Soạn bài: Từ ngôn ngữ chung đến lời nói cá nhân (ngắn nhất)

Soạn bài: Từ ngôn ngữ chung đến lời nói cá nhân

• Soạn bài: Từ ngôn ngữ chung đến lời nói cá nhân (chi tiết)

I. NGÔN NGỮ - TÀI SẢN CHUNG CỦA XÃ HỘI

1. Những yếu tố chung trong ngôn ngữ của cộng đồng:

- Các âm thanh và các thanh (nguyên âm, phụ âm, thanh điệu...).

- Các tiếng (âm tiết) là sự kết hợp của các âm và thanh.

- Các từ (từ đơn, từ ghép)

- Các ngữ cố định (thành ngữ, quán ngữ...).

2. Các quy tắc và phương thức chung:

- Quy tắc cấu tạo các kiểu câu. Ví dụ: cấu tạo kiểu câu ghép chỉ quan hệ nguyên nhân – kết quả...

- Phương thức chuyển nghĩa từ (nghĩa gốc sang nghĩa phái sinh)

Bên cạnh đó, còn nhiều quy tắc và phương thức chung khác thuộc các lĩnh vực ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp, phong cách... của ngôn ngữ.

II. LỜI NÓI - SẢN PHẨM RIÊNG CỦA CÁ NHÂN

Cái riêng trong lời nói cá nhân biểu hiện qua:

1. Giọng nói cá nhân

2. Vốn từ ngữ cá nhân

3. Việc sử dụng các từ ngữ quen thuộc một cách sáng tạo

4. Việc cấu tạo ra từ mới

5. Việc vận dụng linh hoạt, sáng tạo quy tắc chung, phương thức chung.

Biểu hiện rõ nhất của nét riêng trong lời nói cá nhân là phong cách ngôn ngữ cá nhân.

III. LUYỆN TẬP 

Câu 1(trang 13 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1):

Bác Dương thôi đã thôi rồi,

Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta

( Nguyễn Khuyến, Khóc Dương Khuê)

Từ “thôi” vốn có nghĩa là chấm dứt, kết thúc một hoạt động nào đó nhưng trong bài thơ này, Nguyễn Khuyến đã sáng tạo, từ “thôi” ngầm ám chỉ sự ra đi của bác Dương. "Thôi" là hư từ được Nguyễn Khuyến dùng trong câu thơ để diễn tả nỗi thương tiếc, đau đớn của bản thân trước cái chết của bạn, đồng thời cũng là cách nói giảm để giảm bớt nỗi mất mát quá lớn không gì bù đắp nổi. Cách dùng này thể hiện phong cách lời nói cá nhân của Nguyễn Khuyến.

Câu 2(trang 13 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1):

          Hai câu thơ của Hồ Xuân Hương dùng toàn những từ ngữ quen thuộc nhưng chỉ bằng cách đảo trật tự sắp xếp giữa các từ, tác giả đã mang đến những nét độc đáo riêng cho tác phẩm. Bằng cách sử dụng các cụm danh từ: “rêu từng đám”, “đá mấy hòn” đều đảo danh từ trung tâm lên trước tổ hợp định từ và danh từ chỉ loại kết hợp với các câu đều có hình thức đảo trật tự cú pháp: sắp xếp bộ phận vị ngữ (động từ + bổ ngữ: xiên ngang – mặt đất, đâm toạc – chân mây) lên trước chủ ngữ (rêu từng đám, đá mấy hòn) khiến cho bức tranh thiên nhiên được miêu tả trong hai câu thơ hiện lên sắc sảo, đầy cá tính. Qua đó thể hiện nổi bật tâm trạng của nhân vật trữ tình.

Câu 3(trang 13 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1):

          Cá chim là cá thể hóa của loài cá. Nó mang đặc điểm chung của loài cá (động vật có xương sống, sống dưới nước, thở bằng mang,…) nhưng cũng mang những đặc điểm riêng của loài cá chim.