Soạn bài: Phương pháp thuyết minh (ngắn nhất)

Soạn bài: Phương pháp thuyết minh

•  Soạn bài: Phương pháp thuyết minh (chi tiết)
•  Soạn bài: Phương pháp thuyết minh (siêu ngắn)

I. Tầm quan trọng của phương pháp thuyết minh

II. Một số phương pháp thuyết minh

1. Ôn tập các phương pháp thuyết minh đã học

+ Đoạn 1: tác giả sử dụng phương pháp liệt kê và nêu ví dụ. Phương pháp này giúp tác giả cụ thể hóa được luận điểm chính là Trần Quốc Tuấn vì nước mà tiến cử người tài. Tác giả đã sử dụng phương pháp liệt kê và nêu ví dụ để kể tên các nhân vật lịch sử, những hiền tài mà Trần Quốc Tuấn đã tiến cử.

+ Đoạn 2: tác giả đã kết hợp phương pháp nêu định nghĩa và liệt kê phân tích

- Nêu định nghĩa: giới thiệu Ba-sô là ai

- Liệt kê: bút danh của Ba-sô như Tô-sây, Mu-nê-phu-sa

- Phân tích: ý nghĩa các bút danh và thời điểm ra đời của bút danh đó

=> Phương pháp này giúp người đọc có được thông tin đầy đủ và chi tiết về Ba-sô và bút danh của ông

+ Đoạn 3: tác giả đã sử dụng phương pháp số liệu và so sánh các số liệu.

⇒ Tác dụng: Giúp vấn đề trở nên dễ hình dung, làm bài báo trực quan sống động hơn

+ Đoạn 4: tác giả dùng phương pháp phân tích để phân tích tính giản dị của nhạc cụ điệu hát trống quân.

=> Tác dụng: giúp người đọc hình dung cụ thể về nhạc cụ của điệu hát trống quân

2. Tìm hiểu thêm một số phương pháp thuyết minh

a. Thuyết minh bằng cách chú thích:

- Câu văn “”Ba-sô là bút danh”” không phải sử dụng phương pháp định nghĩa vì ý nghĩa của câu này mang tính bổ sung dữ liệu

- Thuyết minh bằng cách chú thích nghĩa là cung cấp thêm dữ liệu, thông tin, bổ sung thêm đặc điểm của đối tượng được nói đến trong bài viết

+ Nhược điểm: Phương pháp này không cung cấp đầy đủ thông tin đặc trưng cơ bản của đối tượng

+ Ưu điểm: Mở rộng bổ sung thông tin về đối tượng, linh hoạt và đa dạng hơn phương pháp nêu định nghĩa

b. Thuyết minh bằng cách giảng giải nguyên nhân – kết quả

Trong hai mục đích ấy, mục đích (2) là chủ yếu bởi sự xuất hiện của cây chuối và niềm yêu thích cây chuối là tiền đề cho sự xuất hiện biệt danh của ông do đó mục đích 2 mới là mục đích chính

+ Các ý của đoạn văn có quan hệ nhân – quả với nhau trong đó: Niềm say mê cây chuối của Ba-sô là nguyên nhân dẫn đến kết quả là sự xuất hiện bút danh Ba-sô.

+ Có thể nói rằng mối quan hệ ấy đã được trình bày hợp lý sinh động qua việc lồng ghép vào câu chuyện học trò tặng ông một giống cây lạ và ông đặc biệt yêu thích cây đó. Từ đó hình ảnh của thi sĩ Ba-sô cũng hiện lên sinh động hơn, không khô khan đơn thuần chỉ là cung cấp thông tin về bút danh Ba-sô

III. Yêu cầu đối với việc vận dụng phương pháp thuyết minh

Câu 1 (trang 51 sgk Văn 10 Tập 2)

Căn cứ vào mục đích thuyết minh, đối tượng thuyết minh để chọn ra phương pháp thuyết minh phù hợp.

Câu 2 (trang 51 sgk Văn 10 Tập 2)

+ Mục đích nói cho thật rõ về sự vật hay hiện tượng là mục đích chủ yếu nhưng không phải là duy nhất.

+ Phương pháp thuyết minh còn được vận dụng để đạt tới mục đích tạo ra sức hấp dẫn, gây hứng thú, lôi kéo sự chú ý của người nghe, người đọc.

IV. Luyện tập

Câu 1 (trang 51 sgk Văn 10 Tập 2)

Các phương pháp thuyết minh được sử dụng:

- Phương pháp chú thích: Hoa lan đã được người phương Đông tôn là "Loài hoa vương giả" (Vương giả chi hoa). Còn với người phương Tây thì lan là "nữ hoàng của các loài hoa".

- Phương pháp phân tích: phân tích các loại hoa lan: phong lan, địa lan, …

- Phương pháp nêu số liệu: nêu sự đa dạng của hoa lan: Chỉ riêng 10 loài của chi lan Hài Vệ nữ đã cho thấy sự đa dạng tuyệt vời của hoa và của lá về hình dáng, về màu sắc.

⇒ Hiệu quả: Bằng cách vận dụng phối hợp nhiều phương pháp thuyết minh, tác giả đồng thời cung cấp được nhiều tri thức về hoa lan cho người đọc, sự kết hợp ấy còn khiến đoạn văn thuyết minh trở nên sinh động và hấp dẫn người đọc người nghe.

Câu 2 (trang 52 sgk Văn 10 Tập 2)

Hướng dẫn làm bài:

Bước 1: xác định đối tượng thuyết minh và vận dụng kiến thức, tìm hiểu qua sách báo, internet để thu thập thông tin về đối tượng

Bước 2: Xác định mục đích thuyết minh

Thuyết minh cho bạn bè quốc tế, những người chưa biết về nghề truyền thống Việt Nam ⇒ Khẳng định tính quan trọng của nghề truyền thống ấy thông qua đó khẳng định niềm tự hào với nghề truyền thống dân tộc.

Bước 3: Xây dựng dàn ý, hệ thống các ý chính trong bài thuyết minh

Bước 4: Lựa chọn các phương pháp thuyết minh phù hợp

Nhận xét - Ý nghĩa

Qua bài học, học sinh nắm được những kỹ năng khi vận dụng các phương pháp thuyết minh trong bài văn thuyết minh và ý nghĩa, mục đích của sự kết hợp các phương pháp thuyết minh ấy.