Soạn Khoa học tự nhiên 7 Bài mở đầu: Phương pháp và kĩ năng trong học tập môn khoa học tự nhiên

Hướng dẫn Soạn Khoa học tự nhiên 7 Bài mở đầu: Phương pháp và kĩ năng trong học tập môn khoa học tự nhiên trong bộ Cánh diều theo chương trình sách mới đầy đủ nhất dành cho bạn đọc tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới.

Bài mở đầu: Phương pháp và kĩ năng trong học tập môn khoa học tự nhiên trang 4, 5, 6, 7, 8, 9 Khoa học tự nhiên Cánh diều

Mở đầu

Trả lời câu hỏi trang 4 SGK Khoa học tự nhiên 7

Nghiên cứu về sự nảy mầm của hạt trong tự nhiên, nhiều quan sát cho thấy rằng một số loài cây chẳng hạn như cây đỗ (đậu) phát tán hạt của chúng vào không khí, hạt rơi xuống đất và nảy mầm thành cây con. Ở mặt đất, các hạt đỗ có thể nằm nghiêng, nằm ngang hoặc nằm ngửa (hình 1). Liệu kiểu nằm của hạt có ảnh hưởng đến khả năng nảy mầm của nó hay không?

Để lời giải câu hỏi đó, chúng ta cần thực hiện một số hoạt động khoa học theo một tiến trình được gọi là tiến trình tìm hiểu tự nhiên. Vậy tiến trình này được thực hiện như thế nào?

Lời giải:

- Kiểu nằm của hạt đỗ không ảnh hưởng đến khả năng nảy mầm của nó

- Tiến trình tìm hiểu tự nhiên:

Bước 1: Quan sát, đặt câu hỏi

Quan sát là bước đầu tiên để nhận ra tình huống có vấn đề. Qua đó, em đặt được câu hỏi về vấn đề cần tìm hiểu

Bước 2: Xây dựng giả thuyết

Dựa trên hiểu biết của mình và qua phân tích kết quả quan sát, em đưa ra dự đoán, tức là giả thuyết để lời giải cho câu hỏi ở bước 1

Bước 3: Kiểm tra giả thuyết

Kiểm tra giả thuyết là làm thí nghiệm để chứng minh dự đoán ở bước 2 đúng hay sai.

Ở bước này, em phải:

   + Chuẩn bị các mẫu vật, dụng cụ thí nghiệm

   + Lập phương án thí nghiệm

   + Tiến hành thí nghiệm theo phương án đã lập

Bước 4: Phân tích kết quả

   + Thực hiện các phép tính cần thiết, lập bảng, xây dựng biểu đồ…

   + Từ việc phân tích kết quả, rút ra kết luận. Giả thiết được chấp nhận hay bị bác bỏ

Bước 5: Viết, trình bày báo cáo

Một báo cáo kết quả tìm hiểu tự nhiên thường gồm các nội dung chính như sau:

   + Tên báo cáo

   + Tên người thực hiện

   + Mục đích

   + Mẫu vật, dụng cụ và phương pháp

   + Kết quả và thảo luận

   + Kết luận

1. Phương pháp tìm hiểu tự nhiên

Trả lời câu hỏi trang 6 SGK Khoa học tự nhiên 7

Câu 1: Em hãy viết báo cáo tìm hiểu sự nảy mầm của hạt đỗ trong tự nhiên (được trình bày ở trên)

Lời giải:

BÁO CÁO

TÌM HIỂU SỰ NẢY MẦM CỦA HẠT ĐỖ TRONG TỰ NHIÊN

Người thực hiện: Nguyễn Văn A

1. Mục đích

- Tìm hiểu xem kiểu nằm của hạt đỗ (nằm ngang, nằm nghiêng, nằm ngửa) có ảnh hưởng như thế nào đến khả năng nảy mầm của nó.

2. Mẫu vật, dụng cụ và phương pháp

a) Mẫu vật

- 45 hạt đỗ có hình dạng, kích thước gần như nhau.

b) Dụng cụ thí nghiệm

- 3 khay chứa cùng lượng đất ẩm.

c) Phương pháp thực hiện

- Ngâm nước 45 hạt đỗ khoảng 10 giờ.

- Đặt vào mỗi khay chứa đất ẩm 15 hạt đỗ và chia thành 3 hàng: 5 hàng nằm ngang, 5 hạt nằm nghiêng, 5 hạt nằm ngửa.

- Đặt 3 khay đất ở nơi có cùng các điều kiện về nhiệt độ, ánh sáng Mặt Trời,... và giữ ẩm cho đất như nhau.

- Hằng ngày, theo dõi sự nảy mầm và ghi số hạt đã nảy mầm vào một giờ nhất định.

3. Kết quả và thảo luận

Số hạt nảy mầm ứng với ba kiểu nằm của hạt:

Kiểu nằm của hạt	Hạt nằm ngang	Hạt nằm nghiêng	Hạt nằm ngửa
Số lượng hạt  nảy mầm trong khay 1	5	5	5
Số lượng hạt  nảy mầm trong khay 2	5	4	5
Số lượng hạt  nảy mầm trong khay 3	5	5	5

→ Hầu như số lượng hạt nảy mầm ở cả 3 kiểu nằm đều bằng nhau.

4. Kết luận 

- Kiểu nằm của hạt đỗ không ảnh hưởng đến khả năng nảy mầm của nó.

Câu 2. Để tìm hiểu ánh sáng có ảnh hưởng thế nào đến sự phát triển của cây non, một nhóm học sinh làm thí nghiệm sau: Trồng 10 hạt đỗ giống nhau vào 10 chậu chứa cùng một lượng đất như nhau. Để 5 chậu ở nơi không có ánh nắng mặt trời, 5 chậu ở nơi có ánh nắng mặt trời. Giữ ấm đất.

Khi cây mọc, đo chiều cao của cây mỗi ngày.

Kết quả thí nghiệm đã khẳng định giả thuyết họ đặt ra là đúng: cây non ở nơi có đủ ánh sáng mặt trời phát triển tốt hơn ở nơi thiếu ánh sáng mặt trời

a) Thí nghiệm này thuộc bước nào trong tiến trình tìm hiểu của nhóm học sinh?

b) Thảo luận với bạn để đề xuất nội dung các bước của tiến trình tìm hiểu này.

Lời giải:

a) Thí nghiệm này thuộc bước Kiểm tra giả thuyết và Phân tích kết quả trong tiến trình nghiên cứu khoa học.

b) Tiến trình nghiên cứu khoa học:

Bước 1. Quan sát đặt câu hỏi

Ánh sáng có ảnh hưởng thế nào đến sự phát triển của cây non?

Bước 2. Xây dựng giả thuyết

- Dự đoán, giải thuyết cho câu hỏi:  cây non ở nơi có đủ ánh sáng mặt trời phát triển tốt hơn ở nơi thiếu ánh sáng mặt trời.

Bước 3. Kiểm tra giả thuyết

- Chuẩn bị mẫu vật

- Dụng cụ thí nghiệm

- Thiết kế - và thực hiện thí nghiệm

- Theo dõi và ghi chép các thông số thí nghiệm hàng ngày.

Bước 4. Kiểm tra giả thuyết

- Dựa vào các số liệu thu được ở bước kiểm tra giả thuyết -> tính toán và rút ra kết luận.

Kết quả thí nghiệm đã khẳng định giả thuyết họ đặt ra là đúng: cây non ở nơi có đủ ánh sáng mặt trời phát triển tốt hơn ở nơi thiếu ánh sáng mặt trời.

2. Các kĩ năng trong tiến trình tìm hiểu tự nhiên

Trả lời câu hỏi trang 7 SGK Khoa học tự nhiên 7

Câu 1: Em đã dùng các kĩ năng nào ở mỗi bước tiến trình tìm hiểu sự nảy mầm của hạt đỗ ở phần I.

Lời giải:

Các kĩ năng đã được sử dụng ở mỗi bước tiến trình tìm hiểu sự nảy mầm của hạt đỗ ở phần I:

Các bước  tiến trình	Kĩ năng đã sử dụng
Bước 1: Quan sát, đặt câu hỏi	- Kĩ năng quan sát: Bằng quan sát thấy được kiểu nằm của các hạt trên mặt đất là khác nhau. - Kĩ năng phân loại: Phân loại kiểu nằm của hạt thành các nhóm là nằm nghiêng, nằm ngang, nằm ngửa. - Kĩ năng liên hệ: Liên hệ với hiểu biết của mình để đặt câu hỏi “Kiểu nằm của hạt đỗ có ảnh hưởng đến sự nảy mầm của hạt hay không?”.
Bước 2: Xây dựng giả thuyết	- Kĩ năng liên hệ và kĩ năng dự đoán: Từ suy nghĩ “Khi hạt nằm ngửa, tức là nơi mà rễ mọc ra ở thân hạt bị quay lên trên, không tiếp xúc được với đất” để đưa ra dự đoán “các hạt nằm ngửa không nảy mầm được”.
Bước 3: Kiểm tra giả thuyết	- Kĩ năng đo: Đo kích thước khay, lượng đất, lượng nước tưới,… - Kĩ năng phân loại: Sắp xếp các hạt đỗ vào mỗi khay theo các kiểu nằm khác nhau,… - Kĩ năng quan sát: Quan sát sự nảy mầm của các hạt mỗi ngày,…
Bước 4: Phân tích kết quả	- Kĩ năng phân loại: Phân nhóm, sắp xếp số hạt nảy mầm tương ứng với 3 cách nằm của hạt để lập bảng kết quả. - Kĩ năng liên hệ: Từ kết quả về sự nảy mầm của hạt đưa ra kết luận kiểu nằm của hạt không ảnh hưởng đến khả năng nảy mầm của nó.
Bước 5: Viết, trình bày báo cáo	- Kĩ năng quan sát, đo, phân loại, liên hệ khi viết và trình bày báo cáo.

 

Câu 2: Làm thí nghiệm trồng 10 hạt đỗ vào 10 chậu đất như mô tả ở phần I

Trong thí nghiệm này, em đã sử dụng các kĩ năng tiến trình như thế nào?

Lời giải:

Kĩ năng trong tiến trình tìm hiểu ánh sáng có ảnh hưởng thế nào đến sự phát triển của cây non

   + Quan sát

   + Phân loại

   + Liên hệ

   + Đo

   + Dự đoán

3. Một số dụng cụ đo

Trả lời câu hỏi trang 9 SGK Khoa học tự nhiên 7

Dùng đồng hồ đo thời gian hiện số và cổng quang điện để đo thời gian một xe có tấm chắn sáng đi được một quãng đường xác định, ở phòng thực hành của trường em.

Lời giải:

- Cách đo: 

+ Cố định cổng quang điện 1 ở vị trí A, cổng quang điện 2 ở vị trí B.

+ Cắm đầu nối dây của cổng quang điện 1 vào ổ A, đầu nối dây của cổng quang điện 2 vào ổ B của đồng hồ đo thời gian hiện số.

+ Chọn kiểu hoạt động A – B, để đo khoảng thời gian giữa hai điểm A và B. Tại thời điểm A, đồng hồ được cổng quang bật, tại thời điểm B, đồng hồ được cổng quang tắt.

+ Cho xe có gắn tấm chắn sáng chuyển động.

+ Đọc số chỉ thời gian xe đi từ cổng quang điện 1 đến cổng quang điện 2 ở ô hiển thị thời gian của đồng hồ đo thời gian hiện số.

- Lấy số chỉ sau trừ đi số chỉ trước ta được khoảng thời gian xe chạy trên quãng đường xác đinh.

Thí nghiệm bố trí như hình vẽ.

>>> Xem trọn bộ: Soạn Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức

-----------------------------

Trên đây Top lời giải đã cùng các bạn Soạn Khoa học tự nhiên 7 Bài mở đầu: Phương pháp và kĩ năng trong học tập môn khoa học tự nhiên trong bộ SGK Cánh diều theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Top lời giải đã có đầy đủ các bài soạn cho các môn học trong các bộ sách mới Cánh diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Top lời giải để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!