Soạn bài: Luyện tập vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận (chi tiết)

Soạn bài: Luyện tập vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận (chi tiết)

I. Luyện tập trên lớp

Câu 1 (trang 158 sgk Văn 12 Tập 1):

a. Cần vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt tự sự, miêu tả và biểu cảm trong một đoạn hoặc một bài văn nghị luận để làm cho lời văn trở nên hấp dẫn hơn, tăng sức thuyết phục cho lí lẽ hơn.

b. Để việc vận dụng các phương thức biểu đạt đó, ta cần chú ý thêm vào đúng lúc, đúng chỗ, nếu không bài văn nghị luận sẽ rất dễ biến thành một bài văn biểu cảm hoặc văn tự sự có yếu tố nghị luận. Bởi vì là văn nghị luận cho nên cần phải ưu tiên lí lẽ và dẫn chứng lên hàng đầu, những yếu tố kia nếu có chỉ là phần phụ đê bài làm thêm sinh động và hấp dẫn hơn mà thôi.

Câu 2 (trang 159 sgk Văn 12 Tập 1):

Đúng, bởi vì khi nghị luận về một vấn đề, để người đọc, người nghe hiểu về vấn đề mình đang nói/ viết thì việc giải thích, thuyết minh về vấn đề ấy là vô cùng quan trọng. Yếu tố thuyết minh ấy sẽ hỗ trợ, giải thích cho những lí lẽ, luận điểm của tác giả thêm sâu sắc.

Câu 3 (trang 159 sgk Văn 12 Tập 1):

Viết về tác giả Lỗ Tấn cùng với tác phẩm AQ chính truyện, trong thế so sánh với Chí Phèo của Nam Cao. Trong bài viết có sự sử dụng kết hợp cả các phương pháp thuyết minh, biểu cảm.

 Lỗ Tấn là một tác gia lớn của văn học hiện đại Trung Quốc. Từ nhỏ ông đã say mê nghệ thuật dân gian. Lúc trưởng thành, ông đã lựa chọn con đường văn chương để cống hiến hết mình cho sự nghiệp cách mạng của lực lượng tiến bộ. Tác phẩm của ông mang hơi thở nóng hổi của thời đại, là tiếng nói của hồn dân tộc. Không chỉ là nhà văn lớn của Trung Quốc, Lỗ Tấn kết đọng tinh hoa văn hóa nhân loại của thế kỉ XX.

AQ chính truyện là tác phẩm nổi tiếng nhất trong sự nghiệp văn học của Lỗ Tấn, được sáng tác năm 1921, nghĩa là trong giai đoạn thứ nhất trong cuộc đời cầm bút của nhà văn (1918 – 1925).
           Về hình tượng nhân vật AQ, từ trước đến nay, trên quan điểm giai cấp, vẫn coi đây là một hình tượng điển hình về người nông dân Trung Quốc chịu nhiều tổn thương nghiêm trọng về vật chất lẫn tinh thần trong bối cảnh là trước và sau cuộc cách mạng Tân Hợi. Để chứng minh cho luận điểm này thì người viết vẫn thường dẫn ra nguồn gốc, hoàn cảnh, phép thắng lợi tinh thần, con đường đến với cách mạng... của AQ. Điều này cũng phù hợp với ý đồ sáng tạo của Lỗ Tấn.
Nhìn từ góc độ khái quát nhất thì hình tượng AQ không chỉ bó hẹp trong ý nghĩa là nhân vật người nông dân điển hình trong một xã hội cụ thể, ở một hoàn cảnh lịch sử cụ thể mà đó là hình tượng mang tầm nhân loại.

           Khi học văn học So sánh, tiếp xúc với nhà văn Lỗ Tấn, tôi thấy được sự đồng điệu giữa Lỗ Tấn của Trung Quốc với nhà văn hiện thực Việt Nam Nam Cao. Hai nhà văn của hai đất nước, hai thế kỷ, khác nhau cả về lịch sử, văn hóa, ngôn ngữ… nhưng lại cùng nhìn nhận về xã hội đương thời, về hình tượng người nông dân quen thuộc với những nỗi bi kịch cùng cực gần giống nhau, đặc biệt là người nông dân trước Cách mạng tháng Tám năm 1945. Đại diện cho hình tượng người nông dân ấy là hai nhân vật điển hình AQ (AQ chính truyện của Lỗ Tấn) và Chí Phèo (Chí Phèocủa Nam Cao).

Bước ra từ hoàn cảnh lịch sử xã hội Việt Nam và Trung Quốc đang là nước thuộc địa nửa phong kiến.

Chí Phèo và AQ chính truyện đều tố cáo bọn địa chủ phong kiến áp bức bóc lột người nông dân về vật chất lẫn tinh thần.

Qua ngòi bút của Nam Cao và Lỗ Tấn, “tấm màn sân khấu” của bọn địa chủ (Cố Triệu, Cố Tiền, Bá Kiến, Đội Tảo…) bị tháo xuống; những mánh khóe, tiểu xảo của kẻ bóc lột bị vạch trần. Còn trơ lại là những con người khốn khổ sống dưới đáy xã hội (Binh Chức, Chí Phèo, Năm Thọ, AQ, Cu Dê…).

AQ chính truyện phê phán cuộc cách mạng tư sản nửa vời. Đó là thứ cách mạng không đúng chất “cách mạng”, cách mạng đến mà kẻ sợ, người hoang mang, duy chỉ có AQ là phấn khởi. AQ cho rằng cách mạng là cướp của nhà giàu làm lợi cho mình, là “làm giặc”. Chính vì hiểu sai hai từ “cách mạng” mà người nông dân này đã nhận một kết quả bi thảm. Đây là bóng dáng của cách mạng Tân Hợi 1911 – Cuộc cách mạng không triệt để. Lỗ Tấn phê phán cách mạng nửa vời minh chứng cho một tư tưởng cách mạng dân chủ mới, Lỗ Tấn muốn thức tỉnh người nông dân về tư tưởng cách mạng thật sự.

II. Luyện tập ở nhà

Câu 1 (trang 161 sgk Văn 12 Tập 1):

Cả 2 ý kiến đều sai. Bởi vì hay hay không hay đều mang tính chất tương đối. Việc vận dụng các phương pháp biểu đạt khác nhau vào trong cùng một tác phẩm thì quan trọng, nhưng không hẳn là yếu tố quyết định làm nên giá trị của tác phẩm. Tác phẩm có hay hay không còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố khác nữa.

Câu 2 (trang 161 sgk Văn 12 Tập 1):

Nghị luận về tuổi trẻ và vấn đề bảo vệ biển đảo quê hương.

Chúng ta - thế hệ trẻ, chính là chủ nhân tương lai của đất nước nên cách nhìn, lối sống, cách suy nghĩ của chúng ta đều ảnh hưởng trực tiếp đến vận mệnh của dân tộc. Pháp luật đã quy định, mọi công dân đều có quyền tham gia quản lí nhà nước và xã hội, vậy nên không bao giờ là quá muộn hoặc quá sớm cho một ai đó quan tâm đến các vấn đề chính trị, kinh tế, văn hóa của đất nước. Trong việc bảo vệ biển đảo cũng vậy. Đây là trách nhiệm của mỗi công dân trong đó có những người trẻ.

Cần hiểu bảo vệ biển đảo theo ý nghĩa rộng nhất của cụm từ này. Ở đây, bảo vệ vừa là giữ vững chủ quyền, không để kẻ khác xâm phạm, cũng vừa là giữ cho biển đảo khỏi các nguy cơ bị ô nhiễm, hủy diệt. Để thực hiện được điều này, không nhất thiết chúng ta phải trực tiếp cầm súng ra nơi biên giới hải đảo, cũng không phải  đơn giản chỉ để lại mỗi dấu chân sau mỗi lần tham quan tắm biển. Trong thời đại toàn cầu hóa như hiện nay, internet và các hình thức diễn đàn, mạng xã hội vô cùng phát triển, tiếng nói của mỗi cá nhân trong điều kiện thích hợp có thể lan truyền một cách mạnh mẽ. Những người trẻ sẽ sử dụng quyền lực này như thế nào để bảo vệ biển đảo tổ quốc? 

Không phải ai cũng ý thức được sức mạnh  mà mình đang nắm trong tay, hoặc là họ không quan tâm, hoặc là họ sử dụng nó một cách tùy tiện. Một người lên tiếng có thể chưa ai chú ý, nhưng một ngàn người, một vạn người cùng nói về một chủ đề thì chắc chắn đây không phải là một hành động vô nghĩa. 

Năm 2014, Trung Quốc ngang nhiên đặt giàn khoan HD 981 vào vùng biển nước ta, nước này còn đưa ra yêu sách đường chín  đoạn ở biển Đông. Những điều này đã gây ra một làn sóng phẫn nộ vô cùng to lớn trong nhân dân cả nước, đặc biệt là giới trẻ. Những bài chia sẻ trên mạng xã hội về sự vô lí của Trung Quốc đã giúp nâng cao hiểu biết của nhiều người về chủ quyền biển đảo quê hương, đồng thời kích động tinh thần yêu nước, lòng tự tôn dân tộc, sự gắn kết cộng đồng mà bấy lâu nay ngủ quên trong lòng giới trẻ.

Chắc hẳn mỗi chúng ta chưa ai có thể quên được sự cố môi trường biển nghiêm trọng gây ra bởi công ti Formosa vào mùa hè năm ngoái tại các tỉnh bắc trung bộ. Đến nay, hậu quả mà nó để lại vẫn chưa thể giải quyết triệt để. Còn nhớ, một vị giám đốc của công ti này đã đặt ra câu hỏi: “Chọn sắt thép hay cá, tôm?”

Kẻ thủ ác ở đây mập mờ ngụy biện cho hành vi sai trái của mình bằng cách nêu ra cái giá phải trả cho sự phát triển của một đất nước. Tôi nghĩ, chính Formosa chứ không phải chúng ta là người phải lựa chọn. Nước ta có hàng vạn công ti, hàng trăm khu công nghiệp, nếu tư duy theo lối của vị giám đốc kia, chẳng phải nơi nào trên đất nước này cũng là làng ung thư, là bãi rác thải mà môi trường bị hủy hoại nghiêm trọng ư? 

Tất nhiên những người trẻ có ý thức không thể chấp nhận điều đó. ? Bên cạnh các hình thức phản đối khác, thái độ của những bạn trẻ sử dụng mạng xã hội cũng góp phần nào đó đem lại sự công bằng cho cuộc sống của ngư dân chịu thiệt hại từ Formosa.

 Chúng ta không thể để con cái mình lớn lên mà chỉ biết đến biển đảo qua tranh ảnh, bản đồ, với những hình dung về một nơi nguy hiểm đầy chất độc hại. Chúng ta không thể để con cái mình lớn lên mà không biết tổ quốc của chúng đã từng tươi đẹp như thế nào. Nếu chúng ta không lên tiếng, tất cả hậu quả của những hành động sai lầm sẽ do con cái chúng ta gánh chịu. Vì vậy, ngay hôm nay, hãy sử dụng quyền lực của mình một cách thông minh để bảo vệ biển đảo quê hương.