Soạn bài: Diễn đạt trong văn nghị luận (chi tiết)

Soạn bài: Diễn đạt trong văn nghị luận (chi tiết)

I. Cách sử dụng từ ngữ trong văn nghị luận

1. Trả lời câu hỏi

a) Những cụm từ giống nhau ở cả 2 đoạn văn:

=> Đoạn 1 sử dụng những từ ngữ không mang tính chất nghị luận, nó thiên về cảm giác của người nói hơn là yêu cầu về tính chính xác, khách quan của văn nghị luận.

=> Đoạn 2 phù hợp với cách sử dụng từ ngữ của văn nghị luận hơn.

b. Những từ ngữ dùng không phù hợp và cách sửa

- Nhàn rỗi =>thư thái

- Chẳng thích làm thơ => Bác vốn không coi thơ ca là mục đích lớn nhất của cuộc đời mình.

- Vẻ đẹp lung linh =>vẻ đẹp cao quý

- Vượt thoát qua chấn song, qua xiềng xích, qua dây trói của nhà tù => ở ngoài lao tù.

c. Đoạn văn tham khảo

Lời mở đầu tập thơ Nhật kí trong tù, Hồ Chí Minh đã từng viết: “Ngâm thơ ta vốn không ham/ Nhưng mà trong ngục biết làm chi đây”. Đây chính là tư tưởng chủ đạo xuyên suốt quá trình sáng tạo thi ca của Bác. Bác chỉ coi thơ ca là một thú vui, một trò giải trí để tạm quên đi những ngày tháng nhàn rỗi trong tù ngục. Tập thơ, với những tư tưởng ấy, là bức chân dung tự họa về một thi sĩ, một chiến sĩ cách mạng, với sự đan xen giữa chất thơ và chất thép, giữa trữ tình và chính trị vô cùng đặc sắc. Điều này được thể hiện tập trung thông qua những tác phẩm: Mộ, Tảo giải, Tân xuất ngục học đăng sơn.

2. Trả lời câu hỏi

a) Những từ ngữ in đậm đã gợi lên những hình ảnh tinh tế, nhạy cảm về hồn thơ Huy Cận.

b) Những từ ngữ trên phù hợp khi viết về Huy Cận bởi vì:

- Khi sáng tác tập Lửa thiêng, Huy Cận mới 20 tuổi, vẫn còn rất trẻ.

- Cảm hứng chủ đạo của thơ Huy Cận là những nối buồn, nỗi sầu nhân thế, vũ trụ.

3. Những từ ngữ dùng không phù hợp và từ thay thế

- Đoạn văn sau khi thay thế các từ dùng không phù hợp

Lưu Quang Vũ là một kịch gia nổi tiếng. Vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt xứng đáng là một tác phẩm hay trong kho tàng văn học nước nhà. Nhà văn đã nêu lên một vấn đề sâu sắc: sự tranh chấp giữa linh hồn và thể xác trong quá trình con người sống và hướng tới sự hoàn thiện. Thực ra, người ta ai mà chẳng phải sống bằng cả linh hồn và thể xác. Nhân vật Trương Ba trong vở kịch cũng vậy. Trương Ba không thể sống chỉ bằng phần hồn. Nhưng phần hồn ấy, vì những trớ trêu, éo le của số phận, lại bị nhập vào xác của anh Trương Ba. Nhưng nó cũng không để cho hồn Trương Ba được yên mà lại làm anh ta phát bệnh vì những đòi hỏi, ham muốn quá quắt của nó.

4. Những điều cần chú ý khi sử dụng từ ngữ trong văn nghị luận:

- Dùng đúng ngôn ngữ viết, tránh dùng những từ khuôn sáo hay ngôn ngữ nói trong văn viết.

- Sử dụng kết hợp nhiều phép tu từ.

- Dùng những từ ngữ gợi cảm, giàu hình tượng.

II. Cách sử dụng kết hợp các kiểu câu trong văn nghị luận

1. Trả lời câu hỏi

a. Cách sử dụng, kết hợp các kiểu câu trong hai đoạn văn:

- Đoạn văn thứ nhất sử dụng kết hợp các câu trần thuật ngắn dài khác nhau.

- Đoạn văn hai sử dụng đa dạng hơn các kiểu câu, có câu đơn, câu ghép, lại có những câu ngắn câu dài, câu cảm thán với nhiều tầng bậc khác nhau.

b. Việc sử dụng kết hợp nhiều kiểu cấu trúc câu khác nhau giúp cho việc diễn tả trong văn nghị luận trở nên linh hoạt hơn, chặt chẽ hơn và thuyết phục người đọc hơn.

c. Đoạn văn này đã sử dụng phép lặp cú pháp, cụ thể là lặp câu hỏi tu từ. Điều này khiến cho đoạn văn giàu nhạc tính, đồng thời khắc họa sâu hơn cảm xúc cũng như những cung bậc tâm trạng của người viết.

d. Việc sử dụng kết hợp nhiều biện pháp tu từ cú pháp trong một đoạn văn sẽ khiến việc diễn đạt trở nên linh hoạt và đạt được mục đích dễ dàng hơn.

Ví dụ:

- Phép lặp cú pháp: Trong Tuyên ngôn độc lập của Hồ Chí Minh

- Sự thật là từ mùa thu năm 1940… thuộc địa của Pháp nữa.

- Sự thật là dân ta lấy lại nước Việt Nam từ tay Nhật chứ không phải từ tay Pháp.

→ Mục đích nhấn mạnh, tô đậm, khẳng định sự thật, chân lí

Câu hỏi tu từ: “Sóng bắt đầu từ gió/ Gió bắt đầu từ đâu?”

2. Trả lời câu hỏi

a. Đoạn văn này sử dụng nhiều câu kể, có tác dụng thông báo, tường thuật lại sự việc, mang tính chất cung cấp thông tin là chính.

b. Toàn bộ là câu trần thuật trừ câu đặc biệt bộc lộ cảm xúc “Chỉ nghĩ lại cũng đã se lòng”.

3. Trả lời

Nhược điểm của đoạn văn là các câu được sử dụng đều mang cùng một kết cấu, khiến cho đoạn văn trở nên rườm rà, thiếu logic và khó tiếp cận.

4. Những điều cần chú ý

- Có sự kết hợp của nhiều kiểu câu khác nhau để giọng văn trở nên linh hoạt hơn.

- Sử dụng nhiều thành phần cú pháp khác nhau một cách hợp lí để đoạn văn nhất quán, mạch lạc.