Soạn bài: Thao tác lập luận phân tích (siêu ngắn)

Hướng dẫn Soạn bài Thao tác lập luận phân tích siêu ngắn gọn. Với bản soạn văn 11 siêu ngắn gọn này các bạn sẽ chuẩn bị bài trước khi đến lớp nhanh chóng và nắm vững nội dung tác phẩm dễ dàng nhất.

Soạn bài: Thao tác lập luận phân tích - Bản 1

I - MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN PHÂN TÍCH

1(trang 26 sgk Ngữ văn 11 Tập 1)

Ý kiến đánh giá của tác giả đối với Sở Khanh: Là kẻ bạc nhược, tồi tàn nhất trong tất cả những kẻ bẩn thỉu và bần tiện, là biểu hiện cao nhất cho sự đồi bại trong xã hội của Truyện Kiều.

2(trang 26 sgk Ngữ văn 11 Tập 1)

Tác giả đã phân tích ý kiến của mình bằng cách đưa ra dẫn chứng những hành động, việc làm của Sở Khanh, các dẫn chứng ấy mang tính tăng cấp, bồi thấn và sau đó tổng hợp lại thành kết luận.

3(trang 26 sgk Ngữ văn 11 Tập 1)

Phân tích làm cơ sở, dẫn chứng để đi đến kết luận, tổng hợp lại đóng vai trò khái quát, nối kết các dẫn chứng thành một hệ thống.

4(trang 26 sgk Ngữ văn 11 Tập 1)

Một số đối tượng phân tích trong các bài văn nghị luận: Bức tranh tâm trạng, số phận của Thúy Kiều trong đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích”; Thói vô cảm của con người trong xã hội hiện nay,…

5(trang 26 sgk Ngữ văn 11 Tập 1)

Phân tích trong văn nghị luận là chia tách một đối tượng thành các yếu tố để cắt nghĩa, lý giải, làm rõ các đặc điểm về đối tượng ấy.

- Yêu cầu của phân tích: chia, tách đối tượng thành các yếu tố theo những tiêu chí, quan hệ nhất định; đi sâu vào từng yếu tố kết hợp phân tích quan hệ giữa các yếu tố đó với nhau và với chỉnh thể.

II - CÁCH PHÂN TÍCH

* Cách phân chia đối tượng: 

Ngữ liệu 1:

- Phân tích theo quan hệ nội bộ của đối tượng: Đồng tiền vừa có tác dụng tốt, vừa có tác dụng xấu (sức mạnh tác oai tác quái).

- Phân tích theo quan hệ kết quả - nguyên nhân:

+ Nguyễn Du chủ yếu vẫn nhìn về mặt tác hại của đồng tiền (kết quả).

+ Vì một loạt hành động gian ác, bất chính do đồng tiền chi phối... (giải thích nguyên nhân)

- Phân tích theo quan hệ nguyên nhân - kết quả: Phân tích sức mạnh của đồng tiền 

=> Thái độ phê phán của Nguyễn Du khi nói đến đồng tiền.

Ngữ liệu 2:

- Tốc độ gia tăng dân số thế giới.

- Tác động tiêu cực của gia tăng dân số tới đời sống.

* Mối quan hệ giữa phân tích và tổng hợp:

- Tổng hợp là tiền đề để triển khai các hoạt động phân tích, nối kết, thống nhất các yếu tố. Phân tích làm sáng rõ ý kiến được tổng hợp.

III. LUYỆN TẬP

Câu 1 (trang 28 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

Cách phân tích đối tượng trong các ngữ liệu:

Quan hệ nội bộ: diễn biến, cung bậc cảm xúc của Kiều như đau xót, quẩn quanh, bế tắc.

Quan hệ giữa đối tượng này với đối tượng khác có liên quan: bài thơ Lời kĩ nữ của Xuân Diệu với bài Tì bà hành của Bạch Cư Dị.

Câu 2 (trang 28 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

Phân tích vẻ đẹp của ngôn ngữ nghệ thuật trong bài Tự tình II:

- Từ ngữ giàu hình ảnh và cảm xúc (đặc biệt nổi bật ở các từ văng vẳng, trơ, cái hồng nhan, xiên ngang, đâm toạc, tí, con con.

- Sử dụng từ trái nghĩa: say – tỉnh, khuyết – tròn, đi – lại.

- Sử dụng phép lặp từ ngữ (xuân), phép tăng tiến (san sẻ - tí – con con).

- Phép đảo trật tự cú pháp trong câu 5,6.

Soạn bài: Thao tác lập luận phân tích - Bản 2

I - MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN PHÂN TÍCH

(Trả lời câu hỏi trang 26 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

1(trang 26 sgk Ngữ văn 11 Tập 1)

Ý kiến đánh giá của tác giả đối với Sở Khanh: Là kẻ bạc nhược, tồi tàn nhất trong tất cả những kẻ bẩn thỉu và bần tiện, là biểu hiện cao nhất cho sự đồi bại trong xã hội của Truyện Kiều.

2(trang 26 sgk Ngữ văn 11 Tập 1)

Tác giả đã phân tích ý kiến của mình bằng cách đưa ra dẫn chứng những hành động, việc làm của Sở Khanh, các dẫn chứng ấy mang tính tăng cấp, bồi thấn và sau đó tổng hợp lại thành kết luận.

3(trang 26 sgk Ngữ văn 11 Tập 1)

Phân tích làm cơ sở, dẫn chứng để đi đến kết luận, tổng hợp lại đóng vai trò khái quát, nối kết các dẫn chứng thành một hệ thống.

4(trang 26 sgk Ngữ văn 11 Tập 1)

Một số đối tượng phân tích trong các bài văn nghị luận: Bức tranh tâm trạng, số phận của Thúy Kiều trong đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích”; Thói vô cảm của con người trong xã hội hiện nay,…

5(trang 26 sgk Ngữ văn 11 Tập 1)

Phân tích trong văn nghị luận là chia tách một đối tượng thành các yếu tố để cắt nghĩa, lý giải, làm rõ các đặc điểm về đối tượng ấy 

- Yêu cầu của phân tích: chia, tách đối tượng thành các yếu tố theo những tiêu chí, quan hệ nhất định; đi sâu vào từng yếu tố kết hợp phân tích quan hệ giữa các yếu tố đó với nhau và với chỉnh thể.

II - CÁCH PHÂN TÍCH

(trả lời yêu cầu trang 27 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

- Cách phân chia đối tượng trong:

   + Đoạn (1): Đối tượng: thế lực đồng tiền trong xã hội “Truyện Kiều”.

→ Đồng tiền trong mối quan hệ với những người tốt, kẻ xấu 

→ Đồng tiền trong mối quan hệ với các giá trị của con người, đời sống.

→ Đồng tiền trong cánh đánh giá, thái độ của Nguyễn Du. 

   + Đoạn (2): Đối tượng: Sự gia tăng dân số thế giới.

→ Tốc độ gia tăng dân số thế giới.

→ Tác động tiêu cực của gia tăng dân số tới đời sống. 

- Mối quan hệ giữa phân tích và tổng hợp: Tổng hợp là tiền đề để triển khai các hoạt động phân tích, nối kết, thống nhất các yếu tố. Phân tích làm sáng rõ ý kiến được tổng hợp. 

III. LUYỆN TẬP

Câu 1 (trang 28 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

Đối tượng: tâm trạng của nhân vật Thúy Kiều.

- Tâm trạng của nhân vật Thúy Kiều trong cả hai câu thơ.

- Tâm trạng của nhân vật bộc lộ cụ thể qua những từ ngữ, hình ảnh ở hai câu thơ đó.

Đối tượng: Lối cảm xúc riêng của Xuân Diệu trong thơ.

- Cảm xúc của Xuân Diệu qua hai câu thơ trong bài “Tì bà hành”.

- Cảm xúc ấy trong sự so sánh với hai câu thơ của Thế Lữ.

- Cảm xúc của Xuân Diệu qua hai câu thơ trong bài “Lời kĩ nữ”.

Câu 2 (trang 28 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

Dàn bài:

Mở bài: Giới thiệu vấn đề nghị luận (Vẻ đẹp ngôn ngữ nghệ thuật trong Tự tình II).

Thân bài:

Luận điểm 1: Ngôn ngữ giàu sắc thái biểu cảm.

- Ngôn từ mang đậm màu sắc bi thương, sầu muộn khi nhà thơ nhận thức về cảnh ngộ của mình.

- Ngôn từ mạnh mẽ, táo bạo khi nhà thơ phản ứng lại số phận, muốn bứt tung.

Luận điểm 2: Sử dụng ngôn ngữ dân tộc đầy độc đáo, sáng tạo.

Luận điểm 3: Các biện pháp nghệ thuật tiêu biểu:

- Gieo vần, phối thanh.

- Đảo ngữ, đảo trật tự từ.

- Thủ pháp tăng tiến.

- …

Kết bài: Khẳng định tài năng nghệ thuật, cá tính sáng tạo của Hồ Xuân Hương.

Ý nghĩa

   + Học sinh nắm được mục đích, yêu cầu của thao tác lập luận phân tích.

   + Học sinh biết phân tích một vấn đề xã hội hoặc văn học.

Soạn bài: Thao tác lập luận phân tích - Bản 3

I - MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN PHÂN TÍCH

1(trang 26 sgk Ngữ văn 11 Tập 1)

Luận điểm (ý kiến, quan niệm): Sở Khanh là kẻ bẩn thỉu, bần tiện, đại diện của sự đồi bại trong xã hội truyện Kiều

2 (trang 26 sgk Ngữ văn 11 Tập 1)

Tác giả đã đưa ra và phân tích các luận cứ để làm sáng tỏ cho luận điểm như sau:

+ Sở Khanh sống bằng nghề đồi bại, bất chính

+ Sở Khanh là kẻ đồi bại nhất trong những kẻ làm cái nghề đồi bại, bất chính đó: Giả làm người tử tế để đánh lừa một cô gái ngây thơ, hiếu thảo; trở mặt một cách trơ tráo; thường xuyên lừa bịp, tráo trở.

3 (trang 26 sgk Ngữ văn 11 Tập 1)

Sau khi phân tích thấy rõ bản chất giả dối, lừa bịp của Sở Khanh, Hoài Thanh đã đi đến tổng hợp để khẳng định: “Nhân vật Sở Khanh hoàn thành bức tranh về các nhà chúa. Nó là cái mức cao nhất của tình hình đồi bại trong xã hội này”

4 (trang 26 sgk Ngữ văn 11 Tập 1)

Một số đối tượng phân tích:

+ Phân tích nhân vật Chí Phèo trong truyện ngắn cùng tên của nhà văn Nam Cao

+ Phân tích tác hại của trò chơi điện tử

5 (trang 26 sgk Ngữ văn 11 Tập 1)

- Phân tích là chia nhỏ đối tượng thành các yếu tố để xem xét một cách kỹ càng nội dung, hình thức và mối quan hệ bên trong cũng như bên ngoài của chúng

- Yêu cầu: Phân tích bao giờ cũng gắn liền với tổng hợp.

II - CÁCH PHÂN TÍCH

Cách phân tích và mối quan hệ giữa phân tích và tổng hợp

* Đoạn trích 1

- Phân tích theo quan hệ nội bộ của đối tượng: Đồng tiền vừa có tác dụng tốt, vừa có tác dụng xấu

- Phân tích theo quan hệ nguyên nhân - kết quả: Phân tích sức mạnh tác quái của đồng tiền ® thái độ phê phán và khinh bỉ của Nguyễn Du khi nói đến đồng tiền

- Phân tích theo quan hệ kết quả - nguyên nhân: Tác hại của đồng tiền ( Kết quả) vì một loạt hành động gian ác, bất chính đều do đồng tiền chi phối (nguyên nhân )

=> Mối quan hệ: Trong quá trình lập luận phân tích luôn gắn liền với khái quát tổng hợp

* Đoạn trích 2

- Phân tích theo quan hệ nội bộ của đối tượng: Các ảnh hưởng xấu của việc bùng nổ dân số đến con người: Thiếu lương thực, thực phẩm; suy dinh dưỡng, suy thoái nòi giống; thiếu việc làm, thất nghiệp

- Phân tích theo quan hệ nguyên nhân - kết quả: Bùng nổ dân số (nguyên nhân) ảnh hưởng rất nhiều đến đời sống con người (Kết quả)

=> Mối quan hệ: Phân tích sau đó mới kết luận

III. LUYỆN TẬP

Câu 1 (trang 28 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

Các quan hệ làm cơ sở để phân tích:

a/ Quan hệ nội bộ của đối tượng (diễn biến, các cung bậc tâm trạng của Thúy Kiều): đau xót, quẩn quanh và hoàn toàn bế tắc

b/ Quan hệ giữa đối tượng này với các đối tượng khác có liên quan: Bài thơ Lời kĩ nữ của Xuân Diệu với bài Tì bà hành của Bạch Cư Dị

Câu 2 (trang 28 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

Phân tích vẻ đẹp của ngôn ngữ nghệ thuật trong Tự tình II

- Nghệ thuật sử dụng từ ngữ giàu hình ảnh và cảm xúa. Chú ý phân tích các từ ngữ: văng vẳng, trơ, cái hồng nhan, xiên ngang, đâm toạc, tí con con

- Nghệ thuật sử dụng từ ngữ trái nghĩa: say – tỉnh, khuyết – tròn, đi – lại

- Nghệ thuật sử dụng phép lặp từ ngữ (xuân), phép tăng tiến (san sẻ - tí – con con)

Chú ý: Thoạt nhìn sự thay đổi san sẻ - tí – con con là sự giảm dần (tiệm thoái) nhưng ở đây xét về mức độ cô đơn, sự thiệt thòi về tình cảm của tác giả thì lại là tăng tiến

- Phép đảo trật tự cú pháp trong câu 5 và 6.