Soạn bài: Tổng kết phần tiếng Việt (chi tiết)

Soạn bài: Tổng kết phần tiếng Việt. Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ (chi tiết)

Luyện tập

Câu 1.

Trong đoạn giao tiếp trên có 2 nhân vật xuất hiện. Hai nhân vật này thay nhau, lần lượt nói. Bắt đầu bằng lượt lời của Lão Hạc, sau đó là lượt lời của ông giáo. Lão Hạc nói tất cả năm lượt, còn ông giáo có bốn lượt lời. 

Những đặc điểm của hoạt động giao tiếp ở dạng ngôn ngữ nói được thể hiện như sau:

- Giữa 2 nhân vật có đối thoại, tức là có sự luân phiên đổi lượt lời.

- Giọng điệu của các nhân vật cũng được thay đổi linh hoạt tùy theo cảm xúc. Lão Hạc lúc thì nghẹn ngào không nói nên lời, lúc lại rung rung xúc động.

- Từ ngữ được các nhân vật sử dụng cũng rất đa dạng, có sự xuất hiện của lớp từ bình dân, mang tính khẩu ngữ cao như: à, ư, khốn nạn, thì ra,…

- Câu văn vì là lời nói của các nhân vật nên có lúc thì dư thừa nội dung, hình thức, có lúc lại bị tỉnh lược đi.

- Ngoài lời nói thì để tạo hiệu quả giao tiếp, các nhân vật còn sử dụng cử chỉ, hành động.

Câu 2.

Vị thế xã hội, quan hệ thân sơ, và những đặc điểm riêng biệt giừa ông giáo và lão Hạc là:

- 2 nhân vật này là hàng xóm của nhau, vì thế có quan hệ thân thiết, gần gũi, hay chia sẻ với nhau những câu chuyện cuộc sống hằng ngày. Lão Hạc rất tin tưởng ông giáo, bằng chứng là lão giao phó mọi thứ cho ông giáo quản lí khi chuẩn bị cho cái chết của mình.

- Về tuổi tác thì rõ ràng lão Hạc hơn ông giáo, bởi vì ông giáo gọi lão là cụ và xưng tôi.

- Về trình độ, học vấn thì ông giáo lại ở cao hơn lão Hạc, bởi ông là người có chữ nghĩa, được xã hội nể trọng.

=> Lượt lời đầu tiên của lão Hạc đã thể hiện rõ những vấn đề vừa phân tích ở trên. Bởi vì thân thiết với nhau, hay sẻ chia với nhau cho nên chuyện gì của lão Hạc ông giáo cũng có thể biết. Lão cứ hay ca cẩm về việc sẽ bán con chó cho nên vừa nói lượt lời này, ông giáo đã hiểu chuyện gì đã xảy ra. Tuy lão Hạc hơn tuổi ông giáo nhưng lão luôn kính nể ông vì ông là người có chữ nghĩa, cho nên lão luôn nhún nhường mình là phận người dưới, kết thúc câu nói, lão đệm từ “ạ” vào một cách đầy lễ độ.

Câu 3

- Nghĩa sự việc của đoạn đối thoại này là thông báo về việc khi lão Hạc bán cậu Vàng, thì nó biết rằng nó đã đi vào đường chết.

- Nghĩa tình thái: lão yêu con chó của lão như một bà mẹ già yêu đứa con cầu tự, vì thế lão gọi nó bằng “cậu” đầy yêu thương. Chính vì thế khi nhận ra con chó biết nó đã bị lừa, lão cảm thấy vô cùng day dứt, ân hận.

Câu 4.

Sự khác biệt giữa 2 hoạt động giao tiếp kể trên là:

- Hoạt động giao tiếp giữa 2 nhân vật ở dạng nói là hoạt động trực tiếp, các nhân vật có sự thay đổi lượt lời một cách luân phiên. Ngoài lời nói, để hỗ trợ cho hoạt động giao tiếp, các nhân vật còn sử dụng đến cử chỉ hành động.

- Hoạt động giao tiếp giữa Nam Cao và bạn đọc là giao tiếp một cách gián tiếp, thông qua việc bạn đọc đọc tác phẩm của nhà văn.