơ ôm má người mẹ. Và mẹ sẽ là bến bờ, em là những con sóng vỗ bờ, bờ biển bao dung rộng mở luôn sẵn sàng đón em. Em chọn hình ảnh thiên nhiên vũ trụ để làm cho chơi cùng mẹ thể hiện tình mẫu tử thiêng liêng, vĩnh hằng không gì có thể thay thế.

Câu 4. Hãy chỉ ra những thành công về mặt nghệ thuật của bài thơ trong việc xây dựng các hình ảnh thiên nhiên (chú ý các hình ảnh mây, trăng, sóng, bờ biển).

- Với tác giả các hình ảnh thiên nhiên được nhân hóa, khi ở trong mái nhà có mẹ và con thì là thực. Cái thực và cái ảo trong bài thơ từ các hình ảnh thiên nhiên đã làm cho bài thơ lung linh, huyền ảo mang dáng dấp cổ tích, huyền thoại.

- Mây – trăng, sóng – bờ như các cặp đôi sóng đôi và nhân hóa hình ảnh mẹ con trong sự ôm ấp và thương yêu nhau. Bài thơ là sự kết hợp hài hòa giữa ngòi bút hiện thực và chất lãng mạn huyền ảo, giữa chất trữ tình và chất triết lý tạo nên trường liên tưởng lớn nơi người đọc. hình ảnh giàu ý nghĩa tượng trưng, trí tưởng tượng bay bổng, phóng khoáng, đối thoại lồng vào lời kể.

Câu 5. Phân tích ý nghĩa câu thơ “Con lăn, lăn, lăn mãi… ở chốn nào”.

 Tác giả dùng những hình ảnh thiên nhiên tượng trưng để thể hiện suy nghĩ, giúp nhân vật bộc lộ tình cảm. Những trò chơi trên Mây, trong Sóng là tượng trưng cho bao hấp dẫn thú vị của cuộc đời. “bến bờ kì lạ” tượng trưng cho tấm lòng bao la của mẹ. Em bé trong bài thơ “lăn, lăn, lăn mãi…” và trò chơi của bé mang lại cho mẹ tiếng cười giòn tan, ấm áp tình mẹ, tình con. Một niềm hạnh phúc với trò chơi tự nghĩ ra, qua đó ta thấy được một cảm giác hạnh phúc, vui sướng của em bé khi được sống trong tình yêu của mẹ. Những triết lý sâu sắc được thể hiện qua những câu thơ. So sánh tình mẹ con gắn với quan hệ mây – trắng, biển – bờ, tác giả đã nâng tình cảm ấy lên kích cỡ vũ trụ. Câu cuối thể hiện tình nghĩa mẹ con không thể tách rời, phân biệt và chia cách được. Câu thơ khẳng định tình mẫu tử ở khắp nơi, thiêng liêng, bất diệt. 

Câu 6. Ngoài ý nghĩa ca ngợi tình mẹ con, bài thơ còn có thể gợi cho ta suy ngẫm thêm điều gì nữa?

 Tình yêu thương của mẹ, tình cảm của con dành cho mẹ là điểm tựa thiêng liêng, vững chắc để ta có thể khước từ mọi cám dỗ và quyến rũ của cuộc sống. Hạnh phúc không phải là những điều quá xa xôi, bí ẩn cần do ai ban tặng mà nó ở ngay trong chính con người tạo dựng lên.

*) Tổng kết: Ta-go với trí tưởng tượng và bay bổng cùng với tình yêu thiếu nhi, yêu thiên nhiên nồng nàn đã tạo nên những vần thơ thật đẹp, mang ý nghĩa sâu sắc và tính triết lý to lớn để nói về hạnh phúc tuổi thơ với hai người mẹ vĩ đại là mẹ sinh thành và mẹ thiên nhiên. 

Tổng kết bài Mây và sóng

Các bài viết liên quan bài Mây và sóng:

• Tác giả, tác phẩm Mây và sóng
• Dàn ý phân tích Mây và sóng