Soạn bài: Đêm nay Bác không ngủ (chi tiết)

Bác Hồ là Người cha già vĩ đại của dân tộc Việt Nam. Đã có rất nhiều bài thơ, bài văn viết về Bác, trong chương trinh văn lớp 6 các em được học một bài thơ hay của Minh Huệ viết về Bác. Hãy cùng TOPLOIGIAI Soạn bài Đêm nay Bác không ngủ để tìm hiểu kĩ hơn về bài thơ nhé

Tóm tắt Đêm nay Bác không ngủ

HƯỚNG DẪN SOẠN BÀI

Câu 1 (trang 67 sgk Ngữ văn 6 tập 2)

Kể lại tóm tắt diễn biến câu truyện :

            Trong mái lều tranh xơ xác, vào một đêm khuya trên đường đi chiến dịch kháng chiến chống Pháp trời mưa lâm thâm, gió rét buốt Bác cùng với các chiến sĩ ngủ lại đây để chuẩn bị cho cuộc kháng chiến ngày mai, nhưng Bác đã không ngủ. Người không ngủ vì thương đoàn  dân công họ phải rải lá làm chiếu, lấy manh áo làm chăn nơi rừng sâu, mưa rét. Bác không ngủ vì lo lắng, suy nghĩ về ngày mai, bác ngồi đó im phăng phắc. Cả đêm hôm đó Bác thức để chăm lo giấc ngủ cho từng người chiến sĩ để mai họ có sức hành quân đánh trận. Anh đội viên thức dậy lần đầu thấy Bác chưa ngủ lo lắng mong Bác đi ngủ sớm cho đến khi anh thức dậy lần thứ ba Bác vẫn chưa ngủ để rồi thức luôn cùng Bác.

Câu 2 (trang 67 sgk Ngữ văn 6 tập 2)

- Hình tượng Bác Hồ được miêu tả qua con mắt và cảm nghĩ của anh đội viên:

Hình dáng, tư thế: Ngồi lặng yên, mặt trầm ngâm, “ngồi đinh ninh”; “chòm râu im phăng phắc”… như đang nghĩ ngợi điều gì

- Cử chỉ, hành động:

“Rồi Bác đi dém chăn

Từng người từng người một

Sợ cháu mình giật thột

Bác nhón chân nhẹ nhàng”

→Sử dụng nhiều từ láy liên tiếp cho thấy hành động như cha lo lắng, chăm sóc cho các con. Đó là tình yêu thương sâu sắc ân cần của Bác dành cho những chiến sĩ.

- Lời nói:

+ Lần đầu, Bác chỉ nói vắn tắt: “ Chú cứ việc ngủ ngon; Ngày mai đi đánh giặc”

+ Lần sau, câu trả lời của Bác thể hiện nỗi lòng, tâm trạng lo lắng đối với quân và dân:

                  “Bác thương đoàn dân công…

                  …Mong trời sáng mau mau.”

→ Lần đầu, đáp lại sự năn nỉ của anh đội viên, Bác chỉ nói vắn tắt... lần sau khi anh đội viên nằng nặc mời Bác đi nghỉ thì câu trả lời của Bác bộc lộ rõ nỗi lòng, sự lo lắng với toàn quân và dân trước kháng chiến. Bằng nghệ thuật miêu tả kết hợp với biểu cảm hình ảnh của Bác hiện lên là một hình ảnh giản dị quen thuộc, chân thực của một vị lãnh tụ vô cùng đáng kính đối với toàn dân tộc Việt Nam.

Câu 3 (trang 67 sgk Ngữ văn 6 tập 2)

- So sánh qua hai lần thức:

* Lần 1:

+  Anh đội viên vô cùng ngạc nhiên, xúc động khi chứng kiến cảnh Bác dém chăn cho từng người một

+ Bác “nhón chân”: hành động vô cùng gần gũi, giản dị nhưng lại vô cùng lớn lao

+ Dưới con mắt của anh đội viên Bác hiện lên : Bóng Bác cao lồng lộng; ấm hơn ngọn lửa hồng.

* Lần 3

+ Lo lắng, hốt hoảng khi thấy Bác vẫn ngồi đó canh giấc ngủ cho các chiến sĩ -> tấm lòng cao cả của Bác.

Bài thơ không kể lần thứ hai mà từ lần thứ nhất chuyển luôn sang lần 3; nhằm thể hiện một điều là trong cái đêm mưa lạnh đó, anh đội viên đã nhiều lần tỉnh giấc và lần nào cũng thấy Bác không ngủ. Số 3 là từ chỉ số nhiều, thể hiện rõ sự biến đổi tâm trạng của anh đội viên trước vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc.

→ Bằng nghệ thuật so sánh, kết hợp miêu tả và kể , tác giả đã cho anh đội viên thay lời muốn nói thể hiện lòng biết ơn và niềm tự hào khi được nhận tình yêu thương và sự chăm sóc từ vị đáng quý của cả dân tộc Việt Nam.

Câu 4 (trang 67 sgk Ngữ văn 6 tập 2)

Ý nghĩa khổ thơ cuối:

            Khổ thơ cuối: “Đêm nay bác không ngủ

                                 Vì một lẽ thường tình

                                  Bác là Hồ Chí Minh.”

Đó một chân lý tưởng chừng như nhỏ bé nhưng lại mang giá trị to lớn. Nó như một điều hiển nhiên, vốn có, cái đêm mà Bác không ngủ trong bài thơ dường như chỉ là một đêm trong vô vàn những đêm Bác không ngủ. Cả cuộc đời của Bác đều dành trọn cho công cuộc dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam. Điều đó luôn được dân tộc Việt Nam trân trọng và biết ơn.

Câu 5 (trang 67 sgk Ngữ văn 6 tập 2)

Bài thơ được tác giả lựa chọn sử dụng thể thơ 5 chức, kết hợp tự sự, miêu tả và biểu cảm.

+ Mỗi dòng 5 tiếng, thường gieo vần ở tiếng cuối mỗi dòng thơ

Với thể thơ này giúp tác giả sử dụng lời thơ giản dị linh hoạt sử dụng được nhiều hình ảnh giúp tác giả làm thơ mà vẫn đan xen kể chuyện được. Khắc họa được trọn vẹn hình ảnh lớn lao vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam.

Câu 6 (trang 67 sgk Ngữ văn 6 tập 2)

Tìm những từ láy trong bài

- Trầm ngâm, xơ xác, đinh ninh, phăng phắc, lồng lộng …

→ Việc sử dụng các từ láy này làm tăng giá trị miêu tả, tạo hình của nhiều chi tiết hình ảnh

- Mơ màng, thầm thì, nằng nặc…

→ Những từ láy này làm tăng giá trị biểu cảm, diễn tả được cụ thể trạng thái, tình cảm, cảm xúc của người viết

Xem thêm các bản Soạn bài Đêm nay Bác không ngủ khác:

• Soạn bài: Đêm nay Bác không ngủ (ngắn nhất)

• Soạn bài: Đêm nay Bác không ngủ (siêu ngắn)

LUYỆN TẬP

Dựa theo bài thơ, hãy viết bài văn ngắn bằng lời của người chiến sĩ về kỉ niệm một đêm được bên Bác Hồ khi đi chiến dịch.

            Thu đông năm 1950, Đảng và Chính phủ quyết định mở chiến dịch biên giới nhằm phá vỡ phòng tuyến bao vây căn cứ Việt Bắc của thực dân Pháp, mở đường liên lạc của nước ta với các nước xã hội chủ nghĩa. Trước ngày chiến dịch nổ ra, tôi vẫn còn nhớ như in đêm hôm đấy. Chúng tôi những người bộ đội vừa rời quê hương vào chiến trường, nghỉ ngơi dưới một túp lều sơ sài dựng giữa rừng Tây Bắc cùng với lãnh tụ vĩ đại – Hồ Chí Minh. Ai cũng mệt mỏi sau những ngày dài hành quân vượt núi lội đèo, mọi người dù cho thời tiết khắc nghiệt, hoàn cảnh khó khăn nhưng ai cũng nhanh chóng chìm vào giấc ngủ. Nửa đêm, khi giật mình tỉnh giấc tôi thấy Bác vẫn ngồi đó, trầm ngâm bên bếp lửa hồng. Rồi bác rón chân nhẹ nhàng đi dém chăn cho người một. Lo lắng cho Bác tôi khẽ cất tiếng: Bác ơi! Bác chưa ngủ? Bác có lạnh lắm không? Bác nhìn tôi bằng ánh mắt trìu mến nhỏ giọng đáp: Chú cứ việc ngủ ngon ngày mai còn đi đánh giặc. Vâng lời Bác tôi đi ngủ nhưng vẫn còn lo lắng không biết bác có đi ngủ không. Đến lần thứ ba khi tỉnh dậy bác vẫn ngồi đó. Tôi nằng nặc mời Bác đi ngủ nhưng bác không đi, Bác bảo bác lo cho đoàn dân công họ phải ngủ ngoài kia lấy lá làm chiếu lấy manh áo làm chăn, trời thì mưa rả rích không biết họ có chịu được không. Lúc đó tôi mới hiểu ra nỗi lòng của Bác, mới thấy được sự vĩ đại của người. Tôi cảm thấy vô cùng tự hào, chỉ muốn trời thật nhanh sáng, muốn đánh thật nhanh lũ giặc kia, lòng yêu nước như đang hừng hực trong tôi. Tôi và Bác cùng nhau thức chờ trời sáng, để mong được san sẻ gánh nặng với bác.

Ý nghĩa bài Đêm nay Bác không ngủ

Tham khảo các bài viết liên quan đến bài thơ Đêm nay Bác không ngủ:

• Tác giả, tác phẩm Đêm nay Bác không ngủ
• Dàn ý phân tích bài Đêm nay Bác không ngủ